Πριν τα Χριστούγεννα είχα ξεκινήσει να γράφω ένα κείμενο με αφορμή τις απόψεις του Γιανναρά (ποιού άλλου;!) σχετικά με την υπόθεση των Κίτρινων Γιλέκων. Τις τότε απόψεις - μπορεί να άλλαξαν μέσα στις πέντε - έξι εβδομάδες που μεσολάβησαν - και δεν το λέω υποτιμητικά, τουλάχιστον όχι τελείως υποτιμητικά! Νάτο το κείμενο, επ' αυτού έγραφα, και τώρα που το ξανακοίταξα διαπίστωσα ότι τα σημεία που ήθελα να τονίσω τα είχα καταλάβει και λάθος! Με μια πρόταση, επρόκειτο να σημειώσω ανεδαφικότητες που διέκρινα, τις οποίες πάντως τις έβλεπα με συμπάθεια, καθότι θα ήθελα πολύ να μπορούσα να τις πιστέψω.
Το τελευταίο, όμως, εκτεταμένο χρονικό διάστημα αισθάνομαι να έχω πολύ μικρό κίνητρο να γράψω. Έτσι και οι λίγες παράγραφοι που είχα γράψει τότε δεν έγιναν ποτέ πολλές και το κείμενο απλώς σβήστηκε. Έχει συμβεί κάμποσες φορές αυτό, τελευταία. Θυμάμαι ότι τον Ιούνιο πριν φύγω για την καλοκαιρινή μου διαμονή στη Λακωνία είχα φτιάξει μια λίστα με εφτά - οχτώ τίτλους κειμένων που θα ήθελα να γράψω. Δε νομίζω ότι ξεκίνησα και σίγουρα δεν ολοκλήρωσα ποτέ κανένα. Η λίστα πρέπει να υπάρχει ακόμα σε κάποιο σημειωματάριο.
Αν πάντως, αισθάνομαι ότι δεν καταφέρνω αυτό τον καιρό να "τρέξω", μπορώ ίσως να ξεκινήσω να κάνω μερικά βήματα, "περπατώντας", ίσως και "μπουσουλώντας". Αν ο Ινδικοπλεύστης δε φαίνεται να τα καταφέρνει στο κολύμπι ανοιχτής θαλάσσης αυτό τον καιρό, δεν μπορεί άραγε, τουλάχιστον, να πλατσουρίσει λίγο στη μπανιέρα του;
Ως πλατσούρισμα στη μπανιέρα, λοιπόν, ξεκινάω μερικές σκέψεις σε τρία ασύνδετα μεταξύ τους θέματα. Τρεις τσόντες, δηλαδή!
Τσόντα Πρώτη.
Το Brexit.
Έχω χαθεί από τις διάφορες τροπολογίες, ψηφοφορίες, διαφωνίες, παρασυναγωγές κλπ στη Βουλή των Κοινοτήτων. Δεν είμαι πολύ βέβαιος πού ακριβώς βρίσκονται τα πράγματα, δε νομίζω, άλλωστε, ότι είναι και κανείς πολύ βέβαιος περί αυτού! Έχω να πω ένα καλό για τη Μέι και τα σχέδιά της, χωρίς ούτε να ζω στη Βρετανία ούτε να επηρεάζομαι από οποιαδήποτε πολιτική της. Όταν έχεις ένα δημοψήφισμα με αποτέλεσμα 52-48, η φυσιολογική πολιτική διαχείριση είναι να προσπαθήσεις να πραγματώσεις την επιθυμία του 52% χωρίς να συντρίψεις την επιθυμία του 48%. Είναι οριακή η πλειοψηφία, δεν είναι ούτε 70-30 ούτε καν 60-40. Άρα μπορεί κανείς ίσως να πει ότι ένα "soft Brexit" είναι αυτή τούτη η εντολή του δημοψηφίσματος - και αυτό φαίνεται να φέρνει το σχέδιο της πρωθυπουργού.
Τη σκέψη που είμαι βέβαιος ότι θα πέρασε από το μυαλό αρκετών "ας ήταν η Θάτσερ και θα βλέπαμε" τη βρίσκω μάλλον άσχετη. Η Θάτσερ μπορούσε και έκανε μαγκές σε άλλο τόπο και άλλο χρόνο, με άλλους συσχετισμούς δυνάμεων. Κι εγώ μπορώ να πω "ας ήταν η Βικτώρια" ή "ας ήταν η Ελισάβετ Α'". Δε λένε όμως τίποτα ουσιαστικό αυτά. Η μεγάλη (ίσως και μοιραία) γκάφα της Μέι ήταν οι εκλογές που προκήρυξε, αυτό ναι, αυτό λέει κάτι το ουσιαστικό.
Τη σκέψη που είμαι βέβαιος ότι θα πέρασε από το μυαλό αρκετών "ας ήταν η Θάτσερ και θα βλέπαμε" τη βρίσκω μάλλον άσχετη. Η Θάτσερ μπορούσε και έκανε μαγκές σε άλλο τόπο και άλλο χρόνο, με άλλους συσχετισμούς δυνάμεων. Κι εγώ μπορώ να πω "ας ήταν η Βικτώρια" ή "ας ήταν η Ελισάβετ Α'". Δε λένε όμως τίποτα ουσιαστικό αυτά. Η μεγάλη (ίσως και μοιραία) γκάφα της Μέι ήταν οι εκλογές που προκήρυξε, αυτό ναι, αυτό λέει κάτι το ουσιαστικό.
Ως προς το τι θα γίνει; Αφού ούτως ή άλλως συνήθως πέφτω έξω, ας πω κι εδώ μια πρόβλεψη, μήπως πέσω πάλι έξω! Νομίζω ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, το Brexit θα ματαιωθεί - πιθανόν μέσω δεύτερου, επαναληπτικού δημοψηφίσματος. Θα είναι η τρίτη (ή μήπως τέταρτη) φορά μέσα στον τρέχοντα αιώνα που κάποιο δημοψήφισμα στην ήπειρό μας επαναλαμβάνεται μέχρι να ψηφίσει ο κόσμος "σωστά". Αυτά δεν είναι σοβαρά πράγματα, αλλά τα αφήνω εδώ.
Αν πάντως, αποδειχτεί ότι ούτε η Βρετανία (η πέμπτη οικονομία του κόσμου!) δεν μπορεί να αποχωρήσει φιλικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό μάλλον θα μας λέει ότι ουδείς μπορεί! Το οποίο με τη σειρά του θα σημαίνει ότι είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να θεωρείται στο εξής Αιώνια και Αθάνατη, είτε (ότ)αν αρχίσει να φυλλοροεί κανονικά, αυτό θα γίνει μη φιλικά. Πιθανότατα θα χρειαστούν πολύ μεγαλύτερες κρίσεις και αμφισβητήσεις απ' όσες είναι ορατές ή ενδεχόμενες επί του παρόντος για να φτάσουν τα πράγματα εκεί. Άρα, για τους σκοπούς της δικής μας κατανόησης της πραγματικότητας, ας αρχίσουμε να τη θεωρούμε Αιώνια και Αθάνατη!
Ζύγισις, προσοχή, ανάπαυσις. Τσόντα Δευτέρα.
"Οι αρχές του κομφουκισμού που διέπουν τη ζωή μας υπαγορεύουν κάθετη ιεραρχία, από τον αυτοκράτορα στον υπουργό κι από τον πατέρα στο γιο. Αυτή η φιλοσοφία τονίζει την αρχαιότητα και την άνευ όρων υπακοή, εξαλείφει τον ανταγωνισμό μέσω της απολυταρχικής ισχύος, κι όλα αυτά για να διατηρηθεί η αυτοκρατορική εξουσία και η ειρηνική γεωργία. Κι από υπαρξιακή σκοπιά αλλά και από κείνη της συναίσθησης, η μικρής κλίμακας αγροτική οικονομία της Κίνας και η κουλτούρα του κομφουκισμού έχουν εξασθενήσει τη φύση μας. Οι Κινέζοι, λοιπόν, δημιούργησαν έναν εξαιρετικό αρχαίο πολιτισμό θυσιάζοντας το χαρακτήρα του λαού και την ικανότητά του για ανάπτυξη. Όταν η παγκόσμια Ιστορία προχώρησε από το στοιχειώδες στάδιο των αγροτικών πολιτισμών, η μοίρα της Κίνας ήταν να μείνει πίσω."
Το απόσπασμα είναι από Το Τοτέμ του Λύκου του Ζιανγκ Ρονγκ. Για αρκετούς λόγους δεν το προτείνω για κανονικούς ανθρώπους. Θα μπορούσε να ήταν το σενάριο εκτενούς ντοκιμανταίρ για τη νομαδική ζωή στην ευρασιατική στέπα, με μεγάλα τμήματά του να καταπιάνονται με θέματα όπως πώς κυνηγούν οι λύκοι τις γαζέλες, πώς ζευγαρώνουν οι Μογγόλοι τους επιβήτορες με τις φοράδες, πώς φτιάχνουν τις φωλιές τους οι μαρμότες και τέτοια. Βλέπω, άλλωστε, ότι έχει μεταφερθεί και σε ταινία.
Ο Έλληνας μεταφραστής στην εισαγωγή του το λέει επικό. Είναι μεγάλο, 680 σελίδες η ελληνική έκδοση, αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι το μέγεθος φτάνει για να χαρακτηριστεί ένα κείμενο επικό. Το λέει, επίσης, διδακτικό, και σημειώνει ότι ο διδακτισμός είναι απαραίτητος σε ένα επικό κείμενο, αλλά και ότι τον αποστρέφεται το σύγχρονο δυτικό μυθιστόρημα μετά βδελυγμίας. Εγώ θα το έλεγα επιμορφωτικό μάλλον παρά διδακτικό. Ο διδακτισμός για μένα σημαίνει άλλο πράγμα, άκρως αρνητικό - αλλά αυτή η κουβέντα θα ήταν λίγο περί όνου σκιάς, οπότε την αφήνω. Βρίσκω, πάντως, εύστοχη την παρατήρηση ότι κείμενα που σκοπεύουν να μάθουν και κάτι στον αναγνώστη μετά βίας γίνονται ανεκτά. Η γενιά μου - όσοι από αυτήν ανοίγουν κανένα βιβλίο - δεν θέλει να μάθει κάτι που δεν ξέρει. Τα ξέρει όλα! Αυτό που θέλει όταν ανοίγει ένα βιβλίο είναι να χαϊδέψει τον εγωκεντρισμό της. Σε σημαντικό βαθμό και η προηγούμενη γενιά, θα έλεγα. Δεν φταίει μόνο η δική μου.
Αλλά δεν τα προχωράω όλα αυτά, και δίνω τη δική μου γνώμη περί του έργου: απλώς δεν είναι σπουδαίο και αν έχεις διάθεση να διαβάσεις βιβλίο 680 σελίδων, θα βρεις και καλύτερα.
Πάντως, μια στις 50 - 100 σελίδες γεμάτες με λύκους, γαζέλες, κύκνους και μαρμότες, ο συγγραφέας βάζει στο στόμα των ηρώων του και κάποιες κρίσεις σχετικές με την πολιτική, την οικονομία και την ιστορία του λαού του, όπως η παραπάνω. Θα μπορούσε κανείς ορμώμενος απ' αυτήν να γράψει ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια. Τέτοιες, όμως, έχουν γραφτεί ήδη και διατίθενται προς ανάγνωση παντός ενδιαφερομένου, γι' αυτό κι εγώ διατυπώνω απλώς την πρώτη σκέψη που μου σφηνώθηκε στο μυαλό όταν διάβασα αυτό το απόσπασμα:
Αν το πάρεις ως έχει, και αλλάξεις μόνο... τρεις, τέσσερις το πολύ λέξεις με άλλες αντίστοιχες... θα οδηγηθείς σε κάτι που σίγουρα έχει γραφτεί στο δικό μας τόπο, τα τελευταία χρόνια αλλά και όχι μόνο, για να εξηγήσει γιατί και "η δική μας μοίρα" ήταν να "μείνουμε πίσω".
Δεν λέω ότι κακώς έχει γραφτεί για την περίπτωση μας, ούτε ότι καλώς έχει γραφτεί για την περίπτωσή μας· δεν λέω ότι καλώς το γράφει ο συγγραφέας για την Κίνα, ούτε ότι κακώς το γράφει ο συγγραφέας για την Κίνα. Μου έκανε, όμως, μεγάλη εντύπωση η ταυτότητα των σκέψεων, μου έκανε μεγάλη εντύπωση ότι υπάρχουν φωνές και σε έναν άλλο λαό με αρχαία και ένδοξη παράδοση που στοχοποιούν, σωστά ή λάθος, και αυτές σαν πολλές δικές μας, αυτή τούτη την αρχαία τους παράδοση.
Τσόντα Τρίτη!
Το παρακάτω κομμάτι δε θα μείνει για πολύ στο γιουτουμπ. Αν σ' αρέσει, φχαριστήσου το όσο υπάρχει ακόμα!
Πρώτ' απ' όλα, και επειδή οι κορρεκτίληδες είναι γενικώς ημιαγράμματοι χωρίς συναίσθηση της ημιαγραμματοσύνης τους και χωρίς την παραμικρή επιθυμία ή ικανότητα να την διορθώσουν. Κάποιος θα βρεθεί να πει ότι η φράση black and tans είναι ρατσιστική! Αυτό, τέλος πάντων, αποκρούεται εύκολα· υπάρχει, όμως, το "come and fight me like a man" που βεβαίως είναι εξόχως σεξιστικό!
Κυρίως όμως μου αρέσει η εικόνα που συνοδεύει το κομμάτι. Πρέπει να είναι μοντάζ (φωτοσοπιά κατά το ελληνικότερον). Ο νέος άνδρας στα δεξιά κατά πάσα πιθανότητα είναι προσθήκη. Το βλέπεις και από τα μοντέρνα ρούχα που φοράει, σε σύγκριση με αυτά που φορούν οι υπόλοιποι. Η κοπέλα με μπερδεύει! Σκέφτομαι ότι ίσως υπάρχει στην αρχική εικόνα και έχει τα χέρια της δεμένα μπροστά, ενώ το δεξί της χέρι που αγγίζει τον ώμο του νέου ίσως το πρόσθεσε όποιος πρόσθεσε και τον ίδιο το νέο. Αλλά εν πάση περιπτώσει, ίσως αυτά δεν έχουν μεγάλη σημασία.
Τι μου βγάζει στο σύνολό της αυτή η σκηνή; Μου βγάζει "κίνηση", με κάνει να σκέφτομαι τι μπορεί να έγινε ένα κλικ πιο πριν ή τι θα γίνει ένα κλικ μετά. Δε βλέπω έναν άνδρα που έχει γυρίσει την πλάτη του και περιφρονεί την κοπέλα, ασχολούμενος, δεν ξέρω, με το gaelic football που μπορεί να δείχνει μια τηλεόραση, με την μπάντα που παίζει ή με τη συζήτηση των υπολοίπων.
Σκέφτομαι ότι ίσως είχαν πάει στην παμπ μαζί, πέρασαν ωραία, και τώρα η κοπέλα φεύγει. Το άγγιγμα στον ώμο είναι το τελευταίο στιγμιότυπο ενός τρυφερού καληνυχτίσματος. Ένα κλικ νωρίτερα, ο άνδρας ήταν κι αυτός γυρισμένος προς το μέρος της και μπορεί να φανταστεί κανείς το δεξί του χέρι να χαϊδεύει το αριστερό της μπράτσο. Δυο κλικ νωρίτερα, ίσως ήταν όρθιος και την αγκάλιαζε. Ένα κλικ αργότερα, η κοπέλα θα μας έχει γυρίσει την πλάτη και θα αποχωρεί, ενώ το δεξί χέρι του άνδρα θα σηκώνει τη μπύρα του!
Αλλά στο στιγμιότυπο αυτό, η κοπέλα, πριν φύγει προλαβαίνει να μας ρίξει ένα ευθές και καθαρό βλέμμα. Τι φαίνεται στο βλέμμα της; Κάποιος άλλος θα έλεγε ίσως ευτυχία, αλλά είναι από τις λέξεις που αποφεύγω. Προτιμώ αυτό το ίδιο εγώ να το λέω ισορροπία.
Μπορεί να είναι και αντίθετα τα πράγματα. Μπορεί ο άνδρας να είναι από νωρίς στην παμπ με τους υπόλοιπους και τώρα να έρχεται να τον βρει η κοπέλα. Ένα κλικ νωρίτερα, ο άνδρας έπινε τη μπύρα του και η κοπέλα περπατούσε προς το μέρος του, μέσα από την πόρτα που φαίνεται στο βάθος. Ίσως έφτιαχνε και τα μαλλιά της. Ένα κλικ αργότερα, ο άνδρας θα έχει γυρίσει παραξενεμένος να δει ποιος τον αγγίζει στο ώμο. Δυο κλικ αργότερα, θα γελάνε και θα τις κάνει χώρο να καθίσουν μαζί στον πάγκο.
Μπορεί ακόμα και να μη συνδέονται ερωτικά! Μπορεί να είναι αδελφή του - μοιάζουν λίγο, δε μοιάζουν; Μπορεί μόλις να ήρθε από το φτωχό δωμάτιο που νοικιάζουν απέναντι από την παμπ, να του πει κάτι γρήγορο, και μαζί να του πει και να μην το παρακάνει πάλι με το ποτό, γιατί πρέπει και να ξυπνήσει αύριο.
Ίσως είμαστε στο Λίβερπουλ του 19ου αιώνα. Δύο αδέλφια από το Ντόνεγκαλ ήρθαν στο Λίβερπουλ προς αναζήτηση βιοπορισμού. Η κοπέλα δουλεύει στις κλωστοϋφαντουργίες και ο αδελφός της φορτώνει και ξεφορτώνει στο λιμάνι. Και τα λοιπά, και τα λοιπά (όχι πάντως πολύ πρωτότυπα!).
Όπως και να έχει, το βλέμμα και το άγγιγμα της κοπέλας είναι σαφή: είναι ισορροπημένη (υπενθυμίζω, άλλος θα έλεγε ευτυχισμένη), και αιτία της ισορροπίας (ευτυχίας) είναι η αναφορά της σ' αυτόν το νέο άνδρα.
Ό,τι σεξιστικότερον και υποτιμητικότερον για την προσωπικότητα της γυναίκας, δηλαδή. Όταν το πάρει είδηση η θεία Όλγα που ξέρει ότι πρέπει να μπει μια τάξη και στο διαδίκτυο, προφανώς θα μας το κόψουνε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Γι' αυτό είπα εξ' αρχής, αν σ' αρέσει άκου το όσο ακόμα μπορείς!
Το λοιπόν, έχω πει ότι θα γράψω κάτι περί Πρεσπών, και μάλλον περισσότερο περί της επόμενης μέρας. Θέλησα, όμως, να γράψω πρώτα αυτά το μικρά και ανούσια που είχα στο μυαλό μου, με κύριο στόχο μήπως γράφοντας μου έρθει η όρεξη για γράψιμο!
Θα προσπαθήσω να το γράψω και ελπίζω να μη με προλάβουν εξελίξεις. Μέχρι να το κάνω:
- ιδού η πρώτη χειροπιαστή συνέπεια της συμφωνίας: ΑΚΥΡΩΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ 29/1/19 ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
- υλικό μέχρι να γράψω τα δικά μου: συνέντευξη του Μπωμιέ που γράφει τώρα στα γαλλικά και τα λέει ωραία και ελπίζω να τον δούμε σε μερικά χρόνια μεταφρασμένο
- κι άλλο υλικό: προπέρσινο άρθρο του Μητραλέξη που μας λέει, επιτέλους, δυο απλά πράματα
Ελπίζω να μην περάσουν δυο χρόνια πριν επανέλθω!
Αν πάντως, αποδειχτεί ότι ούτε η Βρετανία (η πέμπτη οικονομία του κόσμου!) δεν μπορεί να αποχωρήσει φιλικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτό μάλλον θα μας λέει ότι ουδείς μπορεί! Το οποίο με τη σειρά του θα σημαίνει ότι είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να θεωρείται στο εξής Αιώνια και Αθάνατη, είτε (ότ)αν αρχίσει να φυλλοροεί κανονικά, αυτό θα γίνει μη φιλικά. Πιθανότατα θα χρειαστούν πολύ μεγαλύτερες κρίσεις και αμφισβητήσεις απ' όσες είναι ορατές ή ενδεχόμενες επί του παρόντος για να φτάσουν τα πράγματα εκεί. Άρα, για τους σκοπούς της δικής μας κατανόησης της πραγματικότητας, ας αρχίσουμε να τη θεωρούμε Αιώνια και Αθάνατη!
Ζύγισις, προσοχή, ανάπαυσις. Τσόντα Δευτέρα.
"Οι αρχές του κομφουκισμού που διέπουν τη ζωή μας υπαγορεύουν κάθετη ιεραρχία, από τον αυτοκράτορα στον υπουργό κι από τον πατέρα στο γιο. Αυτή η φιλοσοφία τονίζει την αρχαιότητα και την άνευ όρων υπακοή, εξαλείφει τον ανταγωνισμό μέσω της απολυταρχικής ισχύος, κι όλα αυτά για να διατηρηθεί η αυτοκρατορική εξουσία και η ειρηνική γεωργία. Κι από υπαρξιακή σκοπιά αλλά και από κείνη της συναίσθησης, η μικρής κλίμακας αγροτική οικονομία της Κίνας και η κουλτούρα του κομφουκισμού έχουν εξασθενήσει τη φύση μας. Οι Κινέζοι, λοιπόν, δημιούργησαν έναν εξαιρετικό αρχαίο πολιτισμό θυσιάζοντας το χαρακτήρα του λαού και την ικανότητά του για ανάπτυξη. Όταν η παγκόσμια Ιστορία προχώρησε από το στοιχειώδες στάδιο των αγροτικών πολιτισμών, η μοίρα της Κίνας ήταν να μείνει πίσω."
Το απόσπασμα είναι από Το Τοτέμ του Λύκου του Ζιανγκ Ρονγκ. Για αρκετούς λόγους δεν το προτείνω για κανονικούς ανθρώπους. Θα μπορούσε να ήταν το σενάριο εκτενούς ντοκιμανταίρ για τη νομαδική ζωή στην ευρασιατική στέπα, με μεγάλα τμήματά του να καταπιάνονται με θέματα όπως πώς κυνηγούν οι λύκοι τις γαζέλες, πώς ζευγαρώνουν οι Μογγόλοι τους επιβήτορες με τις φοράδες, πώς φτιάχνουν τις φωλιές τους οι μαρμότες και τέτοια. Βλέπω, άλλωστε, ότι έχει μεταφερθεί και σε ταινία.
Ο Έλληνας μεταφραστής στην εισαγωγή του το λέει επικό. Είναι μεγάλο, 680 σελίδες η ελληνική έκδοση, αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι το μέγεθος φτάνει για να χαρακτηριστεί ένα κείμενο επικό. Το λέει, επίσης, διδακτικό, και σημειώνει ότι ο διδακτισμός είναι απαραίτητος σε ένα επικό κείμενο, αλλά και ότι τον αποστρέφεται το σύγχρονο δυτικό μυθιστόρημα μετά βδελυγμίας. Εγώ θα το έλεγα επιμορφωτικό μάλλον παρά διδακτικό. Ο διδακτισμός για μένα σημαίνει άλλο πράγμα, άκρως αρνητικό - αλλά αυτή η κουβέντα θα ήταν λίγο περί όνου σκιάς, οπότε την αφήνω. Βρίσκω, πάντως, εύστοχη την παρατήρηση ότι κείμενα που σκοπεύουν να μάθουν και κάτι στον αναγνώστη μετά βίας γίνονται ανεκτά. Η γενιά μου - όσοι από αυτήν ανοίγουν κανένα βιβλίο - δεν θέλει να μάθει κάτι που δεν ξέρει. Τα ξέρει όλα! Αυτό που θέλει όταν ανοίγει ένα βιβλίο είναι να χαϊδέψει τον εγωκεντρισμό της. Σε σημαντικό βαθμό και η προηγούμενη γενιά, θα έλεγα. Δεν φταίει μόνο η δική μου.
Αλλά δεν τα προχωράω όλα αυτά, και δίνω τη δική μου γνώμη περί του έργου: απλώς δεν είναι σπουδαίο και αν έχεις διάθεση να διαβάσεις βιβλίο 680 σελίδων, θα βρεις και καλύτερα.
Πάντως, μια στις 50 - 100 σελίδες γεμάτες με λύκους, γαζέλες, κύκνους και μαρμότες, ο συγγραφέας βάζει στο στόμα των ηρώων του και κάποιες κρίσεις σχετικές με την πολιτική, την οικονομία και την ιστορία του λαού του, όπως η παραπάνω. Θα μπορούσε κανείς ορμώμενος απ' αυτήν να γράψει ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια. Τέτοιες, όμως, έχουν γραφτεί ήδη και διατίθενται προς ανάγνωση παντός ενδιαφερομένου, γι' αυτό κι εγώ διατυπώνω απλώς την πρώτη σκέψη που μου σφηνώθηκε στο μυαλό όταν διάβασα αυτό το απόσπασμα:
Αν το πάρεις ως έχει, και αλλάξεις μόνο... τρεις, τέσσερις το πολύ λέξεις με άλλες αντίστοιχες... θα οδηγηθείς σε κάτι που σίγουρα έχει γραφτεί στο δικό μας τόπο, τα τελευταία χρόνια αλλά και όχι μόνο, για να εξηγήσει γιατί και "η δική μας μοίρα" ήταν να "μείνουμε πίσω".
Δεν λέω ότι κακώς έχει γραφτεί για την περίπτωση μας, ούτε ότι καλώς έχει γραφτεί για την περίπτωσή μας· δεν λέω ότι καλώς το γράφει ο συγγραφέας για την Κίνα, ούτε ότι κακώς το γράφει ο συγγραφέας για την Κίνα. Μου έκανε, όμως, μεγάλη εντύπωση η ταυτότητα των σκέψεων, μου έκανε μεγάλη εντύπωση ότι υπάρχουν φωνές και σε έναν άλλο λαό με αρχαία και ένδοξη παράδοση που στοχοποιούν, σωστά ή λάθος, και αυτές σαν πολλές δικές μας, αυτή τούτη την αρχαία τους παράδοση.
Τσόντα Τρίτη!
Το παρακάτω κομμάτι δε θα μείνει για πολύ στο γιουτουμπ. Αν σ' αρέσει, φχαριστήσου το όσο υπάρχει ακόμα!
Πρώτ' απ' όλα, και επειδή οι κορρεκτίληδες είναι γενικώς ημιαγράμματοι χωρίς συναίσθηση της ημιαγραμματοσύνης τους και χωρίς την παραμικρή επιθυμία ή ικανότητα να την διορθώσουν. Κάποιος θα βρεθεί να πει ότι η φράση black and tans είναι ρατσιστική! Αυτό, τέλος πάντων, αποκρούεται εύκολα· υπάρχει, όμως, το "come and fight me like a man" που βεβαίως είναι εξόχως σεξιστικό!
Κυρίως όμως μου αρέσει η εικόνα που συνοδεύει το κομμάτι. Πρέπει να είναι μοντάζ (φωτοσοπιά κατά το ελληνικότερον). Ο νέος άνδρας στα δεξιά κατά πάσα πιθανότητα είναι προσθήκη. Το βλέπεις και από τα μοντέρνα ρούχα που φοράει, σε σύγκριση με αυτά που φορούν οι υπόλοιποι. Η κοπέλα με μπερδεύει! Σκέφτομαι ότι ίσως υπάρχει στην αρχική εικόνα και έχει τα χέρια της δεμένα μπροστά, ενώ το δεξί της χέρι που αγγίζει τον ώμο του νέου ίσως το πρόσθεσε όποιος πρόσθεσε και τον ίδιο το νέο. Αλλά εν πάση περιπτώσει, ίσως αυτά δεν έχουν μεγάλη σημασία.
Τι μου βγάζει στο σύνολό της αυτή η σκηνή; Μου βγάζει "κίνηση", με κάνει να σκέφτομαι τι μπορεί να έγινε ένα κλικ πιο πριν ή τι θα γίνει ένα κλικ μετά. Δε βλέπω έναν άνδρα που έχει γυρίσει την πλάτη του και περιφρονεί την κοπέλα, ασχολούμενος, δεν ξέρω, με το gaelic football που μπορεί να δείχνει μια τηλεόραση, με την μπάντα που παίζει ή με τη συζήτηση των υπολοίπων.
Σκέφτομαι ότι ίσως είχαν πάει στην παμπ μαζί, πέρασαν ωραία, και τώρα η κοπέλα φεύγει. Το άγγιγμα στον ώμο είναι το τελευταίο στιγμιότυπο ενός τρυφερού καληνυχτίσματος. Ένα κλικ νωρίτερα, ο άνδρας ήταν κι αυτός γυρισμένος προς το μέρος της και μπορεί να φανταστεί κανείς το δεξί του χέρι να χαϊδεύει το αριστερό της μπράτσο. Δυο κλικ νωρίτερα, ίσως ήταν όρθιος και την αγκάλιαζε. Ένα κλικ αργότερα, η κοπέλα θα μας έχει γυρίσει την πλάτη και θα αποχωρεί, ενώ το δεξί χέρι του άνδρα θα σηκώνει τη μπύρα του!
Αλλά στο στιγμιότυπο αυτό, η κοπέλα, πριν φύγει προλαβαίνει να μας ρίξει ένα ευθές και καθαρό βλέμμα. Τι φαίνεται στο βλέμμα της; Κάποιος άλλος θα έλεγε ίσως ευτυχία, αλλά είναι από τις λέξεις που αποφεύγω. Προτιμώ αυτό το ίδιο εγώ να το λέω ισορροπία.
Μπορεί να είναι και αντίθετα τα πράγματα. Μπορεί ο άνδρας να είναι από νωρίς στην παμπ με τους υπόλοιπους και τώρα να έρχεται να τον βρει η κοπέλα. Ένα κλικ νωρίτερα, ο άνδρας έπινε τη μπύρα του και η κοπέλα περπατούσε προς το μέρος του, μέσα από την πόρτα που φαίνεται στο βάθος. Ίσως έφτιαχνε και τα μαλλιά της. Ένα κλικ αργότερα, ο άνδρας θα έχει γυρίσει παραξενεμένος να δει ποιος τον αγγίζει στο ώμο. Δυο κλικ αργότερα, θα γελάνε και θα τις κάνει χώρο να καθίσουν μαζί στον πάγκο.
Μπορεί ακόμα και να μη συνδέονται ερωτικά! Μπορεί να είναι αδελφή του - μοιάζουν λίγο, δε μοιάζουν; Μπορεί μόλις να ήρθε από το φτωχό δωμάτιο που νοικιάζουν απέναντι από την παμπ, να του πει κάτι γρήγορο, και μαζί να του πει και να μην το παρακάνει πάλι με το ποτό, γιατί πρέπει και να ξυπνήσει αύριο.
Ίσως είμαστε στο Λίβερπουλ του 19ου αιώνα. Δύο αδέλφια από το Ντόνεγκαλ ήρθαν στο Λίβερπουλ προς αναζήτηση βιοπορισμού. Η κοπέλα δουλεύει στις κλωστοϋφαντουργίες και ο αδελφός της φορτώνει και ξεφορτώνει στο λιμάνι. Και τα λοιπά, και τα λοιπά (όχι πάντως πολύ πρωτότυπα!).
Όπως και να έχει, το βλέμμα και το άγγιγμα της κοπέλας είναι σαφή: είναι ισορροπημένη (υπενθυμίζω, άλλος θα έλεγε ευτυχισμένη), και αιτία της ισορροπίας (ευτυχίας) είναι η αναφορά της σ' αυτόν το νέο άνδρα.
Ό,τι σεξιστικότερον και υποτιμητικότερον για την προσωπικότητα της γυναίκας, δηλαδή. Όταν το πάρει είδηση η θεία Όλγα που ξέρει ότι πρέπει να μπει μια τάξη και στο διαδίκτυο, προφανώς θα μας το κόψουνε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Γι' αυτό είπα εξ' αρχής, αν σ' αρέσει άκου το όσο ακόμα μπορείς!
Το λοιπόν, έχω πει ότι θα γράψω κάτι περί Πρεσπών, και μάλλον περισσότερο περί της επόμενης μέρας. Θέλησα, όμως, να γράψω πρώτα αυτά το μικρά και ανούσια που είχα στο μυαλό μου, με κύριο στόχο μήπως γράφοντας μου έρθει η όρεξη για γράψιμο!
Θα προσπαθήσω να το γράψω και ελπίζω να μη με προλάβουν εξελίξεις. Μέχρι να το κάνω:
- ιδού η πρώτη χειροπιαστή συνέπεια της συμφωνίας: ΑΚΥΡΩΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ 29/1/19 ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΣΤΟ ΠΟΛΕΜΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
- υλικό μέχρι να γράψω τα δικά μου: συνέντευξη του Μπωμιέ που γράφει τώρα στα γαλλικά και τα λέει ωραία και ελπίζω να τον δούμε σε μερικά χρόνια μεταφρασμένο
- κι άλλο υλικό: προπέρσινο άρθρο του Μητραλέξη που μας λέει, επιτέλους, δυο απλά πράματα
Ελπίζω να μην περάσουν δυο χρόνια πριν επανέλθω!
