Για το δυτικό άνθρωπο, η ζωή είναι μέσο για σκοπούς. Οι σκοποί κατά καιρούς αλλάζουν μαζί με τις "ιδεολογίες" και τις "αξίες", αλλά το υπόβαθρο παραμένει. Ο άνθρωπος πηγαίνει σχολείο και μορφώνεται ή όχι, προσπαθεί να εργάζεται, προκειμένου να πετύχει κατιτί. Να υπηρετήσει το φεουδάρχη του ή το βασιλιά του, να διεκδικήσει τα δικαιώματά του, οψίμως να καταναλώσει, πολύ χειρότερα από ζώο, τα καημένα τα ζωάκια βάσει ενστίκτου λειτουργούν και κάποια στιγμή χορταίνουν κιόλας. Η πρόοδος και η "επιτυχία στη ζωή" μετριέται με αναφορά στους σκοπούς αυτούς και το βαθμό στον οποίο τους πραγματοποίησε.
Για τον Έλληνα Άνθρωπο, η ζωή δεν είναι μέσο, είναι ο αυτοσκοπός. Η προσπάθεια έγκειται στο να ζήσει κατ' Αλήθειαν και μέτρο προόδου είναι το γνώθι σαυτόν. Πρόκειται για "στόχους" που είναι αδύνατο να τους "πιάσει" κανείς στη διάρκεια της επίγειας ζωής του. Όχι μόνο λόγω ανθρώπινης αδυναμίας και ροπής προς τη φθορά και το ατελές, αλλά και γιατί δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίσουμε πλήρως τον εαυτό μας σε όλες του τις εκφάνσεις, αν δε "βιώσουμε" και το μόνο σίγουρο γεγονός της ζωής μας - το Θάνατο.
Στα πλαίσια αυτά, ο Πλάτων οραματίστηκε την ουτοπική ιδανική Πολιτεία του να την κυβερνούν φιλόσοφοι - βασιλείς. Κύρια δουλειά τους δεν είναι να φτιάχνουν ψεύτικους προϋπολογισμούς ούτε να... λεσεφεριάζονται ομαδικώς, πολλώ μάλλον να διορίζουν, αλλά να νοιάζονται για τους υπηκόους τους και να τους παιδαγωγούν προς το κατ' Αλήθειαν και προς το γνώθι σαυτόν. Προφανώς, άνθρωποι κι αυτοί, να παιδαγωγούν παιδαγωγούμενοι και να παιδαγωγούνται παιδαγωγούντες.
Συνηθίζουμε να απορρίπτουμε τις ουτοπίες επειδή ακριβώς είναι ουτοπίες. Κοιτάζουμε αυτό που θα υιοθετήσουμε να είναι κάτι το πρακτικό και εφικτό (π.χ. ας φάμε). Θεωρώ ότι αυτό είναι σφάλμα και εκδυτικισμός της σκέψης μας. Η ουτοπία έχει δύο πτυχές, την πτυχή του απραγματοποίητου, αλλά και την πτυχή του ιδανικού. Καλύτερα να κάνουμε στη ζωή μας δύο βήματα προς την ιδανική ουτοπία, παρά να αυτοϊκανοποιούμαστε ομαδικώς και αδιαλείπτως πετυχαίνοντας την εφικτή δυστοπία. Για το δυτικό άνθρωπο, το να βαδίζεις προς κάτι που ξέρεις εκ των προτέρων ότι είναι απραγματοποίητο μπορεί να φαίνεται μωρία, αλλά τι να μας πει κι ο δυτικός άνθρωπος από τη ζωή του. Έκανα έντεκα χρόνια στη δυτική Ευρώπη, ζώντας ανάμεσα σε "επιτυχημένους". Μία ή δύο θα ήταν οι φορές που μίλησα για κάτι στοιχειωδώς πιο βαθύ από το "πόσο κάνει αυτό το αυτοκίνητο στην πατρίδα σου". (το θυμάσαι αυτό σκανδιναβέ απατεώνα; ξέρεις ποιος είσαι, για να σε δω αν με διαβάζεις ακόμα)
Δεν έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στα γραφόμενα στο παρόν σημείωμα. Θέλω κι άλλο διάβασμα για να μπορώ να τα στηρίξω. Ειδικά την Πλάτωνος Πολιτεία, θα πρέπει να την διαβάσω κάποτε, αλλά δεν το βλέπω για σύντομα. Απλώς έβαλα μια άνω τελεία και αποκρυστάλλωσα εντυπώσεις από αρκετές προσλαμβάνουσες ανά τα έτη.
Αυτό για το οποίο τείνω να είμαι - διαισθητικά - σίγουρος, είναι το ότι η ιδιαιτερότητα του Πολιτισμού μας δεν έγκειται στο ότι δίνει διαφορετικές απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρωπότητας· έγκειται στο ότι θέτει διαφορετικά μεγάλα ερωτήματα.
Για τον Έλληνα Άνθρωπο, η ζωή δεν είναι μέσο, είναι ο αυτοσκοπός. Η προσπάθεια έγκειται στο να ζήσει κατ' Αλήθειαν και μέτρο προόδου είναι το γνώθι σαυτόν. Πρόκειται για "στόχους" που είναι αδύνατο να τους "πιάσει" κανείς στη διάρκεια της επίγειας ζωής του. Όχι μόνο λόγω ανθρώπινης αδυναμίας και ροπής προς τη φθορά και το ατελές, αλλά και γιατί δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίσουμε πλήρως τον εαυτό μας σε όλες του τις εκφάνσεις, αν δε "βιώσουμε" και το μόνο σίγουρο γεγονός της ζωής μας - το Θάνατο.
Στα πλαίσια αυτά, ο Πλάτων οραματίστηκε την ουτοπική ιδανική Πολιτεία του να την κυβερνούν φιλόσοφοι - βασιλείς. Κύρια δουλειά τους δεν είναι να φτιάχνουν ψεύτικους προϋπολογισμούς ούτε να... λεσεφεριάζονται ομαδικώς, πολλώ μάλλον να διορίζουν, αλλά να νοιάζονται για τους υπηκόους τους και να τους παιδαγωγούν προς το κατ' Αλήθειαν και προς το γνώθι σαυτόν. Προφανώς, άνθρωποι κι αυτοί, να παιδαγωγούν παιδαγωγούμενοι και να παιδαγωγούνται παιδαγωγούντες.
Συνηθίζουμε να απορρίπτουμε τις ουτοπίες επειδή ακριβώς είναι ουτοπίες. Κοιτάζουμε αυτό που θα υιοθετήσουμε να είναι κάτι το πρακτικό και εφικτό (π.χ. ας φάμε). Θεωρώ ότι αυτό είναι σφάλμα και εκδυτικισμός της σκέψης μας. Η ουτοπία έχει δύο πτυχές, την πτυχή του απραγματοποίητου, αλλά και την πτυχή του ιδανικού. Καλύτερα να κάνουμε στη ζωή μας δύο βήματα προς την ιδανική ουτοπία, παρά να αυτοϊκανοποιούμαστε ομαδικώς και αδιαλείπτως πετυχαίνοντας την εφικτή δυστοπία. Για το δυτικό άνθρωπο, το να βαδίζεις προς κάτι που ξέρεις εκ των προτέρων ότι είναι απραγματοποίητο μπορεί να φαίνεται μωρία, αλλά τι να μας πει κι ο δυτικός άνθρωπος από τη ζωή του. Έκανα έντεκα χρόνια στη δυτική Ευρώπη, ζώντας ανάμεσα σε "επιτυχημένους". Μία ή δύο θα ήταν οι φορές που μίλησα για κάτι στοιχειωδώς πιο βαθύ από το "πόσο κάνει αυτό το αυτοκίνητο στην πατρίδα σου". (το θυμάσαι αυτό σκανδιναβέ απατεώνα; ξέρεις ποιος είσαι, για να σε δω αν με διαβάζεις ακόμα)
Δεν έχω μεγάλη εμπιστοσύνη στα γραφόμενα στο παρόν σημείωμα. Θέλω κι άλλο διάβασμα για να μπορώ να τα στηρίξω. Ειδικά την Πλάτωνος Πολιτεία, θα πρέπει να την διαβάσω κάποτε, αλλά δεν το βλέπω για σύντομα. Απλώς έβαλα μια άνω τελεία και αποκρυστάλλωσα εντυπώσεις από αρκετές προσλαμβάνουσες ανά τα έτη.
Αυτό για το οποίο τείνω να είμαι - διαισθητικά - σίγουρος, είναι το ότι η ιδιαιτερότητα του Πολιτισμού μας δεν έγκειται στο ότι δίνει διαφορετικές απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρωπότητας· έγκειται στο ότι θέτει διαφορετικά μεγάλα ερωτήματα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου