Ό,τι λέει ο τίτλος. Πραγματικά δεν το καταλαβαίνω.
Άλλος κλαίει και οδύρεται, άλλος λέει ότι τώρα έγινε η πραγματική Άλωση (!), άλλος τα βάζει με τη Δύση που δεν αντέδρασε, άλλος τα βάζει με τη Ρωσία που δεν αντέδρασε, άλλος θα χτυπάει πένθιμα τις καμπάνες, άλλος θέλει να απελάσουμε, δεν ξέρω ποιους να πρωτοαπελάσουμε.
Η Ουνέσκο είπε, ξέρω κι εγώ τι είπε; Αλλά οι μισοί είπαν ότι "χαστούκι της Ουνέσκο στον Ερντογκάν!" κι οι άλλοι μισοί απογοητεύτηκαν που δεν τα είπε όπως θα ήθελαν.
Η Ουνέσκο! Το λόμπυ, των λόμπυ, ω λόμπυ! Το βαρύ πυροβολικό της ντιγκιντάγκας και της τζιτζιβέλας, αυτή η Ουνέσκο, σιγά που θα σκίσει και κάνα καλσόν και σιγά που θα ιδρώσω εγώ αν έσκισε ή δεν έσκισε η Ουνέσκο κάνα καλσόν.
Κι η Κομισιόν είπε κάτι για "σύμβολο διαθρησκειακού και διαπολιτισμικού διαλόγου", μόνο που ξέχασε την αρμόζουσα μουσική επένδυση.
Πάντως θα γίνουν, βλέπω, σε πολλές μητροπόλεις της Ελλάδας επιπλέον αγρυπνίες και Παρακλήσεις. Καλό αυτό! Πολύ καλό, κι ας μην καταλαβαίνω εγώ τα υπόλοιπα. Επιτέλους - η αλήθεια να λέγεται - το τελευταίο που έχει σημασία σ' αυτόν τον κόσμο είναι το τι καταλαβαίνω εγώ και τι όχι!
Άλλοι θυμήθηκαν το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω. Κι αυτό καλό, γιατί συζητάμε λίγο και περί των αγιογραφικών. Είναι από το κεφάλαιο 24 του Ματθαίου, όπου εξ' όσων έχω καταλάβει και εξ' όσων θυμάμαι διαπλέκονται δύο προφητείες του Κυρίου, που η μία αποτελεί και τύπο της άλλης. Η μία είναι η καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του Δεύτερου Ναού, που έγινε το 70 μ.Χ., και η άλλη είναι οι Έσχατες Ημέρες, πριν τη Δευτέρα Παρουσία.
Το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω στην πρώτη περίπτωση είναι το άγαλμα του ρωμαίου αυτοκράτορα Τίτου μέσα στο Ναό, ή κατ' άλλη ερμηνεία, η παρουσία των ρωμαϊκών στρατευμάτων στην Ιουδαία, έξω από την Ιερουσαλήμ. Η δεύτερη ερμηνεία κολλάει ωραία με τη συνέχεια του κειμένου: οι εν τη Ιουδαία φευγέτωσαν εις τα όρη. Όταν δείτε στρατό να περικυκλώνει την Αγία Πόλη, τρέχτε να σωθείτε, φύγετε απ' την Ιερουσαλήμ πριν προλάβει να σφίξει ο αποκλεισμός, πάρτε τα βουνά, πριν κλειστείτε μέσα και δεν μπορείτε να βγείτε και πεθάνετε απ' την πείνα ή σας σφάξουν.
Οι - λιγοστοί ακόμα - χριστιανοί της Ιερουσαλήμ θυμήθηκαν το λόγο του Κυρίου, πήραν δρόμο όταν άρχισαν να ζορίζουν τα πράγματα, κατέφυγαν στα βουνά και σώθηκαν από την καταστροφή της πόλεως.
Στην περίπτωση των Εσχάτων, το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω ερμηνεύεται ως ο ίδιος ο Αντίχριστος ή κάποιο άγαλμα ή εικόνα του. Θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό - ενώ θα είναι άνθρωπος και απατεώνας, ενεργούμενο του οξαποδώ - και θα ζητήσει προσκύνηση. Κατά μία ερμηνεία, μάλλον πλειοψηφική που ανάγεται νομίζω αρχικά στον Κύριλλο Ιεροσολύμων, θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό στον Τρίτο Ναό της Ιερουσαλήμ που θα ανεγερθεί αφού γκρεμιστεί (ή μετατραπεί;) το υπάρχον Τέμενος του Ομάρ (λέμε εμείς, γιατί τον καιρό του Κυρίλλου δεν υπήρχε ούτε τέμενος του Ομάρ, ούτε και Ισλάμ ακόμα). Κατ' άλλη ερμηνεία, μειοψηφική και φρικτή αλλά παίζει κι αυτό, το όλο σκηνικό θα λάβει χώρα σε χριστιανικό ναό...
Τα οποία σημαίνουν, τι σημαίνουν; Ότι αν δούμε να ανοικοδομείται ιουδαϊκός ναός στα Ιεροσόλυμα (ναός, όχι συναγωγή!), να ανησυχήσουμε ιδιαιτέρως. Αν πάλι όχι, να μην πολυχαλαρώσουμε γιατί ερμηνείες είναι αυτές, ποτέ δεν ξέρεις ποια είναι πιο σωστή.
Ο Κύριός μας στο κείμενο του Ματθαίου μιλάει για το βδέλυγμα της ερημώσεως το ρηθέν δια Δανιήλ του προφήτου, αλλά την προφητεία του Δανιήλ εγώ δεν την έχω διαβάσει. Πάντως, μια που έπιασα τα εσχατολογικά: το διαβόητο Χάραγμα απ' ότι καταλαβαίνω θα είναι κάποιου είδους "πιστοποιητικό" ότι ο άνθρωπος προσκύνησε, το δε όνομα του Αντιχρίστου - αυτού του ανθρώπου - θα έχει κάποια σχέση με το χ ξ στ της Αποκαλύψεως, που μπορεί να συνδέεται ή να μη συνδέεται με το αραβικό αριθμητικό 666. Μπορεί, π.χ., αυτός ο άνθρωπος να λέγεται, ξέρω γω, Χαρίδημος Ξενοφών Σταφυλοπάτης! Δε θα κολλήσουμε στο όνομα, ούτε στην έννοια του χ ξ στ. Όταν δούμε τα υπόλοιπα, το όνομα θα είναι φως φανάρι, και θα μας λύσει κάθε αμφιβολία - αλλά τα υπόλοιπα προηγούνται και η "υπογραφή", το χ ξ στ έπεται. Implementation details του τι ακριβώς θα είναι "τεχνικά" το Χάραγμα είναι επίσης ανόητο (αν και ανθρώπινο) να προσπαθούμε να φανταζόμαστε.
Ε λοιπόν, όπως οι πρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων, έτσι και οι έσχατοι του κόσμου όλου, όταν δουν (δούμε;) το βδέλυγμα της ερημώσεως - τον Αντίχριστο να αυτοανακηρύσσεται θεός, αφού θα έχουν προηγηθεί και άλλα γεγονότα - να πάρουν (πάρουμε;) τα βουνά, την έρημο, τα ερημονήσια ή δεν ξέρω τι άλλο, προκειμένου να αποφύγουν (αποφύγουμε;) τον πειρασμό της προσκύνησης και του επομένου χαράγματος. Πλην των πιο βαρβάτων απ' αυτούς (από μας;), που θα κάτσουν πίσω, θα υποστούν τα πάνδεινα, τον έσχατο αλλά και χείριστο διωγμό όλων των αιώνων και θα αποτελέσουν την εσχάτη, ηρωικοτέρα και ενδοξοτέρα φουρνιά Μαρτύρων και Ομολογητών.
Πού ακριβώς θα είναι αυτή η έρημος ή τα βουνά, προς το παρόν Κύριος οίδε και τι θα τρώνε (τρώμε;) εκεί είναι ερώτηση βλακώδης· περιττό πάντως να αναφέρω ότι προσωπικά γουστάρω έρημο τρελά, καθότι ο κόσμος όπως πάει δε μ' αρέσει καθόλου μα καθόλου!
Αυτά περί του βδελύγματος και περί των Εσχάτων, λοιπόν. Για πρώτη (ελπίζω και... εσχάτη) φορά, τό 'ριξα κι εγώ στην εσχατολογία! Φυσικά, όπως αντίχριστες δυνάμεις υπάρχουν πάντα και αποτελούν τύπο του τελευταίου και κανονικού Αντιχρίστου, έτσι και βεβηλώσεις ναών έχουν γίνει πολλές. Η Αγιά Σοφιά ήδη από το 1453 είναι ένας βεβηλωμένος ναός του Υψίστου και αυτό που αλλάζει την Παρασκευή 24 Ιουλίου του 2020 είναι ότι αντί να μπαίνουν μέσα ξεβράκωτοι τουρίστες, θα μπαίνουν ξυπόλυτοι μουσουλμάνοι! Ή, απ' ότι καταλαβαίνω ο χώρος θα παραμείνει προσβάσιμος σε επισκέπτες, οπότε πλέον θα μπαίνουν και οι δύο!
Όποιος λοιπόν έχει ιδιαίτερη ευαισθησία για τις βεβηλώσεις ιερών ναών, καλά κάνει μεν, αλλά: ας έχει και τα άντερα να ζητήσει για λατρεία του Τριαδικού Θεού την Παναγία την Αθηνιώτισσα και μονίμως τη Ροτόντα της Θεσσαλονίκης. Και μετά τα ξαναλέμε για την Αγιά Σοφιά. Άντε γιατί κροκοδείλια δάκρυα, λεονταρισμοί εκ του ασφαλούς και τζάμπα μαγκιές δεν προσήκουν...
Άλλος πάλι βρέθηκε και αναρωτήθηκε πώς θα προσευχηθούν στο θεό τους οι Τούρκοι σε ένα ναό που κι οι ίδιοι τον λένε Αγιά Σοφιά, ένα όνομα που παραπέμπει και αναφέρεται στον Ίδιο τον Ενανθρωπίσαντα Λόγο του Θεού, δηλαδή σε πραγματικότητες που οι ίδιοι αγνοούν και απορρίπτουν. Η απάντηση είναι απλή: όπως ακριβώς το έκαναν και μεταξύ 1453 και 1935...
Τα ματάκια μας όμως τι φταίνε να διαβάζουν τέτοιες βαθυστόχαστες και θεολογικότατες αερολογίες;
Άλλος πάλι - σεβαστός, σεβασμιώτατος - είπε ότι όλη η Αγιά Σοφιά είναι μια απέραντη λειψανοθήκη, γιατί ο Ιουστινιανός που την έχτισε εντοίχισε άγια λείψανα παντού, και στους κίονες, και στους τοίχους. Μάλιστα. Δεν ξέρω από πού το γνωρίζουμε, αλλά ενδιαφέρον και απολύτως πιστευτό. Αλλά να θυμίσω τώρα ότι δεν πάει και πολύς καιρός που μας είπαν να μην προσκυνούμε τα άγια λείψανα για να μην κολλήσουμε αρρώστια; Δε μας τό 'πε ο συγκεκριμένος σεβασμιώτατος, αλλά ειπώθηκε. Και για τις εικόνες τα ίδια. Με μεγαλύτερη ένταση και κατά τόπους επισήμως. Και με εγκυκλίους και με μέτρα κατά τόπους. Και αύριο μεθαύριο θα το ξαναπούνε.
Και τώρα, τι; Θα πάμε, λέει, να κάνουμε Παράκληση στην Παναγία για την Αγιά Σοφιά, και θα ψάλλουμε ότι άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτή; Στις ίδιες ενορίες, στις ίδιες μητροπόλεις, όπου σε κάποιες τα μέτρα αποτροπής της προσκύνησης ισχύουν ακόμα;
Ποιον νομίζουμε ότι πάμε να εμπαίξουμε;
Και θέλουμε και Αγιά Σοφιά. Για τη Βρεμένη Σανίδα είμαστε, όχι για την Αγιά Σοφιά...
Κι έχεις και τους άλλους, που σου λένε για ιστορία, για παράδοση... που η Αγιά Σοφιά είναι, λέει, σύμβολο! Σιγά μην είναι και παράβολο...
Που σέβονται, σου λέει, την Ορθοδοξία, γιατί διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή...
Λες και όλος ο κόσμος κρέμεται από το σεβασμό τους ή την έλλειψη αυτού. Λες κι έχει καμιά σημασία το τι σέβεται ο καθένας και τι όχι! Για να κατεβαίνουμε λίγο απ' το καλάμι, για να δούμε και λίγο πέρα απ' τη μύτη μας, για να αντιλαμβανόμαστε τα μεγέθη μας...
Σου γράφουνε κι ένα βιβλίο, δοκίμιο διακοσίων σελίδων για την αξία του Μύθου, και λες ΟΚ παιδιά, έγινε, κατάλαβα.
Θυμάμαι σε μια παλιά συνέντευξη ο Sir Basil Markesinis μας είχε πει ότι διαφωνεί με όσους πολεμούν την Εκκλησία. Oh, thank you Sir! That's so very kind of you!
"Ειδικά απ' τη στιγμή που δεν έχουμε και τίποτα άλλο να την υποκαταστήσει".
Ένα πράμα δηλαδή σα να λέμε, όταν βρούμε κάτι άλλο, ε τότε βαράτε ελεύθερα. Yes, Sir!
Ο Λόγος Σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν. Προς τους αχαρίστους ο Ευεργέτης, προς τους αιχμαλώτους ο Ελευθερωτής. Προς τους εν σκότει καθημένους ο Ήλιος της Δικαιοσύνης. Επί τον Σταυρόν ο Απαθής, επί τον Άδην το Φως, επί τον θάνατον η Ζωή, η Ανάστασις δια τους πεσόντας.
Αγαπώ την ιστορία. Αν γράφω και πέντε ή δέκα κειμενάκια το χρόνο εδώ μέσα, τα μισά είναι ιστορικού περιεχομένου, και μάλιστα αυτά που τα ευχαριστιέμαι περισσότερο που τα γράφω, και που μου λέτε ότι τα ευχαριστιέστε περισσότερο κι εσείς που τα διαβάζετε.
Αλλά όλα αυτά τα συγκλονιστικά, δεν έγιναν για να έχει η μετα-Νεοελλάδα ιστορία, παράδοση, σύμβολα και κοινωνική συνοχή. Έγιναν δια την καταφθαρείσαν φύσιν - ή γι' αυτό, ή αλλοιώς είναι ψέμματα. Μύθος που πεθαίνει με τον παραμυθά που τον λέει, και δεν έχει καμία απολύτως αξία, και δεν πα να λένε ό,τι θέλουν τα δοκίμια - τα οποία άλλωστε κι αυτά στη συντριπτική τους πλειοψηφία θα ξεχαστούν με το θάνατο του δοκιμιογράφου - αν δε γίνουν πολτός πολύ νωρίτερα!
Όποιος καλοπροαίρετος ψάχνει την ελληνική παράδοση, είναι δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα βρεθεί στο κατώφλι ενός ναού, και από μέσα θα ακούσει να σκούζουν ότι Χριστός Ανέστη. Στα δύο "άκρα του φάσματος", ο άνθρωπος αυτός είτε θα πει Αληθώς και θα μπει μέσα, είτε θα πει σαχλαμάρες και θα πάρει δρόμο. Φυσικά, στον κανονικό κόσμο συμβαίνουν πολλά και κανονικά πράγματα στον "ενδιάμεσο χώρο του φάσματος". Άλλος μπαίνει, κάθεται λίγο και βγαίνει, άλλος κοντοστέκεται για χρόνια στο κατώφλι και ξύνει το κεφάλι του, άλλος φεύγει τρέχοντας και μετά από... πενήντα ή εξήντα χρόνια γυρίζει. Γενικά καλό είναι ο καθένας μας κάποια στιγμή να δώσει μια απάντηση, γιατί δεν είναι και πολύ... σόι πράμα να ψάχνεσαι μια ζωή και να μην κατασταλάζεις. Δεν θα το παίξω, βέβαια, εγώ μεταφυσική αστυνομία, ας κάνει ο καθένας ό,τι θέλει κι ας πάρει όσο χρόνο θέλει. Και η αλήθεια είναι, και όσοι λέμε κάποτε Αληθώς, ουσιαστικά μπαινοβγαίνουμε. Μόνο για ροπή προς τα "μέσα" μπορεί να μιλήσει κανείς, ή ίσως ακόμα λιγότερο, για προσπάθεια προς ροπή προς τα "μέσα", ή ακόμα ακόμα για αδύναμη βούληση για προσπάθεια προς ροπή προς τα "μέσα", κάτι τέτοιο!
Πάντως, είναι δεδομένο ότι αυτός που θα κάτσει "μέσα", και όσο πιο πολύ κάτσει, και όσο πιο "μέσα" κάτσει, θα διαμορφώσει τρόπο σκέψης, κριτήριο, γούστα τέτοια, που θά 'ρθει στιγμή που θα είναι τελείως αδύνατο να συνεννοηθεί με το "έξω". Και ακόμα: όποιος κάνει μια προσπάθεια να καταλάβει - το κατά δύναμιν - τι γίνεται "μέσα", διαπιστώνει ότι ένα αντιμήνσιο, ένα τριμμένο πετραχήλι κι ένας παπάς που να πιστεύει στο Θεό, χωρίς κατ' ανάγκην καμιά σπουδαία μόρφωση, και δε λείπει καμιά Αγιά Σοφιά, και δε λείπει και τίποτε άλλο. Όταν λείπουν αυτά τα τρία, τότε είναι προς ανησυχία το πράγμα...
Η Εκκλησία γεννήθηκε σε μια σπηλιά, δοξάστηκε στις κατακόμβες και ζημιώθηκε στα ανάκτορα. Το άκουσα επί λέξει πρόσφατα. Και ναι μεν με άλλα λόγια και το είχα ξανακούσει και το ήξερα και το ξέρω χρόνια, πλην όμως αυτόν απ' τον οποίο το άκουσα, δεν τον είχα να τα πιάνει κάτι τέτοια. Είναι από τα ενθαρρυντικά των τελευταίων μηνών, τα πολλά ενθαρρυντικά. Σκεφτόμουν αυτές τις μέρες, αν η Αποκάλυψη (και ο Δανιήλ νομίζω;) λέει ότι το ένα τρίτο των αστέρων του ουρανού θα πέσουν, αυτό είναι τρομερό. Σα να λέμε, σκέψου όλους τους πιστούς ανθρώπους που ξέρεις, λαϊκούς, μοναχούς, ιερείς, επισκόπους. Αν αύριο (υποθετικά μιλώντας) μπαίναμε σε διαδικασία εσχάτων χρόνων, ένας στους τρεις απ' όλους αυτούς θα πλανιόταν. Από την άλλη όμως, τα δύο τρίτα θα βάσταγαν. Είναι πολύ μεγάλος αριθμός! Και ειδικά αν λάβει υπόψη του κανείς τι έχει να συμβεί στα έσχατα χρόνια και τι έχουν να τραβήξουν οι άνθρωποι, είναι τεράστιος ο αριθμός.
Θυμόμαστε και δοξάζουμε τους νεομάρτυρες και καλά κάνουμε, αλλά αν το καλοσκεφτείς ήταν μια ισχνή μειοψηφία. Η συντριπτική πλειοψηφία των μικρασιατών εξωμότησε, και μάλιστα πολύ σύντομα. Νομίζω ο Παπαρρηγόπουλος είναι που λέει πως όταν ο Μανουήλ Κομνηνός διέσχιζε τη Μικρά Ασία θέλοντας να χτυπήσει το Ικόνιο (και απέτυχε καθώς έπεσε σε ενέδρα στο Μυριοκέφαλο), στο δρόμο συναντούσε παντού τουρκεμένα χωριά. Μόλις εκατό χρόνια μετά το Μαντζικέρτ και την αρχική εγκατάσταση τούρκων στην περιοχή, οι παλιοί ακρίτες είχαν γίνει στη συντριπτική πλειοψηφία τους αποστάτες. Είναι εντυπωσιακό, λοιπόν, ότι στα έσχατα, με πιέσεις και διώξεις απείρως χειρότερες και απ' των τούρκων και απ' των ρωμαίων και απ' των σοβιετικών και από οποιουδήποτε άλλου καθεστώτος, τα δύο τρίτα των "μέσα" θα αντέξουν. Να μια περίπτωση που, αν τα χρόνια μας μάς φτάσουν μέχρι εκεί, θα πρέπει να ακολουθήσουμε την πλειοψηφία!
Λοιπόν, αν στη γειτονιά σου την Παρασκευή διαβάσουν την Παράκληση για την Αγιά Σοφιά, και μπορείς και θέλεις να πας, να πας. Είναι δυνατή ιστορία η Παράκληση στην Παναγία μας, δεν είναι απλό πράγμα. Και στην προσευχή σου να πεις... ό,τι θέλεις να πεις, δε θα ρωτήσεις δα και μένα! Αλλά να μη σου διαφύγει το χαράς μου την καρδίαν πλήρωσον, Παρθένε.
Άλλος κλαίει και οδύρεται, άλλος λέει ότι τώρα έγινε η πραγματική Άλωση (!), άλλος τα βάζει με τη Δύση που δεν αντέδρασε, άλλος τα βάζει με τη Ρωσία που δεν αντέδρασε, άλλος θα χτυπάει πένθιμα τις καμπάνες, άλλος θέλει να απελάσουμε, δεν ξέρω ποιους να πρωτοαπελάσουμε.
Η Ουνέσκο είπε, ξέρω κι εγώ τι είπε; Αλλά οι μισοί είπαν ότι "χαστούκι της Ουνέσκο στον Ερντογκάν!" κι οι άλλοι μισοί απογοητεύτηκαν που δεν τα είπε όπως θα ήθελαν.
Η Ουνέσκο! Το λόμπυ, των λόμπυ, ω λόμπυ! Το βαρύ πυροβολικό της ντιγκιντάγκας και της τζιτζιβέλας, αυτή η Ουνέσκο, σιγά που θα σκίσει και κάνα καλσόν και σιγά που θα ιδρώσω εγώ αν έσκισε ή δεν έσκισε η Ουνέσκο κάνα καλσόν.
Κι η Κομισιόν είπε κάτι για "σύμβολο διαθρησκειακού και διαπολιτισμικού διαλόγου", μόνο που ξέχασε την αρμόζουσα μουσική επένδυση.
Πάντως θα γίνουν, βλέπω, σε πολλές μητροπόλεις της Ελλάδας επιπλέον αγρυπνίες και Παρακλήσεις. Καλό αυτό! Πολύ καλό, κι ας μην καταλαβαίνω εγώ τα υπόλοιπα. Επιτέλους - η αλήθεια να λέγεται - το τελευταίο που έχει σημασία σ' αυτόν τον κόσμο είναι το τι καταλαβαίνω εγώ και τι όχι!
Άλλοι θυμήθηκαν το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω. Κι αυτό καλό, γιατί συζητάμε λίγο και περί των αγιογραφικών. Είναι από το κεφάλαιο 24 του Ματθαίου, όπου εξ' όσων έχω καταλάβει και εξ' όσων θυμάμαι διαπλέκονται δύο προφητείες του Κυρίου, που η μία αποτελεί και τύπο της άλλης. Η μία είναι η καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του Δεύτερου Ναού, που έγινε το 70 μ.Χ., και η άλλη είναι οι Έσχατες Ημέρες, πριν τη Δευτέρα Παρουσία.
Το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω στην πρώτη περίπτωση είναι το άγαλμα του ρωμαίου αυτοκράτορα Τίτου μέσα στο Ναό, ή κατ' άλλη ερμηνεία, η παρουσία των ρωμαϊκών στρατευμάτων στην Ιουδαία, έξω από την Ιερουσαλήμ. Η δεύτερη ερμηνεία κολλάει ωραία με τη συνέχεια του κειμένου: οι εν τη Ιουδαία φευγέτωσαν εις τα όρη. Όταν δείτε στρατό να περικυκλώνει την Αγία Πόλη, τρέχτε να σωθείτε, φύγετε απ' την Ιερουσαλήμ πριν προλάβει να σφίξει ο αποκλεισμός, πάρτε τα βουνά, πριν κλειστείτε μέσα και δεν μπορείτε να βγείτε και πεθάνετε απ' την πείνα ή σας σφάξουν.
Οι - λιγοστοί ακόμα - χριστιανοί της Ιερουσαλήμ θυμήθηκαν το λόγο του Κυρίου, πήραν δρόμο όταν άρχισαν να ζορίζουν τα πράγματα, κατέφυγαν στα βουνά και σώθηκαν από την καταστροφή της πόλεως.
Στην περίπτωση των Εσχάτων, το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω ερμηνεύεται ως ο ίδιος ο Αντίχριστος ή κάποιο άγαλμα ή εικόνα του. Θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό - ενώ θα είναι άνθρωπος και απατεώνας, ενεργούμενο του οξαποδώ - και θα ζητήσει προσκύνηση. Κατά μία ερμηνεία, μάλλον πλειοψηφική που ανάγεται νομίζω αρχικά στον Κύριλλο Ιεροσολύμων, θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό στον Τρίτο Ναό της Ιερουσαλήμ που θα ανεγερθεί αφού γκρεμιστεί (ή μετατραπεί;) το υπάρχον Τέμενος του Ομάρ (λέμε εμείς, γιατί τον καιρό του Κυρίλλου δεν υπήρχε ούτε τέμενος του Ομάρ, ούτε και Ισλάμ ακόμα). Κατ' άλλη ερμηνεία, μειοψηφική και φρικτή αλλά παίζει κι αυτό, το όλο σκηνικό θα λάβει χώρα σε χριστιανικό ναό...
Τα οποία σημαίνουν, τι σημαίνουν; Ότι αν δούμε να ανοικοδομείται ιουδαϊκός ναός στα Ιεροσόλυμα (ναός, όχι συναγωγή!), να ανησυχήσουμε ιδιαιτέρως. Αν πάλι όχι, να μην πολυχαλαρώσουμε γιατί ερμηνείες είναι αυτές, ποτέ δεν ξέρεις ποια είναι πιο σωστή.
Ο Κύριός μας στο κείμενο του Ματθαίου μιλάει για το βδέλυγμα της ερημώσεως το ρηθέν δια Δανιήλ του προφήτου, αλλά την προφητεία του Δανιήλ εγώ δεν την έχω διαβάσει. Πάντως, μια που έπιασα τα εσχατολογικά: το διαβόητο Χάραγμα απ' ότι καταλαβαίνω θα είναι κάποιου είδους "πιστοποιητικό" ότι ο άνθρωπος προσκύνησε, το δε όνομα του Αντιχρίστου - αυτού του ανθρώπου - θα έχει κάποια σχέση με το χ ξ στ της Αποκαλύψεως, που μπορεί να συνδέεται ή να μη συνδέεται με το αραβικό αριθμητικό 666. Μπορεί, π.χ., αυτός ο άνθρωπος να λέγεται, ξέρω γω, Χαρίδημος Ξενοφών Σταφυλοπάτης! Δε θα κολλήσουμε στο όνομα, ούτε στην έννοια του χ ξ στ. Όταν δούμε τα υπόλοιπα, το όνομα θα είναι φως φανάρι, και θα μας λύσει κάθε αμφιβολία - αλλά τα υπόλοιπα προηγούνται και η "υπογραφή", το χ ξ στ έπεται. Implementation details του τι ακριβώς θα είναι "τεχνικά" το Χάραγμα είναι επίσης ανόητο (αν και ανθρώπινο) να προσπαθούμε να φανταζόμαστε.
Ε λοιπόν, όπως οι πρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων, έτσι και οι έσχατοι του κόσμου όλου, όταν δουν (δούμε;) το βδέλυγμα της ερημώσεως - τον Αντίχριστο να αυτοανακηρύσσεται θεός, αφού θα έχουν προηγηθεί και άλλα γεγονότα - να πάρουν (πάρουμε;) τα βουνά, την έρημο, τα ερημονήσια ή δεν ξέρω τι άλλο, προκειμένου να αποφύγουν (αποφύγουμε;) τον πειρασμό της προσκύνησης και του επομένου χαράγματος. Πλην των πιο βαρβάτων απ' αυτούς (από μας;), που θα κάτσουν πίσω, θα υποστούν τα πάνδεινα, τον έσχατο αλλά και χείριστο διωγμό όλων των αιώνων και θα αποτελέσουν την εσχάτη, ηρωικοτέρα και ενδοξοτέρα φουρνιά Μαρτύρων και Ομολογητών.
Πού ακριβώς θα είναι αυτή η έρημος ή τα βουνά, προς το παρόν Κύριος οίδε και τι θα τρώνε (τρώμε;) εκεί είναι ερώτηση βλακώδης· περιττό πάντως να αναφέρω ότι προσωπικά γουστάρω έρημο τρελά, καθότι ο κόσμος όπως πάει δε μ' αρέσει καθόλου μα καθόλου!
Αυτά περί του βδελύγματος και περί των Εσχάτων, λοιπόν. Για πρώτη (ελπίζω και... εσχάτη) φορά, τό 'ριξα κι εγώ στην εσχατολογία! Φυσικά, όπως αντίχριστες δυνάμεις υπάρχουν πάντα και αποτελούν τύπο του τελευταίου και κανονικού Αντιχρίστου, έτσι και βεβηλώσεις ναών έχουν γίνει πολλές. Η Αγιά Σοφιά ήδη από το 1453 είναι ένας βεβηλωμένος ναός του Υψίστου και αυτό που αλλάζει την Παρασκευή 24 Ιουλίου του 2020 είναι ότι αντί να μπαίνουν μέσα ξεβράκωτοι τουρίστες, θα μπαίνουν ξυπόλυτοι μουσουλμάνοι! Ή, απ' ότι καταλαβαίνω ο χώρος θα παραμείνει προσβάσιμος σε επισκέπτες, οπότε πλέον θα μπαίνουν και οι δύο!
Όποιος λοιπόν έχει ιδιαίτερη ευαισθησία για τις βεβηλώσεις ιερών ναών, καλά κάνει μεν, αλλά: ας έχει και τα άντερα να ζητήσει για λατρεία του Τριαδικού Θεού την Παναγία την Αθηνιώτισσα και μονίμως τη Ροτόντα της Θεσσαλονίκης. Και μετά τα ξαναλέμε για την Αγιά Σοφιά. Άντε γιατί κροκοδείλια δάκρυα, λεονταρισμοί εκ του ασφαλούς και τζάμπα μαγκιές δεν προσήκουν...
Άλλος πάλι βρέθηκε και αναρωτήθηκε πώς θα προσευχηθούν στο θεό τους οι Τούρκοι σε ένα ναό που κι οι ίδιοι τον λένε Αγιά Σοφιά, ένα όνομα που παραπέμπει και αναφέρεται στον Ίδιο τον Ενανθρωπίσαντα Λόγο του Θεού, δηλαδή σε πραγματικότητες που οι ίδιοι αγνοούν και απορρίπτουν. Η απάντηση είναι απλή: όπως ακριβώς το έκαναν και μεταξύ 1453 και 1935...
Τα ματάκια μας όμως τι φταίνε να διαβάζουν τέτοιες βαθυστόχαστες και θεολογικότατες αερολογίες;
Άλλος πάλι - σεβαστός, σεβασμιώτατος - είπε ότι όλη η Αγιά Σοφιά είναι μια απέραντη λειψανοθήκη, γιατί ο Ιουστινιανός που την έχτισε εντοίχισε άγια λείψανα παντού, και στους κίονες, και στους τοίχους. Μάλιστα. Δεν ξέρω από πού το γνωρίζουμε, αλλά ενδιαφέρον και απολύτως πιστευτό. Αλλά να θυμίσω τώρα ότι δεν πάει και πολύς καιρός που μας είπαν να μην προσκυνούμε τα άγια λείψανα για να μην κολλήσουμε αρρώστια; Δε μας τό 'πε ο συγκεκριμένος σεβασμιώτατος, αλλά ειπώθηκε. Και για τις εικόνες τα ίδια. Με μεγαλύτερη ένταση και κατά τόπους επισήμως. Και με εγκυκλίους και με μέτρα κατά τόπους. Και αύριο μεθαύριο θα το ξαναπούνε.
Και τώρα, τι; Θα πάμε, λέει, να κάνουμε Παράκληση στην Παναγία για την Αγιά Σοφιά, και θα ψάλλουμε ότι άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτή; Στις ίδιες ενορίες, στις ίδιες μητροπόλεις, όπου σε κάποιες τα μέτρα αποτροπής της προσκύνησης ισχύουν ακόμα;
Ποιον νομίζουμε ότι πάμε να εμπαίξουμε;
Και θέλουμε και Αγιά Σοφιά. Για τη Βρεμένη Σανίδα είμαστε, όχι για την Αγιά Σοφιά...
Κι έχεις και τους άλλους, που σου λένε για ιστορία, για παράδοση... που η Αγιά Σοφιά είναι, λέει, σύμβολο! Σιγά μην είναι και παράβολο...
Που σέβονται, σου λέει, την Ορθοδοξία, γιατί διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή...
Λες και όλος ο κόσμος κρέμεται από το σεβασμό τους ή την έλλειψη αυτού. Λες κι έχει καμιά σημασία το τι σέβεται ο καθένας και τι όχι! Για να κατεβαίνουμε λίγο απ' το καλάμι, για να δούμε και λίγο πέρα απ' τη μύτη μας, για να αντιλαμβανόμαστε τα μεγέθη μας...
Σου γράφουνε κι ένα βιβλίο, δοκίμιο διακοσίων σελίδων για την αξία του Μύθου, και λες ΟΚ παιδιά, έγινε, κατάλαβα.
Θυμάμαι σε μια παλιά συνέντευξη ο Sir Basil Markesinis μας είχε πει ότι διαφωνεί με όσους πολεμούν την Εκκλησία. Oh, thank you Sir! That's so very kind of you!
"Ειδικά απ' τη στιγμή που δεν έχουμε και τίποτα άλλο να την υποκαταστήσει".
Ένα πράμα δηλαδή σα να λέμε, όταν βρούμε κάτι άλλο, ε τότε βαράτε ελεύθερα. Yes, Sir!
Ο Λόγος Σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν. Προς τους αχαρίστους ο Ευεργέτης, προς τους αιχμαλώτους ο Ελευθερωτής. Προς τους εν σκότει καθημένους ο Ήλιος της Δικαιοσύνης. Επί τον Σταυρόν ο Απαθής, επί τον Άδην το Φως, επί τον θάνατον η Ζωή, η Ανάστασις δια τους πεσόντας.
Αγαπώ την ιστορία. Αν γράφω και πέντε ή δέκα κειμενάκια το χρόνο εδώ μέσα, τα μισά είναι ιστορικού περιεχομένου, και μάλιστα αυτά που τα ευχαριστιέμαι περισσότερο που τα γράφω, και που μου λέτε ότι τα ευχαριστιέστε περισσότερο κι εσείς που τα διαβάζετε.
Αλλά όλα αυτά τα συγκλονιστικά, δεν έγιναν για να έχει η μετα-Νεοελλάδα ιστορία, παράδοση, σύμβολα και κοινωνική συνοχή. Έγιναν δια την καταφθαρείσαν φύσιν - ή γι' αυτό, ή αλλοιώς είναι ψέμματα. Μύθος που πεθαίνει με τον παραμυθά που τον λέει, και δεν έχει καμία απολύτως αξία, και δεν πα να λένε ό,τι θέλουν τα δοκίμια - τα οποία άλλωστε κι αυτά στη συντριπτική τους πλειοψηφία θα ξεχαστούν με το θάνατο του δοκιμιογράφου - αν δε γίνουν πολτός πολύ νωρίτερα!
Όποιος καλοπροαίρετος ψάχνει την ελληνική παράδοση, είναι δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα βρεθεί στο κατώφλι ενός ναού, και από μέσα θα ακούσει να σκούζουν ότι Χριστός Ανέστη. Στα δύο "άκρα του φάσματος", ο άνθρωπος αυτός είτε θα πει Αληθώς και θα μπει μέσα, είτε θα πει σαχλαμάρες και θα πάρει δρόμο. Φυσικά, στον κανονικό κόσμο συμβαίνουν πολλά και κανονικά πράγματα στον "ενδιάμεσο χώρο του φάσματος". Άλλος μπαίνει, κάθεται λίγο και βγαίνει, άλλος κοντοστέκεται για χρόνια στο κατώφλι και ξύνει το κεφάλι του, άλλος φεύγει τρέχοντας και μετά από... πενήντα ή εξήντα χρόνια γυρίζει. Γενικά καλό είναι ο καθένας μας κάποια στιγμή να δώσει μια απάντηση, γιατί δεν είναι και πολύ... σόι πράμα να ψάχνεσαι μια ζωή και να μην κατασταλάζεις. Δεν θα το παίξω, βέβαια, εγώ μεταφυσική αστυνομία, ας κάνει ο καθένας ό,τι θέλει κι ας πάρει όσο χρόνο θέλει. Και η αλήθεια είναι, και όσοι λέμε κάποτε Αληθώς, ουσιαστικά μπαινοβγαίνουμε. Μόνο για ροπή προς τα "μέσα" μπορεί να μιλήσει κανείς, ή ίσως ακόμα λιγότερο, για προσπάθεια προς ροπή προς τα "μέσα", ή ακόμα ακόμα για αδύναμη βούληση για προσπάθεια προς ροπή προς τα "μέσα", κάτι τέτοιο!
Πάντως, είναι δεδομένο ότι αυτός που θα κάτσει "μέσα", και όσο πιο πολύ κάτσει, και όσο πιο "μέσα" κάτσει, θα διαμορφώσει τρόπο σκέψης, κριτήριο, γούστα τέτοια, που θά 'ρθει στιγμή που θα είναι τελείως αδύνατο να συνεννοηθεί με το "έξω". Και ακόμα: όποιος κάνει μια προσπάθεια να καταλάβει - το κατά δύναμιν - τι γίνεται "μέσα", διαπιστώνει ότι ένα αντιμήνσιο, ένα τριμμένο πετραχήλι κι ένας παπάς που να πιστεύει στο Θεό, χωρίς κατ' ανάγκην καμιά σπουδαία μόρφωση, και δε λείπει καμιά Αγιά Σοφιά, και δε λείπει και τίποτε άλλο. Όταν λείπουν αυτά τα τρία, τότε είναι προς ανησυχία το πράγμα...
Η Εκκλησία γεννήθηκε σε μια σπηλιά, δοξάστηκε στις κατακόμβες και ζημιώθηκε στα ανάκτορα. Το άκουσα επί λέξει πρόσφατα. Και ναι μεν με άλλα λόγια και το είχα ξανακούσει και το ήξερα και το ξέρω χρόνια, πλην όμως αυτόν απ' τον οποίο το άκουσα, δεν τον είχα να τα πιάνει κάτι τέτοια. Είναι από τα ενθαρρυντικά των τελευταίων μηνών, τα πολλά ενθαρρυντικά. Σκεφτόμουν αυτές τις μέρες, αν η Αποκάλυψη (και ο Δανιήλ νομίζω;) λέει ότι το ένα τρίτο των αστέρων του ουρανού θα πέσουν, αυτό είναι τρομερό. Σα να λέμε, σκέψου όλους τους πιστούς ανθρώπους που ξέρεις, λαϊκούς, μοναχούς, ιερείς, επισκόπους. Αν αύριο (υποθετικά μιλώντας) μπαίναμε σε διαδικασία εσχάτων χρόνων, ένας στους τρεις απ' όλους αυτούς θα πλανιόταν. Από την άλλη όμως, τα δύο τρίτα θα βάσταγαν. Είναι πολύ μεγάλος αριθμός! Και ειδικά αν λάβει υπόψη του κανείς τι έχει να συμβεί στα έσχατα χρόνια και τι έχουν να τραβήξουν οι άνθρωποι, είναι τεράστιος ο αριθμός.
Θυμόμαστε και δοξάζουμε τους νεομάρτυρες και καλά κάνουμε, αλλά αν το καλοσκεφτείς ήταν μια ισχνή μειοψηφία. Η συντριπτική πλειοψηφία των μικρασιατών εξωμότησε, και μάλιστα πολύ σύντομα. Νομίζω ο Παπαρρηγόπουλος είναι που λέει πως όταν ο Μανουήλ Κομνηνός διέσχιζε τη Μικρά Ασία θέλοντας να χτυπήσει το Ικόνιο (και απέτυχε καθώς έπεσε σε ενέδρα στο Μυριοκέφαλο), στο δρόμο συναντούσε παντού τουρκεμένα χωριά. Μόλις εκατό χρόνια μετά το Μαντζικέρτ και την αρχική εγκατάσταση τούρκων στην περιοχή, οι παλιοί ακρίτες είχαν γίνει στη συντριπτική πλειοψηφία τους αποστάτες. Είναι εντυπωσιακό, λοιπόν, ότι στα έσχατα, με πιέσεις και διώξεις απείρως χειρότερες και απ' των τούρκων και απ' των ρωμαίων και απ' των σοβιετικών και από οποιουδήποτε άλλου καθεστώτος, τα δύο τρίτα των "μέσα" θα αντέξουν. Να μια περίπτωση που, αν τα χρόνια μας μάς φτάσουν μέχρι εκεί, θα πρέπει να ακολουθήσουμε την πλειοψηφία!
Λοιπόν, αν στη γειτονιά σου την Παρασκευή διαβάσουν την Παράκληση για την Αγιά Σοφιά, και μπορείς και θέλεις να πας, να πας. Είναι δυνατή ιστορία η Παράκληση στην Παναγία μας, δεν είναι απλό πράγμα. Και στην προσευχή σου να πεις... ό,τι θέλεις να πεις, δε θα ρωτήσεις δα και μένα! Αλλά να μη σου διαφύγει το χαράς μου την καρδίαν πλήρωσον, Παρθένε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου