Υπογράφηκε πριν δυο βδομάδες στις Βρυξέλλες το "Σύμφωνο Δημοσιονομικής Πειθαρχίας" που θεσπίζει τους ακριβείς όρους του καθαρτηρίου πυρός όπου θα στέλνονται οι αμαρτωλές οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσες δηλαδή παρουσιάζουν έλλειμμα άνω του 4%. Το όλο εγχείρημα φαίνεται από πολύ νωρίς να κινδυνεύει να αποδειχθεί φιάσκο. Ήδη αμέσως μετά την υπογραφή του, η Ισπανία ανακοίνωσε ότι με κυρίαρχη απόφασή της τό 'χει γραμμένο. Η ίδια η ενάρετη Ολλανδία με τον αναχωρητικό ασκητισμό που διακρίνει τους κατοίκους της ανακοίνωσε ότι χάνει το στόχο για φέτος. Σήμερα μάθαμε ότι η Ισπανία πιέστηκε και δέχτηκε να μην τό 'χει τελικά τόσο πολύ γραμμένο όσο είχε ανακοινώσει αρχικά, ενώ η Ουγγαρία απειλείται να μην πάρει την επόμενη δόση της αν δε συμμορφωθεί. Το έλλειμμα της Ελλάδας δεν έχω ιδέα που βρίσκεται, δε βγάζεις άκρη. Η Stephanie Flanders του BBC πριν 1-2 μήνες έγραφε ότι μετά τις τελευταίες σφαγές έχουμε πλέον πλεόνασμα. Ο Paul Mason όμως, επίσης του BBC, πιο πρόσφατα έγραφε ότι έχουμε ακόμα έλλειμμα. Το ίδιο λέει κι όλη η τρελλοπαρέα, ο κύριος Παπαδήμος κι ο κύριος Βενιζέλος στις ομιλίες στη Βουλή, αλλά και η κυρία Ξαφά και άλλα παιδάκια σε συνεντεύξεις και κείμενα. Ο καθηγητής Βαρουφάκης πάλι, σήμερα το πρωί στην εκπομπή της κυρίας Τσαπανίδου στο ΣΚΑΪ είπε ότι έχουμε μεν έλλειμμα, αλλά αυτό είναι μικρό και σε περίπτωση χρεωκοπίας θα το καλύπταμε εύκολα. Τρέχα γύρευε.
Εν πάση περιπτώσει, αυτό που σκέφτομαι εγώ είναι ότι το έλλειμμα είναι ένας οικονομικός δείκτης. Σημαντικότατος! Αλλά ένας. Υπάρχει και ο πληθωρισμός. Υπάρχει και η ανεργία. Η ανεργία. Με χαμηλή ανεργία, δηλαδή υψηλή οικονομική δραστηριότητα, μπορείς να δουλέψεις, να κάνεις και τις θυσίες που χρειάζονται και να βρεις εν καιρώ μια άκρη στα δημοσιονομικά. Με υψηλή και αύξουσα ανεργία, δηλαδή χωρίς οικονομική δραστηριότητα... τι ακριβώς μπορείς να θυσιάσεις και με ποιο σκοπό;
Για να το θέσουμε αλλοιώς: μια φορά κι έναν καιρό, ζούσαμε ευτυχισμένοι τροφοσυλλέκτες στις σπηλιές μας. Βγήκαμε απ' τις σπηλιές και φτιάξαμε κοινωνίες για να αναπτύξουμε συνεργατική οικονομική δραστηριότητα. Όταν ένας στους τέσσερις ή ένας στους πέντε οικονομικά ενεργούς συμπολίτες μας θέλει αλλά δεν μπορεί να έχει οικονομική δραστηριότητα... χώρια αυτούς που εργάζονται μεν, δεν πληρώνονται δε και αριθμούν επισήμως 400000 (!!!) με σημερινά στοιχεία του υπουργείου... τότε εύλογα αναρωτιέται κανείς μήπως συμφέρει καλύτερα να το διαλύσουμε και να ξαναγίνουμε τροφοσυλλέκτες, να μαζεύουμε σύκα, να λιαζόμαστε, να μαζεύουμε αχιβάδες, να μην έχουμε και τηλεόραση να ακούμε τον αξιότιμο κ. κ. υπουργό των οικονομικών να μας μαλώνει κι από πάνω.
Αν προτείναμε λοιπόν, για να στηριχθεί επιτέλους η απασχόληση, μαζί με αυτό το απαύγασμα προτεσταντικής ηθικής, το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Πειθαρχίας, ένα επιπλέον "Σύμφωνο Μη Διάλυσης Της Κοινωνίας". Μέτρο διάλυσης θα ήταν η ανεργία. Το σύμφωνο θα δέσμευε τα κράτη - μέλη να κρατούν την ανεργία κάτω από το 10%. Εάν η ανεργία ανέβαινε παραπάνω, τότε το κράτος θα έμπαινε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θα έθετε ως απολύτως πρώτη προτεραιότητα τη μείωσή της. Και καμία δημοσιονομική πειθαρχία δε θα επιτρεπόταν να επιβάλει μέτρα που οδηγούν σε καταπάτηση του Συμφώνου Μη Διάλυσης Της Κοινωνίας.
Ασφαλώς ένας τρόπος μείωσης της ανεργίας είναι η αύξηση της εξωτερικής μετανάστευσης. Αυτό όμως δεν είναι επιθυμητό γιατί δεν αυξάνει την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, άρα δε βοηθάει την βελτίωση των υπολοίπων οικονομικών μεγεθών. Ένας άλλος είναι οι... μαζικοί διορισμοί στο δημόσιο. Το αφήνω στην κρίση του καθενός το γιατί αυτό δε θα ήταν καλή ιδέα!
Και ερχόμαστε στο ουσιαστικό, δηλαδή στην ενθάρρυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, και μάλιστα του μικρού επιχειρηματία - παραγωγού. Ερχόμαστε δηλαδή σ' αυτό που ακούμε κάθε μέρα από παντού, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Για να επιτευχθεί αυτό, υπάρχει η συνταγή της θεραπείας σοκ που εφαρμόζεται στην κοινωνία μας αυτό τον καιρό, δηλαδή ρίψη οικονομικής βόμβας ναπάλμ επί δικαίων και αδίκων. Με βάση το ανωτέρω Σύμφωνο Μη Διάλυσης Της Κοινωνίας, αυτή η συνταγή δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Και εν πάση περιπτώσει, σε πρακτικό επίπεδο δεν καταλαβαίνω πώς υποτίθεται ότι θα φέρει ανάκαμψη κάτι που διπλασιάζει την ανεργία - και αυτό χωρίς απολύσεις στο δημόσιο ακόμα.
Δεν έχω σπουδάσει οικονομικά, αλλά όταν ξαφνικά εν μιά νυκτί βρεθήκαμε να μας βρίζει όλος ο κόσμος, νομίζω όλοι αναρωτηθήκαμε το γιατί. Και κάτσαμε και ενημερωθήκαμε κάπως, διαβάσαμε, σκεφτήκαμε, συζητήσαμε. Νομίζω λοιπόν η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, που με τη σειρά της θα έσπρωχνε τις εξαγωγές, άρα θα ενθάρρυνε ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα, θα μπορούσε να βελτιωθεί και με τους παρακάτω τρόπους.
1) με υποτίμηση εθνικού νομίσματος. Δεν έχουμε εθνικό νόμισμα, και με βάση την τελευταία δημοσκόπηση που έχω υπόψη μου, σε ποσοστό 77% "πάση θυσία" δεν θέλουμε εθνικό νόμισμα, άρα δεν είναι επιλογή. Είναι βέβαια ο πιο προφανής τρόπος, έχει αναλυθεί διεξοδικά και προτείνεται διαρκώς από αρκετούς. Οικονομολόγοι όπως ο Roubini, ο νομπελίστας Paul Krugman, επίσης από την άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος δημοσιογράφοι όπως ο Peter Oborne (δες κι εδώ), αλλά και από τη γερμανική πλευρά κατά καιρούς ακούμε υπουργούς οικονομικών γερμανικών κρατιδίων να μας προτείνουν επιστροφή σε εθνικό νόμισμα γι' αυτόν το λόγο (και οι δικοί μας δημοσιογράφοι παρουσιάζουν τις προτάσεις για προκλητικές). Εν πάση περιπτώσει, δεν έχει σημασία, αφού φαίνεται πως ως κοινωνία έχουμε αποφασίσει πως προτιμάμε να πεθάνουμε όλοι παρά να βγούμε από το ευρώ. Μιλάμε για οικονομικό Αρκάδι, Κούγκι, ή Ζάλογγο. Ή πάλι, ίσως θα έλεγε κανείς ότι Αρκάδι και Κούγκι θα ήταν η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Η παραμονή μοιάζει μάλλον με οικονομική πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου όμως οι πολιορκημένοι γουστάρουν πείνα και δεν επιχειρούν έξοδο.
2) με υποτίμηση του ίδιου του ευρώ, ώστε να ενισχυθούν τουλάχιστον οι εξαγωγές εκτός ευρωζώνης. Αυτό είχε ανεφέρει σε μία συνέντευξη στο ΣΚΑΪ στον κύριο Παπαχελά ο Domingo Cavallo πριν μερικούς μήνες. Φυσικά, την ευθύνη της νομισματικής πολιτικής στην παρούσα φάση την έχει η ΕΚΤ, άρα θα πρέπει να πιεστεί να εφαρμόσει πολιτική "μαλακού" ευρώ. Η συνήθης απάντηση που ακούμε γι' αυτό είναι ότι κάτι τέτοιο απορρίπτεται ασυζητητί από τη Γερμανία. Ο λόγος είναι ότι θα φέρει κάποιον πληθωρισμό (πολύ περισσότερον σε μας, νομίζω, παρά στη Γερμανία, αφού εμείς είμαστε που εισάγουμε πολλά). Στη Γερμανία ο πληθωρισμός είναι ταμπού, διότι ο υπερπληθωρισμός ήταν αυτό που οδήγησε στην άνοδο ακραίων καταστάσεων στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Με έναν πληθωρισμό, όμως, της τάξης ακόμα και του 10% και του 15% επιβιώνει άνετα μια κοινωνία. Τόσο είχαμε εμείς στην Ελλάδα το '80, τόσο είχαμε στις αρχές του '90 και δεν περνούσαμε άσχημα. Είμασταν λίγο μαζεμένοι όσον αφορά τα εισαγόμενα, αλλά αυτό εν τέλη είναι υγειές.
Για να δούμε λοιπόν αν το καταλαβαίνουμε σωστά. Για να διατηρηθεί ο γερμανικός πληθωρισμός κάτω από το 3% και να μην ξυπνήσουν μνήμες Βαϊμάρης, η ευρωπαϊκή Μεσόγειος θα πρέπει να ξεχαρβαλώσει κάθε οικονομική δραστηριότητα και κοινωνική συνοχή, με 20% ανέργους και άλλο 10% απλήρωτους εργαζόμενους. Λέω η ευρωπαϊκή Μεσόγειος, δε λέω η Ελλάδα, γιατί τέτοιους και κάποτε χειρότερους αριθμούς ακούμε και από τους υπόλοιπους, και μάλιστα για αρκετά χρόνια τώρα. Κι όλο αυτό γιατί; Μα διότι η γερμανική κοινωνία έχει ψυχολογικά προβλήματα σχετικά με τον πληθωρισμό και υπάρχει φόβος ότι με ένα 10% μπορεί να γεννήσει νέο Χίτλερ.
Συγγνώμη, αλλά αν είναι όντως έτσι τα πράγματα, τότε έχει δίκιο ο Nigel Farage που αποκαλεί την ευρωζώνη οικονομική φυλακή. Πραγματικά, μια κατάσταση στην οποία δεν επιτρέπεται να κάνεις ο,τιδήποτε άλλο για να αντιμετωπίσεις ένα οικονομικό πρόβλημα εκτός από το να καταστρέψεις την ίδια την κοινωνία σου.
3) δεν ξέρω αν έχει νόημα - αν κανείς το διαβάσει αυτό και διαφωνεί, ας το εκφράσει. Η όλη λογική της παρούσας πολιτικής είναι ότι εμείς έχουμε χαμηλότερη παραγωγικότητα από π.χ. τη Γερμανία (αφού είμαστε τεμπέληδες κι εκείνοι εργατικοί), άρα για να γίνει το ό,τι παράγουμε ανταγωνιστικό στις διεθνείς αγορές, θα πρέπει να πέσουν αντίστοιχα οι δικοί μας μισθοί. Ωραία! Αντί όμως να έρχονται εδώ και να υποχρεώνουν τον ιδιωτικό τομέα μας να ρίχνει τους μισθούς μας, δε θα ήταν ισοδύναμο να πάνε στη Γερμανία και να υποχρεώσουν το γερμανικό ιδιωτικό τομέα να αυξήσει τους δικούς τους μισθούς;
Κάτι τέτοιο, θα ήταν άσπιλο όσον αφορά το σύστημα αξιών της καπιταλιστικής προτεσταντικής ηθικής: ο εργατικός γερμανός αμοίβεται, ο τεμπέλης ο έλληνας μένει στάσιμος. Επιπλέον, η Μέρκελ θα εξασφάλιζε ισόβια επανεκλογή.
Το ερώτημα είναι, από που θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν τα χρήματα για τις αυξήσεις των μισθών στη Γερμανία και τι γενικότερες επιπτώσεις θα είχε αυτό. Φυσικά, χωρίς ποσοτικά στοιχεία είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς, αλλά δύο σκέψεις μπορούν να διατυπωθούν.
α) Επειδή πολύς λόγος γίνεται περί εξορθολογισμού του κράτους στην Ελλάδα. Κλείνουν σχολεία, κλείνουν νοσοκομεία και κέντρα υγείας παντού στην περιφέρεια. Τεράστια περιθώρια εξορθολογισμού υπάρχουν και στη διαχείρηση των διαφόρων πολυεθνικών.
Πρώτα απ' όλα, να κοπούν οι μίζες.
Δεύτερον, με πολύ ανώδυνο τρόπο μπορούν να μειωθούν δραστικά τα λειτουργικά έξοδα. Παράδειγμα: μαχαίρι στις πτήσεις business class. Το λέω αυτό μετά λόγου γνώσεως, διότι βρέθηκα σε μεγάλη εταιρία σε περίοδο ισχνών αγελάδων και είδα πόσο μεγάλη οικονομία κάναμε - την κάναμε υποχρεωτικά τότε, αλλά κάλιστα μπορεί να την κάνει και μια επιχείρηση που πηγαίνει καλά και αντ' αυτού να βελτιώσει μισθούς.
Έπεται ότι η αγοραστική δύναμη των μεσαίων στρωμάτων των παραγωγικών χωρών μ' αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται, που σημαίνει ότι αυξάνει η ζήτησή τους για κάθε λογής προϊόντα, μεταξύ αυτών και εισαγόμενα, μεταξύ αυτών και ελληνικά, καθώς και η δυνατότητά τους για εξωτερικό τουρισμό, το οποίο με τη σειρά του δίνει κίνητρο στον έλληνα παραγωγό - επιχειρηματία - εργαζόμενο στον τουρισμό και λοιπά προφανή.
β) Στο βαθμό στον οποίο η αύξηση μισθών αντανακλάται στην τιμή των παραγώμενων (π.χ. γερμανικών) προϊόντων.
Ας υποχρεωθούν εκ των πραγμάτων να δεχτούν μια μείωση κέρδους και οι μέτοχοι. Επιτέλους! Μια τάξη θεσμικών τζογαδόρων, που άλλη δουλειά δεν κάνει απ' το να αγοράζει και να πουλάει μετοχές. Όποιος νομίζει ότι δεν τον συμφέρει πια να ασχολείται με αυτό λόγω μείωσης κερδών, ας βγει έξω να κάνει καμιά πραγματική δουλειά. Τι καλύτερο για όλους!
Αν δεν γίνει αυτό, τότε απλώς τα "γερμανικά" προϊόντα θα φτάνουν ακριβότερα, ο τεμπέλης ο έλληνας θα δει την αγοραστική του δύναμη να μειώνεται και προκειμένου να διατηρήσει το βιωτικό του επίπεδο, θα χρειαστεί να επιχειρήσει, να προσπαθήσει να παράγει ο ίδιος τοπικώς τα προϊόντα που πια δεν μπορεί να αγοράσει εισαγόμενα. Θα πληγούν οι "γερμανικές" εξαγωγές προς την Ελλάδα, αλλά αυτό ακριβώς γίνεται και με την παρούσα πολιτική. Αυτός τούτος είναι ο στόχος της "εσωτερικής υποτίμησης".
Ειλικρινά. Ή υπάρχει κάτι στοιχειώδες που αγνοώ. Ή όλο το σύστημα λειτουργεί γύρω από την απληστία μιας κάστας ανεπάγγελτων που με χαρά σφαγιάζουν ολόκληρες κοινωνίες για να αγοράσουν τρίτο κότερο. Ή δεν ξέρω τι άλλο να πω!
Εν πάση περιπτώσει, αυτό που σκέφτομαι εγώ είναι ότι το έλλειμμα είναι ένας οικονομικός δείκτης. Σημαντικότατος! Αλλά ένας. Υπάρχει και ο πληθωρισμός. Υπάρχει και η ανεργία. Η ανεργία. Με χαμηλή ανεργία, δηλαδή υψηλή οικονομική δραστηριότητα, μπορείς να δουλέψεις, να κάνεις και τις θυσίες που χρειάζονται και να βρεις εν καιρώ μια άκρη στα δημοσιονομικά. Με υψηλή και αύξουσα ανεργία, δηλαδή χωρίς οικονομική δραστηριότητα... τι ακριβώς μπορείς να θυσιάσεις και με ποιο σκοπό;
Για να το θέσουμε αλλοιώς: μια φορά κι έναν καιρό, ζούσαμε ευτυχισμένοι τροφοσυλλέκτες στις σπηλιές μας. Βγήκαμε απ' τις σπηλιές και φτιάξαμε κοινωνίες για να αναπτύξουμε συνεργατική οικονομική δραστηριότητα. Όταν ένας στους τέσσερις ή ένας στους πέντε οικονομικά ενεργούς συμπολίτες μας θέλει αλλά δεν μπορεί να έχει οικονομική δραστηριότητα... χώρια αυτούς που εργάζονται μεν, δεν πληρώνονται δε και αριθμούν επισήμως 400000 (!!!) με σημερινά στοιχεία του υπουργείου... τότε εύλογα αναρωτιέται κανείς μήπως συμφέρει καλύτερα να το διαλύσουμε και να ξαναγίνουμε τροφοσυλλέκτες, να μαζεύουμε σύκα, να λιαζόμαστε, να μαζεύουμε αχιβάδες, να μην έχουμε και τηλεόραση να ακούμε τον αξιότιμο κ. κ. υπουργό των οικονομικών να μας μαλώνει κι από πάνω.
Αν προτείναμε λοιπόν, για να στηριχθεί επιτέλους η απασχόληση, μαζί με αυτό το απαύγασμα προτεσταντικής ηθικής, το Σύμφωνο Δημοσιονομικής Πειθαρχίας, ένα επιπλέον "Σύμφωνο Μη Διάλυσης Της Κοινωνίας". Μέτρο διάλυσης θα ήταν η ανεργία. Το σύμφωνο θα δέσμευε τα κράτη - μέλη να κρατούν την ανεργία κάτω από το 10%. Εάν η ανεργία ανέβαινε παραπάνω, τότε το κράτος θα έμπαινε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θα έθετε ως απολύτως πρώτη προτεραιότητα τη μείωσή της. Και καμία δημοσιονομική πειθαρχία δε θα επιτρεπόταν να επιβάλει μέτρα που οδηγούν σε καταπάτηση του Συμφώνου Μη Διάλυσης Της Κοινωνίας.
Ασφαλώς ένας τρόπος μείωσης της ανεργίας είναι η αύξηση της εξωτερικής μετανάστευσης. Αυτό όμως δεν είναι επιθυμητό γιατί δεν αυξάνει την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα, άρα δε βοηθάει την βελτίωση των υπολοίπων οικονομικών μεγεθών. Ένας άλλος είναι οι... μαζικοί διορισμοί στο δημόσιο. Το αφήνω στην κρίση του καθενός το γιατί αυτό δε θα ήταν καλή ιδέα!
Και ερχόμαστε στο ουσιαστικό, δηλαδή στην ενθάρρυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, και μάλιστα του μικρού επιχειρηματία - παραγωγού. Ερχόμαστε δηλαδή σ' αυτό που ακούμε κάθε μέρα από παντού, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Για να επιτευχθεί αυτό, υπάρχει η συνταγή της θεραπείας σοκ που εφαρμόζεται στην κοινωνία μας αυτό τον καιρό, δηλαδή ρίψη οικονομικής βόμβας ναπάλμ επί δικαίων και αδίκων. Με βάση το ανωτέρω Σύμφωνο Μη Διάλυσης Της Κοινωνίας, αυτή η συνταγή δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Και εν πάση περιπτώσει, σε πρακτικό επίπεδο δεν καταλαβαίνω πώς υποτίθεται ότι θα φέρει ανάκαμψη κάτι που διπλασιάζει την ανεργία - και αυτό χωρίς απολύσεις στο δημόσιο ακόμα.
Δεν έχω σπουδάσει οικονομικά, αλλά όταν ξαφνικά εν μιά νυκτί βρεθήκαμε να μας βρίζει όλος ο κόσμος, νομίζω όλοι αναρωτηθήκαμε το γιατί. Και κάτσαμε και ενημερωθήκαμε κάπως, διαβάσαμε, σκεφτήκαμε, συζητήσαμε. Νομίζω λοιπόν η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, που με τη σειρά της θα έσπρωχνε τις εξαγωγές, άρα θα ενθάρρυνε ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα, θα μπορούσε να βελτιωθεί και με τους παρακάτω τρόπους.
1) με υποτίμηση εθνικού νομίσματος. Δεν έχουμε εθνικό νόμισμα, και με βάση την τελευταία δημοσκόπηση που έχω υπόψη μου, σε ποσοστό 77% "πάση θυσία" δεν θέλουμε εθνικό νόμισμα, άρα δεν είναι επιλογή. Είναι βέβαια ο πιο προφανής τρόπος, έχει αναλυθεί διεξοδικά και προτείνεται διαρκώς από αρκετούς. Οικονομολόγοι όπως ο Roubini, ο νομπελίστας Paul Krugman, επίσης από την άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος δημοσιογράφοι όπως ο Peter Oborne (δες κι εδώ), αλλά και από τη γερμανική πλευρά κατά καιρούς ακούμε υπουργούς οικονομικών γερμανικών κρατιδίων να μας προτείνουν επιστροφή σε εθνικό νόμισμα γι' αυτόν το λόγο (και οι δικοί μας δημοσιογράφοι παρουσιάζουν τις προτάσεις για προκλητικές). Εν πάση περιπτώσει, δεν έχει σημασία, αφού φαίνεται πως ως κοινωνία έχουμε αποφασίσει πως προτιμάμε να πεθάνουμε όλοι παρά να βγούμε από το ευρώ. Μιλάμε για οικονομικό Αρκάδι, Κούγκι, ή Ζάλογγο. Ή πάλι, ίσως θα έλεγε κανείς ότι Αρκάδι και Κούγκι θα ήταν η επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Η παραμονή μοιάζει μάλλον με οικονομική πολιορκία του Μεσολογγίου, όπου όμως οι πολιορκημένοι γουστάρουν πείνα και δεν επιχειρούν έξοδο.
2) με υποτίμηση του ίδιου του ευρώ, ώστε να ενισχυθούν τουλάχιστον οι εξαγωγές εκτός ευρωζώνης. Αυτό είχε ανεφέρει σε μία συνέντευξη στο ΣΚΑΪ στον κύριο Παπαχελά ο Domingo Cavallo πριν μερικούς μήνες. Φυσικά, την ευθύνη της νομισματικής πολιτικής στην παρούσα φάση την έχει η ΕΚΤ, άρα θα πρέπει να πιεστεί να εφαρμόσει πολιτική "μαλακού" ευρώ. Η συνήθης απάντηση που ακούμε γι' αυτό είναι ότι κάτι τέτοιο απορρίπτεται ασυζητητί από τη Γερμανία. Ο λόγος είναι ότι θα φέρει κάποιον πληθωρισμό (πολύ περισσότερον σε μας, νομίζω, παρά στη Γερμανία, αφού εμείς είμαστε που εισάγουμε πολλά). Στη Γερμανία ο πληθωρισμός είναι ταμπού, διότι ο υπερπληθωρισμός ήταν αυτό που οδήγησε στην άνοδο ακραίων καταστάσεων στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Με έναν πληθωρισμό, όμως, της τάξης ακόμα και του 10% και του 15% επιβιώνει άνετα μια κοινωνία. Τόσο είχαμε εμείς στην Ελλάδα το '80, τόσο είχαμε στις αρχές του '90 και δεν περνούσαμε άσχημα. Είμασταν λίγο μαζεμένοι όσον αφορά τα εισαγόμενα, αλλά αυτό εν τέλη είναι υγειές.
Για να δούμε λοιπόν αν το καταλαβαίνουμε σωστά. Για να διατηρηθεί ο γερμανικός πληθωρισμός κάτω από το 3% και να μην ξυπνήσουν μνήμες Βαϊμάρης, η ευρωπαϊκή Μεσόγειος θα πρέπει να ξεχαρβαλώσει κάθε οικονομική δραστηριότητα και κοινωνική συνοχή, με 20% ανέργους και άλλο 10% απλήρωτους εργαζόμενους. Λέω η ευρωπαϊκή Μεσόγειος, δε λέω η Ελλάδα, γιατί τέτοιους και κάποτε χειρότερους αριθμούς ακούμε και από τους υπόλοιπους, και μάλιστα για αρκετά χρόνια τώρα. Κι όλο αυτό γιατί; Μα διότι η γερμανική κοινωνία έχει ψυχολογικά προβλήματα σχετικά με τον πληθωρισμό και υπάρχει φόβος ότι με ένα 10% μπορεί να γεννήσει νέο Χίτλερ.
Συγγνώμη, αλλά αν είναι όντως έτσι τα πράγματα, τότε έχει δίκιο ο Nigel Farage που αποκαλεί την ευρωζώνη οικονομική φυλακή. Πραγματικά, μια κατάσταση στην οποία δεν επιτρέπεται να κάνεις ο,τιδήποτε άλλο για να αντιμετωπίσεις ένα οικονομικό πρόβλημα εκτός από το να καταστρέψεις την ίδια την κοινωνία σου.
3) δεν ξέρω αν έχει νόημα - αν κανείς το διαβάσει αυτό και διαφωνεί, ας το εκφράσει. Η όλη λογική της παρούσας πολιτικής είναι ότι εμείς έχουμε χαμηλότερη παραγωγικότητα από π.χ. τη Γερμανία (αφού είμαστε τεμπέληδες κι εκείνοι εργατικοί), άρα για να γίνει το ό,τι παράγουμε ανταγωνιστικό στις διεθνείς αγορές, θα πρέπει να πέσουν αντίστοιχα οι δικοί μας μισθοί. Ωραία! Αντί όμως να έρχονται εδώ και να υποχρεώνουν τον ιδιωτικό τομέα μας να ρίχνει τους μισθούς μας, δε θα ήταν ισοδύναμο να πάνε στη Γερμανία και να υποχρεώσουν το γερμανικό ιδιωτικό τομέα να αυξήσει τους δικούς τους μισθούς;
Κάτι τέτοιο, θα ήταν άσπιλο όσον αφορά το σύστημα αξιών της καπιταλιστικής προτεσταντικής ηθικής: ο εργατικός γερμανός αμοίβεται, ο τεμπέλης ο έλληνας μένει στάσιμος. Επιπλέον, η Μέρκελ θα εξασφάλιζε ισόβια επανεκλογή.
Το ερώτημα είναι, από που θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν τα χρήματα για τις αυξήσεις των μισθών στη Γερμανία και τι γενικότερες επιπτώσεις θα είχε αυτό. Φυσικά, χωρίς ποσοτικά στοιχεία είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς, αλλά δύο σκέψεις μπορούν να διατυπωθούν.
α) Επειδή πολύς λόγος γίνεται περί εξορθολογισμού του κράτους στην Ελλάδα. Κλείνουν σχολεία, κλείνουν νοσοκομεία και κέντρα υγείας παντού στην περιφέρεια. Τεράστια περιθώρια εξορθολογισμού υπάρχουν και στη διαχείρηση των διαφόρων πολυεθνικών.
Πρώτα απ' όλα, να κοπούν οι μίζες.
Δεύτερον, με πολύ ανώδυνο τρόπο μπορούν να μειωθούν δραστικά τα λειτουργικά έξοδα. Παράδειγμα: μαχαίρι στις πτήσεις business class. Το λέω αυτό μετά λόγου γνώσεως, διότι βρέθηκα σε μεγάλη εταιρία σε περίοδο ισχνών αγελάδων και είδα πόσο μεγάλη οικονομία κάναμε - την κάναμε υποχρεωτικά τότε, αλλά κάλιστα μπορεί να την κάνει και μια επιχείρηση που πηγαίνει καλά και αντ' αυτού να βελτιώσει μισθούς.
Έπεται ότι η αγοραστική δύναμη των μεσαίων στρωμάτων των παραγωγικών χωρών μ' αυτόν τον τρόπο βελτιώνεται, που σημαίνει ότι αυξάνει η ζήτησή τους για κάθε λογής προϊόντα, μεταξύ αυτών και εισαγόμενα, μεταξύ αυτών και ελληνικά, καθώς και η δυνατότητά τους για εξωτερικό τουρισμό, το οποίο με τη σειρά του δίνει κίνητρο στον έλληνα παραγωγό - επιχειρηματία - εργαζόμενο στον τουρισμό και λοιπά προφανή.
β) Στο βαθμό στον οποίο η αύξηση μισθών αντανακλάται στην τιμή των παραγώμενων (π.χ. γερμανικών) προϊόντων.
Ας υποχρεωθούν εκ των πραγμάτων να δεχτούν μια μείωση κέρδους και οι μέτοχοι. Επιτέλους! Μια τάξη θεσμικών τζογαδόρων, που άλλη δουλειά δεν κάνει απ' το να αγοράζει και να πουλάει μετοχές. Όποιος νομίζει ότι δεν τον συμφέρει πια να ασχολείται με αυτό λόγω μείωσης κερδών, ας βγει έξω να κάνει καμιά πραγματική δουλειά. Τι καλύτερο για όλους!
Αν δεν γίνει αυτό, τότε απλώς τα "γερμανικά" προϊόντα θα φτάνουν ακριβότερα, ο τεμπέλης ο έλληνας θα δει την αγοραστική του δύναμη να μειώνεται και προκειμένου να διατηρήσει το βιωτικό του επίπεδο, θα χρειαστεί να επιχειρήσει, να προσπαθήσει να παράγει ο ίδιος τοπικώς τα προϊόντα που πια δεν μπορεί να αγοράσει εισαγόμενα. Θα πληγούν οι "γερμανικές" εξαγωγές προς την Ελλάδα, αλλά αυτό ακριβώς γίνεται και με την παρούσα πολιτική. Αυτός τούτος είναι ο στόχος της "εσωτερικής υποτίμησης".
Ειλικρινά. Ή υπάρχει κάτι στοιχειώδες που αγνοώ. Ή όλο το σύστημα λειτουργεί γύρω από την απληστία μιας κάστας ανεπάγγελτων που με χαρά σφαγιάζουν ολόκληρες κοινωνίες για να αγοράσουν τρίτο κότερο. Ή δεν ξέρω τι άλλο να πω!
Κύριε Ινδικοπλεύστα, καλή αρχή και σου εύχομαι να είσαι μονίμως θυμωμένος ώστε να σε διαβάζουμε.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια τα περί οικονομίας που μας λες δεν έχω κάποια παρατήρηση. Διόρθωσε όμως το «εν πάσει περιπτώσει» σε «εν πάση περιπτώσει».
Έχεις απόλυτο δίκιο, επίσης και το "πάση θυσία". Και τα δύο τα έγραφα λάθος συστηματικά και δεν το είχα σκεφτεί ποτέ ότι ήταν λάθος! Άμα έχω τέτοιους αναγνώστες αξίζει να θυμώνω και να γράφω!
Διαγραφή