Περί Πολιτικής Βίας

Καταδικάζουμε τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται.

Έλα ρε Μαχάτμα Γκάντι...

Να σοβαρευτούμε λίγο. Ακούμε διαρκώς την παραπάνω φράση από την πολιτική τάξη μας, κάθε φορά που κάποιος εκπρόσωπός της δέχεται προπηλακισμούς. Πρόκειται περί αστειότητας. Ασφαλώς ως κοινωνία δεν "καταδικάζουμε τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται". Δεν χρειάζονται περισπούδαστες αναλύσεις περί αυτού. Αρκεί να παρακολουθήσουμε τι είπε (δες 7:56) μόλις πριν λίγες μέρες, μέσα στην ίδια τη Βουλή, εκλεκτός και έμπειρος εκπρόσωπος της ίδιας της πολιτικής τάξης! "Όταν ληστής μπαίνει στο σπίτι σου ή μπαίνει στην επιχείρησή σου μπορείς και τον πυροβολείς". Τάδε έφη Καρατζαφέρης. Με άλλα λόγια: απαιτούμε νομιμοποίηση της - δυνάμει θανατηφόρου! - ενόπλου βίας για να μπορέσει ο πολίτης να προστατέψει την περιουσία του. Αλλά "καταδικάζουμε τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται", προκειμένου ο άρχων να γλιτώσει τον εξευτελισμό του γιαουρτώματος - που τελικά μπορεί κανείς να το θεωρήσει και ακραία διαμαρτυρία μάλλον, παρά βία. Σε ακραίες συνθήκες έχει οδηγηθεί η κοινωνία με υπαιτιότητα αυτής τούτης της πολιτικής τάξης, ε ακραίες θα είναι και οι μορφές της διαμαρτυρίας εναντίον της.

Τι να λέμε τώρα. Όποιος "καταδικάζει τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται", ας αποκηρύξει την Εθνική Αντίσταση, τη Λέλα Καραγιάννη, το Βαγορή και τον Αυξεντίου, το Κιλελέρ, το Κίνημα στου Γουδή, το Κίνημα της 3ης Σεπτεμβρίου και ένα σωρό άλλα. Το ξέρω ότι κάποια από αυτά έμειναν στην ιστορία ως αναίμακτες ανατροπές, αλλά είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι δεν έπεσε ούτε ένα νεράντζι, ούτε ένα φάσκελο. Κάθε σύγχρονο κράτος στηρίζει την ύπαρξή του σε μια αλυσίδα περιστατικών βίας, πολεμικής ή μη, τα οποία μάλιστα δοξάζει μέσα από την ιστορική του αφήγηση, ή μέσα από εθνικές εορτές και τελετές. Μα και αυτή τούτη η αστυνομική καταστολή, βίαιη είναι! Είναι επομένως προφανές ότι παγκοσμίως η άσκηση βίας και νομιμοποιείται και επαινείται από την κοινωνία, ασφαλώς κάτω από προϋποθέσεις και συνθήκες.

Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι να καταδικαστεί η βία. Το ζητούμενο είναι να εξεταστεί εάν οι παρούσες συνθήκες δικαιολογούν περιστατικά βίας, και τι τύπου περιστατικά δικαιολογούν. Άλλο οι ντομάτες, άλλο το ξύλο, άλλο τα χημικά, άλλο τα καλάζνικωφ! Εάν η πολιτική τάξη είχε την ικανότητα και τη θέληση να αρθρώσει ουσιαστικό πολιτικό λόγο, θα έπρεπε να απευθυνθεί στην κοινωνία των πολιτών και να εξηγήσει γιατί οι παρούσες συνθήκες δεν δικαιολογούν το γιαούρτωμα. Έτσι απλά! Φυσικά, η πολιτική τάξη δεν έχει ούτε τη θέληση ούτε την ικανότητα να το κάνει αυτό. Άλλωστε, αν είχε τέτοιες ικανότητες δεν θα ήμασταν εδώ μου είμαστε.

Και παρατηρείται το φαινόμενο ο ουσιαστικός λόγος περί του θέματος αυτού να είναι το απόλυτο ταμπού. Ο Πάγκαλος κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας οργίλος διαψεύδει, άλλος κατηγορεί τη δεξιά, το ΛΑΟΣ καταναθεματίζει κλπ. Ο μόνος άνθρωπος επιπέδου που έχει πει δημόσια ότι τα περιστατικά αυτά αντανακλούν το αίσθημα ευρύτατων στρωμάτων της κοινωνίας είναι ο καθηγητής Κοντογιώργης, αγαπημένος μου διαννοούμενος από τότε που ένας φίλος με πρωτοέφερε σε επαφή με κείμενό του πριν ένα χρόνο περίπου. Σου συνιστώ για παράδειγμα όταν θα έχεις χρόνο να δεις αυτή την συνέντευξη, όπου ανάμεσα σε πολλά και ενδιαφέροντα, σε κάποιο σημείο αναφέρεται στους προπηλακισμούς πολιτικών προσώπων ως μια πράξη βαθιά πολιτική, τολμά να πει αυτό που βλέπουμε όλοι μας - ότι το λαϊκό αίσθημα ικανοποιείται βλέποντάς τους - μέχρι φαίνεται και κάπως απογοητευμένος που τελευταία έχουν μειωθεί αυτά τα περιστατικά!

Γράφοντας όμως αυτές τις σκέψεις, θυμήθηκα μερικές προτάσεις που είχα διαβάσει στην πρώιμη αυτοβιογραφία του Gerry Αdams (αλήθεια, τι νόημα έχει άραγε να αυτοβιογραφείται κανείς ενώ είναι ακόμα ενεργός, ποτέ δεν θα το καταλάβω). Θα τέλειωνα το Πολυτεχνείο τον καιρό που το διάβασα.

Όποια κι αν είναι τα επιχειρήματα σχετικά με τη σωματική βία, δεν μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι οι συνθήκες και οι αιτίες της σύγκρουσης στην Ιρλανδία υπήρχαν από τότε που υπήρξε βρετανική ανάμειξη στις ιρλανδικές υποθέσεις. Κάτω από αυτές τις συνθήκες σύγκρουσης, το ζήτημα τίθεται σε επίπεδο νομιμοποίησης, τακτικής και στρατηγικής. Πριν όμως απ' όλα αυτά τα ζητήματα, είναι ανάγκη και καθήκον να εξαλειφθούν οι αιτίες της σύγκρουσης, ώστε να τερματιστεί ο κύκλος της καταπίεσης που οδηγεί στην αντίσταση κι αυτή στην αντίδραση, και να αναπτυχθούν εναλλακτικές μορφές αγώνα. Κανένας απ' όσους κατέχουν θέσεις εξουσίας δεν μπορεί να κρύβεται πίσω από το προπέτασμα καπνού των επιλεκτικών κατηγοριών ή καταγγελιών και να περιμένει πως θα έχουν κάποιο θετικό αποτέλεσμα σε οποιαδήποτε κατάσταση σύγκρουσης.

Περίμενε. Μην πεις ακόμα ότι ο Πέτρος έχασε κάθε αίσθηση του μέτρου! Προφανώς η ένοπλη δράση του IRA δεν μπαίνει στο ίδιο τσουβάλι με την σημερινή κατάσταση στη χώρα μας. Ούτε και κάποιος στα καλά του θα πρότεινε να πάρουμε τα όπλα εμείς τώρα. Δεν είναι όμως ακριβώς "προπέτασμα καπνού" οι ρητορίες περί "καταδίκης της βίας απ' όπου κι αν προέρχεται"; Επίσης, δεν θα ήταν χρήσιμο και στη δική μας περίπτωση να δούμε τις συνθήκες και τις αιτίες της σύγκρουσης - να ψάξουμε, εννοώ, τις πρωτογενείς αιτίες; Τα μνημόνια και οι μειώσεις των εισοδημάτων δεν είναι πρωτογενή.

Αβίαστα μου έρχονται στο νου οι δημοσιευμένες απόψεις κάποιων δικών μας. Ο καθηγητής Γιανναράς συχνά έχει αναφερθεί στο νεοελληνικό κράτος ως εχθρό του Πολίτη. Ο καθηγητής Κοντογιώργης αναφέρεται σε Κομματοκρατία και Δυναστικό Κράτος - και θα ξέρω περισσότερα πώς το προσεγγίζει όταν διαβάσω το βιβλίο. Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης έχει χρησιμοποιήσει τη φράση "ένα κράτος ενάντια στο Έθνος". Φαίνεται να υπάρχει μια σχολή σκέψης που ερμηνεύει τα γενικότερα αδιέξοδα ανάγοντας σε αυτό τούτο τον καιρό της ίδρυσης του νεοελληνικού κράτους και στη μορφή και πολιτική φιλοσοφία που ακολούθησε. Ο Κοντογιώργης έχει αναφερθεί στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία που έχουμε για πολίτευμα, ως (παραφράζω, ελπίζω κρατώντας το νόημα) ένα σύστημα μη δημοκρατικό και χωρίς αντιπροσώπευση, που μας σέρβιρε ο Διαφωτισμός για δημοκρατία κι εμείς το πιστέψαμε! Νά 'ναι άραγε η "φράγκικη ανάμειξη στις ρωμαίικες υποθέσεις" η πρωτογενής αιτία των προβλημάτων;

Όσο κι αν συναισθηματικά θα μου άρεσε να το πιστέψω αυτό, θα πρέπει να ασχοληθώ περισσότερο με τους δύο τελευταίους αιώνες της ιστορίας μας για να συμφωνήσω χωρίς αναστολές. Και πώς θα μπορούσε να αρθεί η αιτία - ε όταν το μάθω κι αυτό θα σου ζητήσω να με ψηφίσεις.