Ο καπουδάν-πασάς και η μεγίστη βλακεία

Διάβασα το καλοκαίρι που μας αφήνει, το (παλιό, αρχές δεκαετίας '80) βιβλίο του Γιώργου Κοντογιώργη Κοινωνική Δυναμική και Πολιτική Αυτοδιοίκηση, Οι Ελληνικές Κοινότητες της Τουρκοκρατίας. Τι έμαθα; Όλο και κάτι έμαθα, αν και ήταν δύσκολα γραμμένο για μένα. Είναι επιστημονικό σύγγραμμα επιστήμης που δε μου ανήκει. Άλλα, όλο και κάτι μένει.

Ίσως αυτό που έμαθα περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο είναι ότι ο επόμενος που θα επιχειρήσει να μου πει ότι "στην Τουρκοκρατία γινόταν αυτό", ή "η Επανάσταση έγινε γι' αυτό" και πάει να εξαντλήσει το θέμα σε τρεις προτάσεις, μάλλον με δουλεύει. Στην Τουρκοκρατία έγιναν όλα, κατά καιρούς και κατά τόπους. Και καταπιέσεις, και διώξεις, αλλά και οικονομική ανάπτυξη και κάπου - κάπου πολιτική ανάπτυξη αξιοσημείωτη. Γι' αυτό και είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μελετάμε και αυτή την περίοδο της ιστορίας μας, ώστε να δούμε πώς λειτουργούσαμε ως συλλογικότητα τότε. Επιτυχημένα παραδείγματα. Αποτυχημένα παραδείγματα. Και τα λοιπά. Δεν είναι σωστό να προσπερνάμε αυτούς τους αιώνες με δυο - τρεις λέξεις, καταπίεση - κρυφό σχολειό - παιδομάζωμα. Ούτε βέβαια κατά μείζονα λόγο με τις αντίστοιχες δυο - τρεις λέξεις των αποδομητών.

Στο ερώτημα κατά πόσο το κοινοτικό πρότυπο πολιτειακής οργάνωσης - περιφερειακής ανάπτυξης (ή στοιχεία του) θα μπορούσε να εφαρμοστεί στη σημερινή πραγματικότητα δεν έχω απάντηση - και γνωρίζω ότι για τους απαιτητικούς αναγνώστες "δεν έχω απάντηση" σημαίνει "δεν θα μπορούσε"! Ο ίδιος ο Κοντογιώργης σε σχετική υποσημείωση του πρόσφατου βιβλίου του Κομματοκρατία και Δυναστικό Κράτος που διάβασα πιο πρόσφατα, φαίνεται να απορρίπτει την "κατηγορία" ότι ο ίδιος προτείνει επιστροφή σε κοινοτικού τύπου οργάνωση - όποιος μελετά κάτι και γράφει γι' αυτό δεν έπεται ότι το προτείνει αβίαστα και αυτούσιο. Ίσως επανέλθω κάποτε στο θέμα και διαβάσω κανέναν πιο ορκισμένο "κοινοτιστή". Εξακολουθεί να με τρώει η ιδέα ότι είναι ζωτικής σημασίας για τον τόπο η ισχυρή αποκέντρωση.

Υπάρχει όμως στο βιβλίο, μεταξύ άλλων ενδιαφερουσών αναφορών σε αμέτρητες πηγές, φιρμάνια, πρακτικά κοινών και λοιπά σχετικά, μια αναφορά σε περιστατικό επίκαιρο - σατανικά επίκαιρο, θα έλεγα! Σε κείμενο του 1801, ο δραγουμάνος του οθωμανικού στόλου Ιωάννης Καλλιμάχης επισημαίνει στο Κοινόν των Ναξίων να μην εκλέξουν για κοτσάμπασή τους το γιο κάποιου Μάρκου Πολίτη, καθότι τον τελευταίο τον είχε εξορίσει ο καπουδάν-πασάς. "Διότι αυτό... λογίζεται καθαρόν ζορμπαλίκιν, το οποίο θέλει σας φέρει εις παντελή αφανισμόν".

Σα να λέμε, μη βγάλετε τον Τσίπρα γιατί θα σας βγάλουμε από το ευρώ και θα καταστραφείτε.

Τότε λοιπόν ήταν ο καπουδάν-πασάς.

Τώρα έχουμε άλλους που πρέπει να προσέχουμε μην τυχόν ψηφίσουμε λάθος και ζοχαδιαστούνε.

Να μην έχουμε λοιπόν ψευδαισθήσεις περί δημοκρατίας, προόδου κλπ.

Θα μου πεις, και συ δηλαδή τι θέλεις; Πολιτικές οντότητες μεγέθους Ελλάδας (μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή και πιο πριν) ή Κοινού Ναξίων μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, να μη λαμβάνουν υπόψη το γενικότερο κλίμα πριν κάνουν επιλογές; Ε σωστό κι αυτό. Μοιραία θα πρέπει να το λαμβάνουν. Για την ακρίβεια, ο μόνος τρόπος να μην το λαμβάνεις είναι να γίνεις ο ίδιος η μοναδική υπερδύναμη! Να μην έχουμε όμως ψευδαισθήσεις, αυτό είπα και μόνο. Οι παραλληλισμοί βγάζουν μάτια, όσο κι αν αυτό σοκάρει τους διάφορους ευρωπαϊστές.

Κατάφερα όμως μέσα στο καλοκαίρι να τελειώσω και το Στρατηγικόν του Κεκαυμένου, το οποίο είχα αρχίσει λίγο νωρίτερα. Δεν ήταν κανένα πολύ σπουδαίο κείμενο, αλλά είχε το ενδιαφέρον του ως πηγή. Ο συγγραφέας ο Κεκαυμένος φαίνεται ήταν μέσης-προς-ανώτερης στάθμης ρωμαίος ("βυζαντινός") αξιωματούχος, ελληνοαρμενικής καταγωγής. Φαίνεται και οι άμεσοι πρόγονοί του είχαν σταδιοδρομήσει στη ρωμαϊκή διοίκηση και το στρατό σε αντίστοιχης στάθμης θέσεις. Δεν γνωρίζω αν πρόκειται για μακρινό πρόγονο του... Πάνου Καμμένου! Το κείμενο φαίνεται ότι γράφεται ως συλλογή συμβουλών προς απόγονο ή απογόνους του και καλύπτει διάφορα θέματα, από αμιγώς στρατιωτικά - τακτικά, έως διαφέντεμα του σπιτιού, συμβουλές γάμου, αλλά και διοίκηση επαρχίας, έως παρακαταθήκες εάν τυχόν ο γιος του γίνει... αυτοκράτορας (ως γνωστόν, δεν υπήρχε θεσμοθετημένη μεταβίβαση βασιλικής εξουσίας από πατέρα σε γιο κληρονομικώ δικαιώματι, οπότε θεωρητικά ο οποιοσδήποτε ρωμαίος συγκέντρωνε την αποδοχή του στρατού και του πλήθους / όχλου της Κωνσταντίνου Πόλεως μπορούσε να αναδειχθεί στο ύπατο αξίωμα). Αν θυμάμαι καλά, οι μελετητές τοποθετούν το κείμενο στο δεύτερο μισό του 11ου αιώνα, λίγο μετά τον καιρό του Ματζικέρτ, όταν η Βασιλεία των Ρωμαίων μετά από λαμπρή περίοδο ακμής περνούσε μάλλον απότομα σε παρατεταμένη παρακμή από την οποία άλλωστε, ως πολιτεία, δεν έμελε να βγει ποτέ.

Προς το τέλος, λοιπόν, του κειμένου, στην κατακλείδα των συμβουλών προς τον αυτοκράτορα, ο συγγραφέας σημειώνει πως όλα αυτά που προανέφερε έκαναν παλιά οι βασιλείς της Κωνσταντίνου Πόλεως, και γι' αυτό κυριαρχούσαν στην Ευρώπη, στη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Συρία, μέχρι τη Μεσοποταμία και τις άλλες χώρες. Οι καιροί ήταν ειρηνικοί και ο λαός εργαζόταν και ευημερούσε. Και μετά, τι έγινε μετά; Λάθη πολιτικά, πόλεμοι, έριδες, επιδρομές; Όχι, ή μάλλον όχι πρωταρχικώς. Κατά τον συγγραφέα, "αφ' ου δε η μεγίστη βλακεία τοις ανθρώποις επεγένετο, μάλλον δε ώσπερ τις νόσος ενέσκηψεν, ουδέν αγαθόν τη βασιλεία των Ρωμαίων εγεγόνει" (και ζητώ συγγνώμη για τη μεταφορά στο μονοτονικό).

Η βλακεία λοιπόν, και μάλιστα η μεγίστη βλακεία, ως νόσος, ασθένεια, μεταδοτική, μολυσματική. Ορίστε μια ιστορική διάγνωση της ουσίας όλων των προβλήματων! Ο συγγραφέας φαίνεται να τοποθετεί την εμφάνιση του ιού της μεγίστης βλακείας κάπου ανάμεσα στην εποχή του Ιουστινιανού, που κυριαρχούσε η Ρωμανία σε όλες αυτές τις χώρες, και ίσως στην εποχή της αραβικής κατάκτησης, με την οποία πολλές χάθηκαν οριστικά. Δηλαδή κάπου τον 6ο - 7ο αιώνα. Κατά τον συγγραφέα, φαίνεται ότι η βλακεία οδήγησε στο μαρασμό της αυτοκρατορίας από έριδες διαδοχής και εμφύλιες διαμάχες, η βλακεία έφερε τους αγαρηνούς αφέντες στα Ιεροσόλυμα, την Αντιόχεια και την Αλεξάνδρεια, η βλακεία ίσως ευθύνεται για την εικονομαχία, η βλακεία, η βλακεία, η βλακεία...

Τι έχει γίνει έκτοτε; Κυκλοφορεί άραγε ακόμα ο ιός ανάμεσά μας;

Δεν ξέρω αν πρέπει να πιστέψουμε την παραπάνω ιστορική διάγνωση. Πάντως, νομίζω η ιατρική δεν έχει ασχοληθεί να απομονώσει τον ιό, να βρει εμβόλιο ή φάρμακο! Άρα, αν είχε δίκιο ο Κεκαυμένος, ο ιός θα πρέπει πλέον να έχει εξαπλωθεί πολύ, τόσους αιώνες μετά! Από την άλλη οι ενδείξεις που έχουμε γύρω μας... ας δούμε μερικές. Θεωρούμε ότι το σύμπαν έγινε μόνο του, θεωρούμε λογική μια τέτοια υπόθεση και μάλιστα λένε κάποιοι ότι το έχει αποδείξει και η επιστήμη. Θεωρούμε τον Ανδρέα Παπανδρέου μεγάλο ηγέτη, το Μίμη Ανδρουλάκη διαννοούμενο, τον Πέτρο Τατσόπουλο συγγραφέα, το Στέφανο Μάνο σοφό, το Χρήστο Γιανναρά από ξεμωραμένο έως... νεο-οθωμανό, αλλά και ''μόνη λύση πλέον τη Χρυσή Αυγή". Η ιστορική μας μοίρα ως λαός είναι αναμφίβολα και τελεσίδικα συνυφασμένη με αυτή των... Βέλγων. Και πολλά άλλα στον καθημερινό βίο.

Είχε δίκιο ο Κεκαυμένος; Ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του. Εγώ παραθέτω απλώς την ιστορική μαρτυρία.

Cipralex

Η λύση του Τσιπριακού, ή who's afraid of the big bad Tsipras.

Μερικά προκαταρκτικά...

Περί οικονομίας, ευρωζώνης, δραχμής κλπ. Έγραψα πριν δυο μήνες εδώ, ότι θα φύγουμε από την ευρωζώνη με τη μία ή την άλλη διαδικασία (εμείς ή/και ίσως και άλλοι) όταν τα κέρδη (ή, ο περιορισμός των ζημιών) από την παραμονή μας θα είναι λιγότερα από τα χρήματα που μας δίνουν για να κρατηθούμε μέσα. Τι κέρδη έχουν από την παραμονή μας, τα έχουν πει πολλοί, τόσο λογικοφανείς όσο και συνομωσιολόγοι. Κρατιέται το ευρώ χαμηλά και αυτό βοηθά τις εξαγωγές των μεγάλων, προς τον υπόλοιπο κόσμο. Επίσης η δική μας παραγωγή δεν αντέχει, συνήθως, στο διμέτωπο ανταγωνισμό χωρίς εργαλεία προστασίας, οπότε ξοδεύουμε τα δανεικά που παίρνουμε για εισαγωγές από τους μεγάλους προϊόντων που δεν μπορούμε να παράγουμε ανταγωνιστικά. Το κυριότερο, οι ζημιές από πιθανή έξοδό μας θα είναι μεγάλες πανευρωπαϊκώς. Και άλλα πολλά έχουν λεχθεί.

Εξακολουθώ να έχω την άποψη αυτή. Επομένως, για να πω ότι οι οικονομικές εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ περί καταγγελίας του μνημονίου κλπ, αν πραγματοποιηθούν, θα μας οδηγήσουν εκτός ευρώ θα έπρεπε να έχω νούμερα - και δεν έχω. Τα έχει ο ΣΥΡΙΖΑ; Να τον πιστεύουμε όταν καθησυχάζει ότι δε θα βγούμε; Έχουν νούμερα οι αντίπαλοί του, που λένε ότι θα βγούμε; Είναι αυτοί αξιόπιστοι ή μας δουλεύουνε; Η απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις αυτές είναι "δεν έχω ιδέα".

Η άλλη μομφή που ακούγεται έντονα μέσα στην όλη τσιπροφοβία των ημερών είναι ότι ο κύριος Τσίπρας είναι "νέος Ανδρέας". Δηλαδή, υπόσχεται και ψεύδεται ("έξω απ' το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ"), ούτε το μνημόνιο θα καταγγείλει, ούτε τίποτα απ' όσα λέει δεν θα κάνει. Δύο κουβέντες επ' αυτού.

Κατ' αρχήν, το "φαινόμενο Ανδρέας", και, κατ' επέκταση, το "φαινόμενο ΠΑΣΟΚ", και, κατ' επέκταση, το "φαινόμενο μεταπολιτευτικό πολιτεύεσθαι", στηρίχθηκε στη ροή άφθονου δανεικού χρήματος, που χρησιμοποιήθηκε για να εξαγοραστούν συνειδήσεις, να κλείσουν στόματα, να θολώσουν μνήμες. Εάν ισχύει αυτό που φαίνεται, δηλαδή χρήμα έξω για την Ελλάδα δεν περισσεύει, τότε δε βλέπω πώς θα μπορούσε να χτιστεί νέος Ανδρέας. Εκτός εάν βρεθούν για τον κύριο Τσίπρα κάποιοι πάτρονες που δεν μπορούμε να ξέρουμε. Τούτο δω το πρόσφατο άρθρο ψαρεύει προφανώς στα νερά του αντιαμερικανισμού των Ελλήνων παρουσιάζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ ούτε λίγο ούτε πολύ για... επιλογή του αμερικανικού παράγοντα! Είναι όμως στρατευμένο το site, δεν ξέρω σε τι βαθμό είναι να τα πιστεύουμε αυτά - ως παράδειγμα το αναφέρω. Εάν τα πράγματα είναι όπως φαίνονται, τότε επαναλαμβάνω, δεν βλέπω νέο Ανδρέα.

Δεύτερον, θα ήθελα να προσέχουμε λίγο την κριτική που χάφτουμε, όσοι από εμάς προσπαθούμε να είμαστε κάπως σκεπτόμενοι. "Ο Τσίπρας είναι νέος Ανδρέας και θα μας βγάλει απ' το ευρώ". Εάν ο Τσίπρας είναι νέος Ανδρέας, τότε δεν θα καταγγείλει το μνημόνιο, οπότε δεν θα θέσει την παραμονή μας στο ευρώ σε μεγαλύτερο κίνδυνο απ' ότι οποιοσδήποτε άλλος - άρα καταρρέει το βασικό "τους" επιχείρημα γιατί να μην τον ψηφίσουμε. Εάν, αντίθετα, ο Τσίπρας καταγγείλει το μνημόνιο, τότε δεν είναι νέος Ανδρέας και εμείς έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε έναν ειλικρινή που θα θέσει σε κίνδυνο τη θέση μας στην ευρωζώνη και σε ένα μάτσο αποδεδειγμένους ψεύτες, που όμως υπόσχονται να παίξουν μπάλα με την Ευρώπη, οπότε συμβατικά σκεπτόμενος κανείς θα έλεγε ότι δεν θέτουν σε τόσο κίνδυνο τη θέση μας στην ευρωζώνη. Αυτά, γιατί είναι απαραίτητο, αλλά και δύσκολο, να έχουμε καθαρό μυαλό μέσα στην επικοινωνιολογική ρύπανση.

Να πω επίσης ότι λέγονται πολλά για τις περιβόητες τις συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τις έψαξα, αλλά σοβαροί άνθρωποι λένε ότι άμα τις δεις τρομάζεις... εκτός από τον παλιό Συνασπισμό (ΣΥΝ) εγώ μόνο το ΔΗΚΚΙ ξέρω εκ πρώτης όψεως και δε μου προκαλεί τρόμο, αλλά ακατάσχετο γέλωτα. Δεν τις έψαξα, γιατί έχω δύο ουσιαστικούς λόγους για τους οποίους ούτως ή άλλως δεν θα ψηφίσω τον ΣΥΡΙΖΑ. Πρώτον, θεωρώ τον κύριο Τσίπρα προσωπικά υπεύθυνο για πολλά από τα χάλια της παιδείας, μέσω της κατάντιας των καταλήψεων. Όσοι είμαστε εκείνης της γενιάς, θυμόμαστε ότι η κύρια αιτία που τόσο εναντιώθηκε τότε το "μαθητικό κίνημα", προεξάρχοντος του κυρίου Τσίπρα, στο "νόμο Κοντογιαννόπουλου" ήταν η αμφισβήτηση του... "δημοκρατικού δικαιώματος" στο σκασιαρχείο. Μια στάση για την οποία, μάλιστα, φαίνεται να είναι και υπερήφανος...

Δεύτερον, ψηφίζω στη Β' Αθηνών και οι προσεχείς εκλογές γίνονται με τη μέθοδο της λίστας, οπότε δεν έχω δικαίωμα επιλογής υποψηφίου βουλευτή. Δεν θέλω λοιπόν με την ψήφο μου να συμβάλω στην παρουσία του μπαρμπα - Θωμά στο κοινοβούλιο. Πες με ρατσιστή!

Εάν επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ήταν π.χ. ο Λαοκράτης Βάσσης ή ακόμα - ακόμα από τους ενεργούς πολιτικούς ίσως ο Γιάννης Δραγασάκης, και επιπλέον είχα τη δυνατότητα να επιλέξω με σταυρό προτίμησης για βουλευτή κάποιον πολιτισμένο άνθρωπο... τότε ίσως να έμπαινα στη διαδικασία να δω τις συνιστώσες - και τότε ίσως να τρόμαζα κι εγώ...

Με τις παραπάνω σημειώσεις λοιπόν, θα ήθελα να επικεντρωθώ στα όσα τρομακτικά λέγονται ανεπίσημα για μια πιθανή κυβέρνηση αριστεράς με βάση τον ΣΥΡΙΖΑ, πέρα από τα οικονομικά. Το πρώτο πράγμα που θα πω είναι ότι δε νομίζω η περιβόητη κυβέρνηση της αριστεράς, ή και όποια άλλη κυβέρνηση προκύψει μετά τη Δευτέρα, να κρατήσει πολύ. Δε νομίζω να κάνει πρωτοχρονιά! Γενικώς, νομίζω ότι στα προσεχή χρόνια θα δούμε αρκετές εναλλαγές κυβερνήσεων, εναλλαγές προσώπων ή/και εκλογές. Προσωπική μου εντύπωση είναι αυτή και μπορεί να διαψευσθεί.

Ειδικά στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, αν βγει πρώτο κόμμα, έχουμε τα εξής:

- τρεις συνιστώσες λαλούν και δυο χορεύουν, δηλαδή προβλήματα εσωτερικής συνοχής, καμία σχέση με κόμμα σιδηράς κομμουνιστικής πειθαρχίας, π.χ. σαν το ΑΚΕΛ του κυρίου Χριστόφια στην Κύπρο (απ' όσα μας λένε οι κουμπάροι).

- θα χρειαστεί στήριξη και από αλλού. Δεδομένη η ΔΗΜΑΡ (αν και μακάρι να την στέλναμε εκτός βουλής). Αν από κει και πέρα χρειαστεί και άλλου τη στήριξη ή ανοχή; Αν συνεχίσει ο κύριος Τσίπρας τη σκληρή στάση που τήρησε κατά ΠΑΣΟΚ - ΝΔ στις προηγούμενες διερευνητικές, μένει η περίπτωση ανοχής εκ μέρους των ΑΝΕΛ του κυρίου Καμμένου. Σε κάθε περίπτωση, πέραν των θεμάτων εσωτερικής συνοχής του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ, είναι δεδομένο ότι θα υπάρχουν και θέματα συνοχής της κυβέρνησης.

- ...θα ήλπιζε κανείς ότι ο κύριος Τσίπρας τη Δευτέρα θα έχει συναίσθηση ότι υπό τις παρούσες συνθήκες θα ψηφιστεί από πολλά κομμάτια της κοινωνίας που ιδεολογικά δεν έχουν καμία σχέση με τη "ριζοσπαστική αριστερά" (αν αυτός ο τελευταίος όρος σημαίνει κάτι συγκεκριμένο) και θα πολιτευθεί αναλόγως.

Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, εγώ δε φοβάμαι ότι η όποια "κυβέρνηση της αριστεράς" ενδεχομένως σχηματιστεί θα πειράξει οποιοδήποτε ευαίσθητο θέμα. Για την ακρίβεια, πιστεύω ότι θα επικεντρωθεί στα οικονομικά και θα βάλει όλα τα άλλα στον πάγο, προκειμένου να μην ανοίξει αχρείαστα μέτωπα.

Ξεκινώντας από τα εθνικά. Κατ' αρχήν, πολλά και αντικρουόμενα σχετικά με τη σχέση έθνους και ΣΥΡΙΖΑ. Οι πιο πολλοί τη θεωρούν από προβληματική έως εχθρική. Η Ρένα Δούρου που προαλείφεται για Υπουργός Εξωτερικών έχει συγκριθεί με τη Ρεπούση ως προς τον εθνομηδενισμό. Δεν έχω ιδέα αν αυτό γίνεται δικαίως ή αδίκως. Πολλά για τις "εθνομηδενιστικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ" γράφει τελευταία και ο κύριος Καραμπελιάς στο Άρδην. Έχω γενικά εμπιστοσύνη στα γραπτά του κυρίου Καραμπελιά, αλλά βεβαίως τίποτα δεν διαβάζουμε άκριτα. Η γραμμή Άρδην στις προηγούμενες εκλογές ήταν ΣΥΡΙΖΑ ή ΑΝΕΛ "χωρίς ψευδαισθήσεις" και δεν αποκλείω να υπάρχουν και κάποιες υπερβολές προκειμένου να δικαιολογηθεί η τωρινή αλλαγή, ειδικά στους ίδιους τους συντρόφους του που φαίνεται να επιμένουν στον ΣΥΡΙΖΑ και να αντιδρούν. Από την άλλη, τούτο δω το κείμενο είναι καθησυχαστικό. Αναφέρει μερικές εθνομηδενιστικές συνιστώσες και ένα όνομα όλο κι όλο για επικίνδυνους εθνικά στον ΣΥΡΙΖΑ και επί λέξει "ο ΣΥΝ έχει απείρως διευρυνθεί με συνιστώσες με εθνικές καταβολές". Δεν είναι βέβαια παρά μόνο μία ανάρτηση ιστολογίου, στο οποίο δεν έχω δα και τυφλή εμπιστοσύνη. Ίσως είναι ασφαλές να πει κανείς ότι τρεις λαλούν κα δυο χορεύουν, ή ενδεχομένως ένας λαλεί και πέντε χορεύουν - σε κάθε περίπτωση, και ως προς τα εθνικά συνιστώσες λαλούν και συνιστώσες χορεύουν...

Στα επί μέρους. Κυπριακό. Εδώ και χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν κάνουν και τίποτα ως προς το Κυπριακό και δε βλέπω να αλλάζει κάτι αν έχουμε κυβέρνηση της αριστεράς, προς το χειρότερο ή προς το καλύτερο. Μακεδονικό. Τουλάχιστον στο επίσημο πρόγραμμα, δεν διαφαίνεται απόκλιση από αυτό που έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια να ονομάζεται "εθνική γραμμή".

Ελληνοτουρκικά - Αιγαίο. Θεωρώ τη γνωστή δήλωση περί ρίσκου που φρίκαρε πολλούς, μάλλον ενδεικτική του... λαλήματος και του χορού των συνιστωσών παρά ενδεικτική πολιτικής. Επί της ουσίας του θέματος, ασφαλώς και το θέμα των εξοπλιστικών δαπανών πρέπει να ανοίξει. Λόγω ίσως της ευαισθησίας του θέματος έμενε πάντα κλειστό, με αποτέλεσμα εκεί να γίνεται Το Μεγάλο Φαγοπότι. Επίσης, θεωρώ ότι είναι ευτύχημα που αυτή τη στιγμή της κρίσης στην Ελλάδα, στην Τουρκία κυβερνά η τάξη που κυβερνά και όχι η Τσιλέρ ο Γιλμάζ και οι λοιποί. Λέγονται πολλά για το "δόγμα Νταβούτογλου" και τον "νεοοθωμανισμό" του και θα έπρεπε να διαβάσω περισσότερα για να μπορώ να διαμορφώσω πιο μεστή άποψη. Αυτό που βλέπω όμως είναι ότι αισίως μετράμε για πρώτη φορά πάνω από 15 χρόνια από το τελευταίο θερμό επεισόδιο στο Αιγαίο - και δε βλέπω να έρχεται άλλο σύντομα (άλλοι βλέπουν βέβαια, αλλά και κάποιοι το βλέπουν να έρχεται κάθε μέρα - δε βλέπω για ποιο λόγο τα εθνοκεντρικά ιστολόγια να θεωρούνται πιο αξιόπιστα από τα εθνομηδενιστικά, καθότι η μπουρδολογία ξεπερνά τις ιδεολογίες). Είναι και ταραγμένη η περιοχή. Θέματα με το Ιράν, αναβρασμός στη Συρία, οι Κούρδοι στο Ιράκ και στη Συρία τραγουδάνε. Να θέλει άραγε να ανοίξει ντράβαλα και στο Αιγαίο ο Ερντογκάν; Δεν ξέρω. Περί "νεοοθωμανισμού" γενικά. Αν είναι το ίδιο επικίνδυνος με τον παλιό οθωμανισμό, τότε είναι ασφαλώς λιγότερο επικίνδυνος από το νεοτουρκισμό / κεμαλισμό. Με δύο λόγια, δε βλέπω σοβαρούς, άμεσους κινδύνους στο Αιγαίο από μια "κυβέρνηση της αριστεράς", και με δεδομένη την τωρινή κατάσταση της Τουρκίας.

Σχέσεις εκκλησίας - κράτους. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται σε "άμεση διαβούλευση για το χωρισμό εκκλησίας - κράτους". Δε θα ήθελα εδώ να δώσω τη γνώμη μου επί του θέματος γιατί θα πάρει χώρο και θα ξεφύγει η συζήτηση. Απλώς για τις ανάγκες αυτού του κειμένου, σημειώνω ότι συνήθως "θα κάνουμε διαβούλευση" σημαίνει "δεν θα κάνουμε τίποτα". Μια αδύναμη κυβέρνηση σε δύσκολη διεθνή και οικονομική θέση είναι πολύ απίθανο να τα βάλει ευθέως με την εκκλησία.

Δεν σχολιάζω καν τα άλλα που ακούς, ότι αν βγει ο Τσίπρας θα εγκαθιδρυθεί καθεστώς σοβιετικού τύπου, θα τεθούν εκτός νόμου τα υπόλοιπα κόμματα, θα συλληφθούν και δολοφονηθούν όλοι οι διαννοούμενοι, θα ξαμοληθούν συμμορίες με κονσερβοκούτια κλπ. Καταννοητά τα πολιτικά πάθη, καταννοητά και τα εμφυλιοπολεμικά κατάλοιπα - τι μπορείς να πεις στον άνθρωπο που κόντεψε να χάσει τον πατέρα του από τους αντάρτες; Αλλά πάνε είκοσι χρόνια από τη λήξη του ψυχρού πολέμου και την κατάρρευση των καθεστώτων, οπότε σιγά - σιγά καιρός να τα ξεπερνάμε αυτά.

Εν τέλη λοιπόν, τι λέω; Λέω να καθαρίσουμε τα νέφη της επικοινωνιολογικής ρύπανσης, να κλείσουμε τα αυτιά μας στην αθλίου επιπέδου διχαστική τσιπροφοβία που καλλιεργεί η ΝΔ... που σέρνει, η άθλια, το λαό στην κάλπη με το πιστόλι στον κρόταφο, χωρίς να σκέφτεται τι θα γίνει αν γυρίσει ο κόσμος και το αρπάξει το πιστόλι... και ας σκεφτεί τι θα κάνει ο καθένας με καθαρό μυαλό. Ας βγάλει όση άκρη μπορεί να βγάλει ο καθένας με τα οικονομικά, ας δει και τα άλλα κι ας αποφασίσει. Ίσως σ' αυτές τις εκλογές σε σχέση με τις προηγούμενες να υπάρχει η δυνατότητα κάποιων κινήσεων τακτικής "χωρίς ψευδαισθήσεις", μια που έχουμε καλύτερη εικόνα της δυναμικής των κομμάτων. Δε θα επεκταθώ εδώ. Αν θέλεις κουβεντούλα, πάρε τηλέφωνο (αν δεν ξέρεις το τηλέφωνο... έχασες). Πιθανότατα πάλι μέσα στο παραβάν θα αποφασίσω οριστικά εγώ.

Πάντως, τη Δευτέρα νά 'μαστε μαζί.

Γυμνάσματα ιδεομηδενισμού

Αυτός, πάντως, είναι ιδεολόγος! Με πόσο θαυμασμό μα και έκσταση συχνά συνοδεύεται συνήθως αυτή η αποστροφή! Είναι πράγματι σωστό και υγειές να θαυμάζουμε τόσο τους ιδεολόγους;

Μ' έχουν πει κομμουνιστή άπειρες φορές. Την πρώτη θα ήμουν ίσως 13 χρονών. Είναι γνωστό σε όσους με ξέρουν ότι μεγάλωσα σε περιβάλλον εκκλησιαστικό. Είναι οφθαλμοφανέστατο ότι σε τέτοια περιβάλλοντα επιβιώνουν πολλά εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα - καλώς, κακώς,... ανθρωπίνως.

Όταν πεις ότι κάτι μέσα σου επαναστατεί όταν ακούς για απολύσεις ή μειώσεις μισθών επειδή οι μέτοχοι της μίας ή της άλλης εταιρίας δε δέχονται να μειωθεί το κέρδος της. Όταν πεις ότι πολλές φορές καταλαβαίνεις τον απεργό, κι ας σε ταλαιπωρεί η απεργία, ότι η δυναμική διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών εργασίας είναι κάποτε αναγκαίο κακό. Όταν πεις ότι μια σωστή κοινωνία θα πρέπει να παρέχει στους νομοταγείς πολίτες δωρεάν και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας και παιδείας. Όταν πεις ότι θα πρέπει να υπάρχει κάποια ρύθμιση στην αγορά ώστε είδη πρώτης ανάγκης, λίγα, 5-6 μετρημένα, να κρατιούνται σε χαμηλές τιμές, να μην πεινάει ο κόσμος - όχι! να μην πεινάνε οι τεμπέληδες! - και παράλληλα τσουχτεροί δασμοί εισαγωγής σε εισαγόμενα πολυτελείας ώστε να περιορίζεται η καταναλωτική ξιπασιά. Όταν πεις ότι ο μετανάστης δεν είναι κινούμενος στόχος σκοποβολής. Όταν πεις ότι τέλος πάντων, υπάρχουν πολλά σοβαρά ζητήματα με το μοντέλο της αέναης ανάπτυξης που πρέπει να κοιτάξουμε να τα στρώσουμε. Όταν πεις ότι η ζούγκλα δεν μπορεί να είναι η ανώτερη μορφή κοινωνικής διαμόρφωσης, ούτε έχει νόημα να λες ότι οι μαρίδες θα καινοτομήσουν για να επιβιώσουν από τους καρχαρίες.

Τότε σίγουρα κάποιος κάπου θα βρεθεί να σε πει κομμουνιστή, παράσιτο, προδότη, εθνομηδενιστή, αντιευρωπαϊστή, απομονωτικό, άπλυτο, βρωμοποδαρά κλπ.

Με ορκισμένους αριστερούς μιλάω σπάνια, και συνειδητά αποφεύγω τα πολιτικά. Αδυνατώ να αντέξω πάνω από 24 δευτερόλεπτα αριστερής δογματικής, λειτουργικής και κατήχησης.

Όταν πεις ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες πρόνοιας δεν πρέπει να γίνονται σφηγκοφωλιά βολεμένων ημέτερων. Όταν πεις ότι ο φιλοσοφικός υλισμός είναι κι αυτός υλισμός. Όταν πεις ότι η κοινωνία δικαιούται και οφείλει να περιορίσει τον αριθμό των ξένων, ανάλογα με τις εργασιακές ανάγκες που εξυπηρετούν. Όταν πεις ότι τα σύνορα του κράτους δεν είναι η μεγάλη περιοχή της ΑΕΚ, μπάτε ο κάθε πικραμμένος. Όταν πεις ότι ο εργατικός και ο τεμπέλης, ο χρήσιμος και ο άχρηστος, δεν μπορεί να αμοίβονται το ίδιο. Όταν πεις ότι μπορεί να μην καταλαβαίνεις το θεσμό της κληρονομικής μοναρχίας όπου ο πρώτος πολίτης επιλέγεται γιατί είναι γυιος του μπαμπά του, αλλά για του στραβού το δίκιο ο συμπαθέστατος πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριος Στεφανόπουλος ως επικεφαλής κόμματος σπάνια ανέβαινε πάνω από το 3% ενώ ο θεσμός της βασιλείας στη Βρετανία συγκεντρώνει ισχυρά πάνω από 50% των προτιμήσεων. Όταν πεις ότι έθνος είναι η συνείδηση της κοινωνίας και όχι κάποια βρισιά. Όταν πεις ότι ο στρατός, η αστυνομία, ο πόλεμος ο μη ταξικός είναι κάποτε αναγκαία κακά. Όταν πεις ότι θα πρέπει το άτομο να έχει το χώρο και τα κίνητρα να αναπτύξει και να χρησιμοποιήσει τις ικανότητές του και ότι αυτό δε σημαίνει υποχρεωτικά ότι θα βλάπτει την κοινωνία.

Τότε σίγουρα κάποιος κάπου θα βρεθεί να σε πει βασιλοχουντικό, φασίστα, νεοφιλελεύθερο, σχολής Σικάγου, άπλυτο, βρωμοποδαρά κλπ.

Είναι τώρα 20 - 25 χρόνια που μάθαμε και στον τόπο μας την οικολογία. Είναι γεγονός ότι κάποιες ακραίες μορφές οικολογίας είχαν και ίσως έχουν χαρακτήρα ημι-θρησκευτικό, φυσιολατρικό με τη θρησκευτική έννοια, άλλοτε δε απλώς σαχλό.

Όταν πεις ότι ο κάθε ένας από μας, κατά μέσο όρο, καταναλώνει καθημερινά απίστευτα ποσά ενέργειας και αυτό δεν είναι μία βιώσιμη κατάσταση. Όταν πεις ότι δεν είναι σωστό να καταστρέφονται δάση επί δασών για να αυξηθούν ήδη υπέρογκα κέρδη. Όταν πεις ότι ο σεβασμός στη φύση είναι απαραίτητος για να επανακτήσουμε και να διατηρήσουμε μια κάποια ποιότητα ζωής. Όταν πεις ότι όταν τα βουνά γύρω από την Αθήνα ήταν πράσινα και όχι έρμαια οικιστικής ανάπτυξης μας προστάτευαν από τις πλημμύρες.

Τότε σίγουρα κάποιος κάπου θα βρεθεί να σε πει φυσιολάτρη, νεοπαγανιστή, χίπυ, παιδί των λουλουδιών, γυμνιστή, ομοφυλόφιλο, άπλυτο, βρωμοποδαρά κλπ.

Όταν πεις ότι δεν μπορεί τα "δικαιώματα των ζώων" να είναι πάνω από τα δικαιώματα των ανθρώπων. Όταν πεις ότι έριξες το γέλιο της αρκούδας όταν έμαθες ότι στην κτηνιατρική του Cambridge υπήρχε άτομο που ειδικευόταν στην ψυχιατρική παπαγάλων. Όταν πεις ότι στις παλιές κοινωνίες, τα οικόσιτα ζώα δεν ήταν pets αλλά χρήσιμα μέλη του σπιτιού και παρ' όλα αυτά όταν υπήρχε λόγος ή ανάγκη τις έσφαζαν οι άνθρωποι τις κότες τους, και δε θρηνούσαν δεκαπενθήμερα γι' αυτό, ούτε ερχόταν η αστυνομία. Όταν πεις ότι υπάρχουν οικολόγοι ακτιβιστές που προτιμάνε να πεθάνουν δέκα άνθρωποι παρά να κοπεί ένα δένδρο.

Τότε σίγουρα κάποιος κάπου θα βρεθεί να σε πει υπάλληλο της Exxon, πρώην της Goldman Sachs, οικονομικό δολοφόνο, πράκτορα της CIA, άπλυτο, βρωμοποδαρά κλπ.

Όταν πεις ότι θεωρείς τη Μητρότητα ιερή και ότι πρέπει να στηριχθεί πάση θυσία από την κοινωνία. Όταν πεις ότι είναι αστείο να μιλάμε για υπερπληθυσμό όταν έχουμε τέτοια δημογραφικά θέματα στον τόπο μας, αλλά και τόσες καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανεκμετάλλευτες. Όταν πεις ότι θεωρείς αστείο να λέγεται ότι η Γη δεν μπορεί να θρέψει τον υπάρχοντα πληθυσμό - μπορεί να τον θρέψει και αυτόν και περισσότερο φτάνει να τρώμε σαν άνθρωποι και όχι σαν δράκοι - αυτό που όντως δε μπορεί να γίνει είναι να τραφεί ο υπάρχων πληθυσμός χωρίς να πληγεί η κερδοσκοπία κάποιων. Όταν πεις ότι το μόνο που "έπαθε" η μάνα σου που άφησε την εργασία της για να ασχοληθεί με τα παιδιά της ήταν πως όταν ήταν ετοιμοθάνατη οι γιατροί έλεγαν ότι χαίρονται που αυτή η γυναίκα έχει τόσους ανθρώπους γύρω της τώρα στα τελευταία. Όταν πεις ότι θα ήθελες η κοινωνία να μην απαξιώνει αλλά και να προσπαθεί να κάνει υλικώς εφικτή μια τέτοια επιλογή για μια Μητέρα.

Ε, τότε σίγουρα πολλές θα σε πούνε φαλοκράτη, μεσαιωνικό, τύραννο, βάρβαρο, εκμεταλλευτή, οπισθοδρομικό, τρελλό, άπλυτο, βρωμοποδαρά κλπ.

Εγώ δεν έχω πια αμφιβολίες: η ανθρώπινη επικοινωνία έχει καταρρεύσει. Οι άνθρωποι γύρω μας δεν ενδιαφέρονται να συν-ζητήσουν, να συν-αναζητήσουν το ορθό, την αλήθεια, το δέον. Ενδιαφέρονται να σε "κόψουν". Από πού κρατάει η σκούφια σου. Τι καπνό φουμάρεις. Τι είσαι. Τι πρεσβεύεις. Και αν τους μπερδεύεις και δε χωράς σ' αυτά που έχουν στην κούτρα τους, επικρέμμεται η δαμόκλειος σπάθη: προφανώς είσαι Α Ν Α Ρ Χ Ι Κ Ο Σ!

Από κει και πέρα, άπαξ και σ' έκοψαν, δεν υπάρχει λόγος κουβέντας: για όλα τα ζητήματα έχει φροντίσει ο ιδρυτής της ιδεολογίας σου, κι εσύ ως καλός ιδεολόγος που ακούει το μπαμπά του και τρώει το φαΐ του, προφανώς προσπαθείς να ακολουθήσεις κατά γράμμα τις επιταγές και να μεταννοήσεις όταν σφάλεις (ισχύει ατόφιο και για τους αναρχικούς). Άρα πλέον ο συνομιλητής ξέρει τι παίζει με τα σένα και νοιώθει άνετα, ξέρει τι να πει, τι να μην πει, πώς να σε τσιγκλίσει, πώς να σε παινέψει κλπ. Τα επόμενα στάδια είναι μια προσπάθεια εκ μέρους του συνομιλητή να εντοπίσει πού αυτό που λες δεν συνάδει με την ιδεολογία που σου απέδωσε, στο κεφάλι του. Αν δεν συνάδει σε πολλά, συνήθως γίνεσαι απλώς αφερέγγυος. Δε φτάνει πού 'σαι κομμουνιστής, είσαι και αδιάβαστος κομμουνιστής. Να σημειώσω από προσωπική εμπειρία ότι το φαινόμενο δεν είναι σε καμία περίπτωση μόνο ελληνικό.

Κάποτε οι άνθρωποι δεν ήταν έτσι. Κάποτε αναζητούσαν την αλήθεια. Ως προς τα φυσικά. Τι είναι αυτό. Πώς θα το χρησιμοποιήσουμε. Ως προς τα πολιτικά. Τι πρόβλημα υπάρχει. Πώς το λύνουμε. Ας το συζητήσουμε. Ρίξε κι εσύ καμιά ιδέα... εεε... εννοώ πρόταση!

Και ως προς τα μεταφυσικά. Οι αρχαίοι προ Χριστού φιλόσοφοι δεν ξεκίνησαν να μορφοποιήσουν και να ορίσουν ιδέες, αξίες και αρχές. Ξεκίνησαν να βρουν την Αλήθεια. Η Αλήθεια βεβαίως ήρθε και αποκαλύφθηκε στο Πρόσωπο του Κυρίου. Και οι Πατέρες μετά Χριστόν, μόνο καταχρηστικώς μπορούμε να πούμε ότι έγραψαν και μίλησαν για τις "αξίες" ή την "ιδεολογία" του Χριστιανισμού. Ο Χριστιανισμός είναι η Αλήθεια, δεν είναι ιδεολογία. Άλλωστε και το εκκλησιαστικό γεγονός λαμβάνει χώρα "εις την Αυτού ανάμνησιν". Ανάμνηση. Μνήμη. Μη λήθη. Α-λήθεια. Αλήθεια!

Όποιος από μας έχει επιδιώξει ένα μικρό, ελάχιστο διαλεκτικό βηματάκι πέρα από τον ηθικισμό και τον "Χριστιανισμό ως ιδεολογία", με όλες τις στρεβλώσεις που η τελευταία αντίφαση συνεπάγεται, το καταλαβαίνει αυτό αμέσως. Έχει λεχθεί από άνθρωπο σοφό τόσο ως προς τα θύραθεν όσο και ως προς τα άνωθεν, ότι αν ο Χριστός δεν ήταν Θεός, και δεν είχε αναστηθεί, τότε θα ήταν "η απαισιοτέρα μορφή της ανθρωπίνης ιστορίας"! Θα ήταν ένας ιδεολόγος που έστειλε τους ακολούθους του στο θάνατο! Οι μάρτυρες του Χριστιανισμού όμως δεν πέθαναν για καμιά ιδεολογία. Πέθαναν γιατί δεν μπορούσαν να αρνηθούν την Αλήθεια που έβλεπαν και βίωναν!

Σα να λέμε δηλαδή, αντιστρέφοντας τη λογική: αν θέλαμε να βρούμε την απαισιότερη μορφή της ιστορίας, από πού θα ξεκινούσαμε; Μα από κάποιον ιδεολόγο! Γιατί; Μα μόνο για κάποια ιδεολογία θα μπορούσε κάποιος άνθρωπος να σκοτωθεί χωρίς λόγο - όχι από κάποιο ατύχημα, ούτε σε πόλεμο - αναγκαίο κακό, ή στην "κακιά την ώρα" - έκρηξη οργής κάποιου άλλου κλπ. Προχωρώντας, δεν ενδιαφέρει ούτε η ευγένεια και η ωραιότητα της ιδεολογίας ούτε η αγνότητα του ιδεολόγου. Ενδιαφέρει το πόσοι θα έχουν οδηγηθεί στο θάνατο, στο όνομα της ιδεολογίας, την οποία θα έπαιρναν μαζί τους στον τάφο. Οπότε, διαλέγουμε. Στάλιν; Ίσως, αν και δε με ενδιαφέρει εδώ να καταμετρήσω κουφάρια. Α, και να δεις που κάποιος θα βρεθεί να με πει χρυσαυγίτη επειδή σκέφτηκα πρώτον το Στάλιν και όχι το Χίτλερ.

Ίσως δεν είναι τυχαίο το ότι όλες οι ιδεολογίες έχουν τις ρίζες τους στην περίοδο του Διαφωτισμού, δηλαδή τότε που ο άνθρωπος άρχισε να απορρίπτει την (μεταφυσική) Αλήθεια. Και, ποιος ξέρει, ίσως από τότε σταδιακά σταμάτησαν να συν-αναζητούν και το δέον, το πρακτέον και το ορθό και ως προς τα καθημερινά και πολιτικά προβλήματα. Ε, δεν ξέρω. Μπορεί να υπερβάλλω. Μην τα ρίχνουμε και όλα στο Διαφωτισμό και στη Νεωτερικότητα! Ίσως ισχύει το ότι καλώς επιχείρησε ο Διαφωτισμός της Δύσης να απαλλαγεί από τον "Χριστιανισμό ως ιδεολογία / ηθικολογία", αντί όμως να στραφεί προς το Αληθές εκκλησιαστικό γεγονός προσπάθησε να γεμίσει το κενό με ένα σωρό ιδεολογήματα. Αλλά αυτά είναι αχαρτογράφητα ύδατα για μένα, οπότε ας σταματήσω.

Πάντως, ότι πλέον, όπως είπα παραπάνω, η ανθρώπινη επικοινωνία έχει καταρρεύσει και αντ' αυτής επικρατεί βομβαρδισμός ιδεολογημάτων - απ' την κούνια μέχρι τον τάφο! - επ' αυτού επιμένω! Και βέβαια, ισχύει στους (λίγους) ποιοτικούς χώρους. Στους (πολλούς) μη ποιοτικούς χώρους... δε με χρειάζεσαι εμένα να σου πω τι είδους βομβαρδισμός επικρατεί εκεί.

Δεν έχω τίποτα σε προσωπικό επίπεδο εναντίον των ιδεολόγων. Αν το δίπολο είναι ιδεολόγος ή απατεώνας, ασφαλώς ο ιδεολόγος μού είναι συμπαθέστερος. Αλλά και πολύ περιχαρακωμένα κεφάλια, ρε παιδί μου. Πολλοί ιδεολόγοι και μάλιστα θεωρητικοί χρησιμοποιούν περίτεχνα τον ορθό λόγο. Α, όλα κι όλα! Ικανότατοι άνθρωποι! Δε σου λέω μην τους διαβάζεις, μην τους παρακολουθείς. Ό,τι μαθαίνουμε καλό κάνει! Αλλά την κρίσιμη στιγμή που χρειάζεται να ξεφύγουν απ' τα θέσφατα και τα δόγματα του Μεγάλου Ιδρυτή, να ανοιχτούν προς τα έξω, να συν-ζητήσουν και εν τέλη να μοιράσουν δυο γαϊδάρων άχυρα, εκεί τόσες και τόσες φορές αποδεικνύονται ανίκανοι να το κάνουν. Αυτοαναίρεση ευφυίας; Κι εγώ πρέπει να το θαυμάσω; Άλλοτε πάλι - πάρα πολύ συχνά! - ξεφεύγουν απ' τα δόγματα του Ιδρυτή μόνο και μόνο για να περιχαρακωθούν στα δόγματα Κάποιου Άλλου Ιδρυτή.

Δική μου ερμηνεία: νομίζω ότι όλα αυτά οφείλονται στο ότι οι άνθρωποι φοβόμαστε την αλήθεια. Εννοώ εδώ, την απλή καθημερινή αλήθεια, δε δίνω μεταφυσική διάσταση. Ποια είναι η απλή αλήθεια; Το εξής απλό, ότι δεν έχουμε τη λύση σε όλα μας τα προβλήματα. Τρομάζουμε πάρα πολύ μ' αυτή την πραγματικότητα! Δεν μας αναπαύει η σκέψη ότι θα δούμε τι προβλήματα έχουμε να λύσουμε, τι ανάγκες να καλύψουμε - και θα μαζευτούμε δέκα καθαρά μυαλά γύρω από ένα τραπέζι να δούμε τι θα κάνουμε. Και θα κάνουμε ένα μικρό βήμα να δούμε πού πάει, μετά θα το αξιολογήσουμε - μπορεί και ν' αλλάξουμε πορεία... Όχι! Εμείς πάμε με το Μπούσουλα! Οπότε, τι κάνουμε, μαζευόμαστε δέκα δογματισμένοι που Πιστεύουμε όλοι στον ίδιο Μπούσουλα, και βλέπουμε πώς μπορούμε να ελιχθούμε στα πλαίσια του Μπούσουλα για να φτάσουμε εκεί που θέλουμε. Η προτεραιότητα είναι ο Μπούσουλας. Ούτε η ζωή ούτε η ευημερία...

Το λοιπόν. Ομολογώ ότι για αρκετά σημεία από τα παραπάνω έχω μικρό βαθμό εμπιστοσύνης στην ορθότητά τους! Είναι συρραφή σκόρπιων σκέψεων και προσλαμβανουσών αρκετών ετών, γι' αυτό και είναι λίγες οι αναφορές. Προσκαλώ σχόλια και διορθώσεις (και... ύβρεις κλπ). Εν γνώσει μου σε μερικά σημεία μιλάω στον αέρα, αλλά το αφήνω όπως μου βγήκε, τροφή για σκέψη. Στο βαθμό όμως που τα λέω καλά, και δεδομένου του ότι σε συζητήσεις μου έχουν αποδώσει κατά καιρούς σχεδόν όλους τους χαρακτηρισμούς που ανέφερα παραπάνω (το δίχως άλλο, με είπανε και χίπυ!), νομίζω ότι επιτέλους βρήκα κι εγώ ένα ιδεολογικό σπίτι: είμαι ιδεομηδενιστής.

Χαμένες γενιές Ελλήνων!

Οι επόμενες δυο γενιές των Ελλήνων θα είναι, λέει, χαμένες, με τη λιτότητα, τα μνημόνια και την όλο και πιθανότερη χρεωκοπία.

Δεν είναι κατ' ανάγκην χαμένες οι δεκαετίες που έρχονται. Χαμένες είναι οι δεκαετίες που πέρασαν, τότε που "πήγαμε για ψώνια ενώ μπορούσαμε να αλλάξουμε τον κόσμο". Στο χέρι μας είναι αυτές που έρχονται να μην είναι χαμένες, κι ας μην μπορούμε να πάμε για ψώνια. Να τελειώνουμε με τη νεοπλουτίτιδα, το λαϊφστάϊλ, το ιματζμέϊκινγκ, το μπράντινγκ, τη μπεεμβίτιδα, τη μπουρμπερίαση, τον "καπιταλισμό των αεριτζήδων" (Φοίβος Αποστολόπουλος) και των αεριζομένων εγκεφάλων, την επικοινωνιολογία, τη δικτατορία της ρεκλάμας, το "μοστράρω άρα υπάρχω" (αυτό είναι δικό μου!).

Αν δεν το έχεις καταλάβει ακόμα, θεωρώ ότι Η Λύση έγκειται στην επιστροφή στα αισθητήρια του πολιτισμού μας. Και προφανώς για πολιτισμό δεν εννοώ διαννοούμενους με πολυεθνικούς σπόνσορες ούτε οικολόγους ΕΣΠΑτζήδες προγραμματάκηδες ούτε βέβαια τραγουδιάρηδες που χρεώνουν 10,000 ευρά το στίχο. Εννοώ τη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη, το μέτρο, τη λαϊκή ευγένεια, τη λαϊκή αρχοντιά.

Συνήθως όταν σκέφτομαι λαϊκή αρχοντιά δεν μου έρχεται τόσο στο μυαλό ο Θεόφιλος και τα έργα του, όσο η θεια-Νίκη και τα καρπούζια της.

Εδώ είναι προς το τέλος της ζωής της. Εγώ τη θυμάμαι πιο καθαρά κάπου 15 χρόνια πρωτύτερα. Και τα καρπούζια που μας φίλευε μικρούς, ή μάλλον, "τις καρπούζες" όπως θα έλεγε η ίδια. Πολλά καρπούζια! Πνιγόμασταν στο καρπούζι όλο το καλοκαίρι! Κάποτε - κάποτε αποφεύγαμε να περάσουμε μπροστά από το παλιό βιβλιοπωλείο γιατί δεν μπορούσαμε άλλο καρπούζι!

Δεν κατάλαβα ποτέ που τα έβρισκε τόσα καρπούζια. Νομίζω το πολύ 30,000 δραχμές το μήνα θά 'τανε η σύνταξη που έπαιρνε, ως χήρα του θείου Φώτη που είχε το βιβλιοπωλείο. Και τα ξαδέρφια που μένανε κάτω στα Βάτικα και χειμώνα θυμούνται και σοκοφρέτες και χαρτζιλίκια in cash. Έχει μείνει στην ευρύτερη οικογένεια παροιμιώδης η φράση του αδερφού της, ότι με τη Νίκη υπουργό οικονομικών, τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας θα είχαν λυθεί αμέσως. Επ' αυτού δεν μπορώ να είμαι σίγουρος, πάντως η παραγωγή καρπουζιών θα είχε εκτιναχθεί κατακόρυφα, αυτό το βεβαιώνω.

Η θεια-Νίκη νομίζω ίσα στο γυμνάσιο είχε πάει, δεν υπήρχαν λεφτά να πάει πιο πέρα. Πέρα απ' τα καρπούζια που μας έφερνε, τη θυμάμαι το καλοκαίρι και να διαβάζει καθισμένη στη λιακάδα έξω από το παλιό βιβλιοπωλείο, κρατώντας ένα μεγάλο μεγεθυντικό φακό για να βλέπει. Διάβαζε τη "Φωνή Κυρίου" ή την τοπική εφημερίδα, ή και κανένα βιβλίο.

Και το θείο Φώτη τον πρόλαβα, αν και όχι στα πολύ καλά του. Είχε βεβαρημένη υγεία. Αυτός, μου λένε, διάβαζε την "Αυριανή", εκείνο τον καιρό που δημιουργήθηκε η λέξη "αυριανισμός". Ε, ανθρώπινο κι αυτό, κανείς δεν είναι τέλειος. Τον θυμάμαι να με σταματάει στο δρόμο, έξω από το παλιό βιβλιοπωλείο, όταν εγώ γυρνώντας από το νέο βιβλιοπωλείο έφερνα στο σπίτι τη δική μου εφημερίδα. Την "Αθλητική Ηχώ"! Ήθελε να του δώσω να τη δει κι αυτός, πριν την πάρω πάνω.

Ο θείος Φώτης, μου λένε, ήτανε με την ΑΕΚ. Και πώς να μην είναι με την ΑΕΚ, αφού είχε έρθει με την ανταλλαγή. Δεν ήτανε πόντιος ούτε σμυρνιός αλλά από κάποιο μέρος λίγο έξω από την Πόλη, αν θυμάμαι καλά, και τον είχε πιάσει η ανταλλαγή. Να ρωτήσω τα ξαδέρφια από πού ακριβώς. Πώς βρέθηκε από την Πόλη οικογενειάρχης και βιβλιοπώλης στα Βάτικα, θα το ξέρουν κι αυτό οι απόγονοί του. Εγώ έχω κάποια κενά. Πάντως πιθανολογώ ότι είχε ζήσει και στο Αιγάλεω, αφού εκτός από την ΑΕΚ, μου λένε, ήτανε και με το Αιγάλεω.

Η γενιά λοιπόν εκείνη με τους ξεριζωμούς, τις περιπέτειες και τα πολλά καρπούζια εμφανώς δεν ήτανε χαμένη. Αλλά θα είναι η δικιά μας, αφού τίθεται εν αμφιβόλω η υπερκαταναλωτική μας ευχέρεια. Και ο ευρωπαϊκός μας προσανατολισμός (δηλαδή η υπερκαταναλωτική μας ευχέρεια).

Άσε μας ρε φίλε.

Φοβοκρατία (fearism)

Οργίζομαι όταν μου λένε να ψηφίσω με φόβο, κι αυτό αυξάνει την πιθανότητα να ψηφίσω με οργή. Όσοι λένε να σκεφτώ λογικά, το συμφέρον μου, ας μάθουν - θυμηθούν ότι έχω δουλέψει κάμποσα χρόνια στο εξωτερικό και οι οικονομίες από την εργασία μου βρίσκονται κατά πλειοψηφία εκεί που τις κέρδισα και σε τοπικά νομίσματα. Είμαι ένα απ' τα λαμόγια που θα σας αγοράσει όλους άμα πάμε στη δραχμή.

Όσοι μου λένε να σκεφτώ την κοινωνία γύρω μου, να καταλάβουν ότι αν υπερισχύσουν μέσα μου οι κοινωνικές ευαισθησίες, αυτό που αποκλείεται να γίνει είναι να στραφώ προς κόμμα αγοραίο, δηλαδή ΝΔ ΠΑΣΟΚ ΑΝΕΛ δήξα μίξα δράση βράση ντόρα μπόρα. Όσοι επενδύουν στον πατριωτισμό μου, να καταλάβουν ότι έχω συνειδητοποιήσει πως το πρώτο που χρειάζεται η πατρίδα είναι να απαλλαγεί από τις ληστρικές συμμορίες.

Να μας αφήσουν όλοι, εσωτερικοί και εξωτερικοί, να στίψουμε τη συνείδησή μας και να λειτουργήσουμε βάσει αυτής, μην πάρει κανέναν ο οξαποδώ. Και μη δω κανέναν να τα χώνει σε άλλον γι' αυτό που ψήφισε ή σκέφτεται να ψηφίσει.

Τελικά, το διακύβευμα των ημερών δεν είναι τόσο τι ψηφίζουμε στις 17, όσο στις 18 να είμαστε μαζί. Γιατί το μέλλον προμηνύεται δύσκολο, έτσι ή αλλοιώς.

Υ.Γ. Η λύση του Τσιπριακού θα πάρει χρόνο. Απλώς σήμερα είδα τη φοβοκράτρια και θύμωσα.

Έχουμε μούτρα Σουμέριων εμείς;

Διαβάσαμε και μάθαμε πολλά ωραία τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την εκλογή για πρώτη φορά μελών της Χρυσής Αυγής στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Οι πιο πολλοί φρικάραμε, καλαμπουρίσαμε ή και τα δύο μαζί με τον κύριο "Εγέρθητο", που αργότερα μάθαμε ότι είναι εκλεγμένος βουλευτής στην Α' Αθηνών, αν δεν κάνω λάθος, ονομάζεται κατά κόσμον Γεώργιος Γερμενής και κατά... διάολον Kaiadas. Είναι, λέει, μπασίστας του black metal συγκροτήματος Naer Mataron (το όνομα σημαίνει τον Άδη στη μυθολογία των Σουμερίων, σύμφωνα με τα μέλη του). Αναζητούν δε την κατάργηση του χριστιανικού συστήματος και την εγκατάσταση κάποιου καινούριου.

Είναι τρελλοί αυτοί οι χρυσαυγίτες...

Λοιπόν, αυτοί οι τύποι πήρανε 450,000 ψήφους στις εκογές της 6ης Μαΐου, με κάποιες χτυπητές και λυπηρές καταστάσεις. Πήραν, για παράδειγμα, ψήφους στο Δίστομο και στα Καλάβρυτα. Πόσο να ανησυχούμε;

Όπως έχουν γράψει και πολλοί άλλοι, (θα πρέπει να δεχτούμε ότι) αυτό το αποτέλεσμα δεν αντικατοπτρίζει ιδεολογικές πραγματικότητες της ελληνικής κοινωνίας. Θα πρέπει να δεχτούμε ότι δεν έχουμε 450,000 νεοναζί και σατανιστές ανάμεσά μας. Αυτό που θα πω εγώ ότι έχουμε, είναι τουλάχιστον 450,000 συμπολίτες μας υλικώς εξαθλιωμένους, πολιτικώς αγράμματους και πολιτισμικώς άρρωστους. Τι κάνουμε τώρα;

Κατ' αρχήν ψυχραιμία. Δεν είναι τα πράγματα τόσο οριακά. Το "αυγό του φιδιού" δεν είναι καθόλου κοντά στο να εκκολαφθεί. Αλλά και περίσκεψη. Προβληματισμός. Από πολλούς. Μικρή σημασία έχει το αν είναι 450,000, 350,000 ή 100,000 οι ψηφοφόροι της Χρυσής Αυγής. Και 15 ρωμιοί να ακολουθούσαν αυτά τα ζώα, θα έπρεπε να προβληματιστούμε εξίσου. Άλλο να είχαμε κληρονομιά βανδάλων, βησιγότθων, τευτόνων ή λοιπών φράγκων. Τότε θα ήταν φυσικό σε εποχή βαθιάς υλικής ανέχειας να ακολουθούν οι απελπισμένοι συμπολίτες τέτοιους δρόμους! Αλλά εμείς έχουμε Πολιτισμό ζωντανό, παραδεδομένο μέχρι τη γενιά μας. Γι' αυτό ακριβώς χρειάζεται να πάρουμε μια ανάσα και να προβληματιστούμε λίγο.

Σε πρώτο επίπεδο, προφανώς μια θαυμάσια αντιμετώπιση του φαινομένου είναι η γελοιοποίηση (που δεν είναι δα και τίποτα δύσκολο, καθότι τα ζώα αυτογελοιοποιούνται) και η κατάδειξη της αγραμματοσύνης. Π.χ. η αντιμετώπιση του Ράδιο Αρβύλα ήταν μια χαρά προσπάθεια σ' αυτή την κατεύθυνση. Ή σε πιο σοβαρούς τόνους και σε άλλο τελείως κλίμα, το κειμενάκι του κυρίου Ξυδιά σχετικά με το... εγέρθητο.

Υπάρχει όμως ο κίνδυνος να μείνουμε στη γελοιοποίηση και να κρύψουμε κάτω από το χαλί πραγματικά προβλήματα της κοινωνίας μας, που ας πούμε είναι ευκαιρία τώρα να αντιμετωπίσουμε, πριν το φαινόμενο πάρει πιο ανησυχητικές διαστάσεις. Ας μην υποκρινόμαστε ότι δεν τρέχει δα και τίποτα και ας μην περιμένουμε να τρέξει...

Προφανώς λοιπόν πρώτα η μπάλα παίρνει όσους - εγχώριους και ξένους - ευθύνονται για την οικονομική κρίση. Νομίζω ότι ο καθένας πια πρέπει να έχει σχηματίσει τη γνώμη του σχετικά με το ποιοι είναι αυτοί - η Ευρώπη, οι τράπεζες, η πολιτική μας τάξη, ο ελληνικός λαός, "ο καπιταλισμός ηλίθιε", οι εξωγήινοι - μην πιάσουμε τώρα αυτή την κουβέντα. Εγώ θα πω απλώς το εξής. Τι είναι το έθνος; Κατά Κοντογιώργη, έθνος είναι η συνείδηση της κοινωνίας. Μου φαίνεται λοιπόν ότι σε μια κοινωνία εξαθλιωμένη από διαρκή λιτότητα χωρίς ελπίδα, είναι αναπόφευκτο να υπάρχουν στρεβλώσεις στη συνείδησή της. Να δεχτώ ότι κάποια μέτρα λιτότητας, άντε σκληρής, ήταν αναπόφευκτα. Πού είναι το φως στο βάθος του τούνελ; Κάποια "αναπτυξιακά μαντζούνια" που ακούμε τελευταία θα δώσουν άραγε ελπίδα; Βάσιμη ελπίδα, που θα διαρκέσει; Φτάνει δηλαδή να πέσουν κάποια χρήματα στην αγορά για να φανεί φως; Και να γίνουν οι περιβόητες μεταρρυθμίσεις, δηλαδή να χτυπηθεί η γραφειοκρατία και να ανοίξουν στον ελεύθερο ανταγωνισμό όλα τα επαγγέλματα; Φτάνουν αυτά; Αυτό φαίνεται να υποστηρίζουν οι δυνάμεις που μιλούν για ανάπτυξη. Έχω εκφράσει σε προηγούμενες αναρτήσεις (εδώ κι εδώ) συγκεκριμένες επιφυλάξεις επ' αυτού και μάλλον να μην επαναλαμβάνομαι. Θα ήθελα πολύ να τα λάβουν υπόψη σοβαρά αυτά οι αρμόδιοι, αλλά προφανώς το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να καταθέσω την ανησυχία μου εδώ για εσένα τον αγαπητό φίλο που με διαβάζεις. Χρήματα πάντως έχουν πέσει πάρα πολλά τα τελευταία τριάντα χρόνια. Εν μέσω πακτωλού φτάσαμε εδώ που φτάσαμε! Αν τα χρήματα που θα πέσουν, όταν πέσουν, πάλι δεν πιάσουν τόπο, τότε είναι δεδομένο ότι σε λίγα χρόνια θα ξαναβρεθούμε να φταίνε για όλα οι κοπρίτες οι Έλληνες που τα φάγανε με τον Πάγκαλο - και τότε δε θέλω ούτε να σκέφτομαι πού θα πάει η Χρυσή Αυγή. Εύχομαι οι επιφυλάξεις μου να είναι αβάσιμες, να υπάρχουν πράγματα που αγνοώ.

Παίρνω πάσα όμως από τον παραπάνω ορισμό του έθνους, για να προχωρήσω με την επόμενη κατηγορία ανθρώπων που θα πρέπει... να συνέλθουν. Πρόκειται γι' αυτούς που θέλουν μια κονωνία χωρίς συνείδηση, τους άτοπους αριστερούς. Για μερικές γνωστές και μη εξαιρεταίες συνωστισμένες κυρίες που τις πιάνει... ξεκατούρημα μόλις ακούσουν για γενοκτονία των Ποντίων. Με συγχωρείς φίλε μου που ρίχνω το επίπεδό μου, αλλά δεν τρέφω κανένα σεβασμό. Τη χαλάνε την κυρία τα τρία λεπτά της σχολικής προσευχής! Μα δε γίνεται σε κανένα ευρωπαϊκό σχολείο! Τι ατράνταχτο επιχείρημα! Για να εξηγούμεθα βέβαια. Και οι δεξιόστροφοι ευρωφιλελεύθεροι, τα ίδια ακριβώς λένε. Μέχρι σε ένα φόρουμ της Δημιουργίας Ξαφ(ν)ά, ένας περίεγος πρότεινε... απαγόρευση του νηπιοβαπτισμού! Δεν έφτασε τουλάχιστον μέχρι το πρόγραμμα του κόμματος (στη ΔΗΜΑΡ αν το πρότεινε πιθανότατα θα έφτανε).

Ας ρίξουν λοιπόν οι δεξιοί, κεντρώοι και αριστεροί ευρωμηδενιστές μια ματιά στις κοινωνίες που οραματίζονται.

Φλαμανδός, ε

Συγκεκριμένα, ας δούμε τις επιδόσεις της άκρας δεξιάς σε κάποιες τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις.

- στις πρόσφατες γαλλικές εκλογές, η κυρία Λε Πεν έπεισε 6.4 εκατομμύρια γάλλους, ή 17.9% των ψηφισάντων.
- στις τελευταίες ολλανδικές εκλογές, το κόμμα του γνωστού κυρίου Βίλντερς έπεισε 1.4 εκατομμύρια ολλανδούς, ή 15.5% των ψηφισάντων. Η ολλανδική ακροδεξιά, μάλιστα, βρέθηκε να καθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις, καθώς με την ανοχή της σχηματίστηκε κυβέρνηση στη χώρα, μέχρι που μάθαμε ότι απέσυρε την ανοχή της και η κυβέρνηση έπεσε.
- στις φινλανδικές εκλογές του 2011, οι Αληθινοί Φινλανδοί έπεισαν 560,000 ψηφοφόρους, ή ποσοστό 19.1% και πλησίασαν την πρώτη θέση!
- στις τελευταίες δανικές εκλογές, το Κόμμα του Δανικού Λαού πήρε 430,000 ψήφους, ή 12.3%.

Και να μη συνεχίσω.

Βέβαια, για λόγους ακρίβειας και ορθότητας να πω ότι τα παραπάνω κόμματα δεν προσιδιάζουν ίσως τόσο στη Χρυσή Αυγή, όσο π.χ. στο ΛΑΟΣ. Έστω κι έτσι όμως, πρώτον το γελοιογραφικό στοιχείο παραμένει. Και δεύτερον, εν πάση περιπτώσει, ακόμα και για το σκοπό των μηδενιστών που υποτίθεται πως είναι μια κοινωνία ανοιχτή πλουραλιστική "πολυπολιτισμική" κλπ, είναι προφανές πως το αποτέλεσμα του μηδενισμού τους, πανευρωπαϊκώς είναι ακριβώς η εκλογική ενίσχυση των αντίθετων φωνών! Μια κοινωνία με μόνο συνεκτικό στοιχείο και με μόνη συνείδηση την πολιτική ορθότητα δεν είναι ούτε ανοιχτή ούτε κλειστή - είναι καταδικασμένη να την παίρνει ο... άνεμος μέχρι να βρει και να πέσει σε κάποιον... Καϊάντας...

Για να τελειώνουμε. Το ρωμέικο ήταν πάντα και είναι ακόμα οικουμενική πρόταση πολιτισμού. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποδομήσουμε το ρωμέικο προκειμένου να έχουμε μια υγειώς ανοιχτή κοινωνία. Ίσως η κυρία Ρεπούση και οι συν αυτή αριστεροί και δεξιοί ευρωχαζοχαρούμενοι ενδιαφέρονται για μια άρρωστη, απολίτιστη κοινωνία, ανοιχτή σε όλους τους δυνατούς εκμαυλισμούς. Ή ίσως απλώς δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Ή συνδυασμός των δύο παραπάνω (το πιο πιθανό).

Σου προτείνω να δεις λίγο το ιστολόγιο μιας κυρίας από τη Βρετάνη, της κυρίας Simone Le Baron. Π.χ. αυτό το κείμενο που έγραψε, αλλά και άλλα παλαιότερα, αν ψάξεις. Πόσο πολύ έχει καταλάβει αυτή η κυρία, αυτή η ξένη, τον πολιτισμό μας - και πόσο πολύ τον έχει χάσει η κάθε δικιά μας Ρεπούση! Αυτό ακριβώς το στοιχείο δείχνει την οικουμενική πρόταση πολιτισμού - που άλλοι την χαμπαριάζουν, άλλοι όχι... ανεξάρτητα από φυλετική καταγωγή. Γι' αυτό ακριβώς ο Πολιτισμός μας ούτε κινδυνεύει ούτε θα κινδυνεύσει ποτέ να χαθεί. Τι λέμε τώρα! Η Πόλη η ίδια έπεσε, και ο Πολιτισμός μας δε χάθηκε. Οι άνθρωποι κινδυνεύουν να τον χάσουν, αυτό ναι, ισχύει. Μα γι' αυτό ακριβώς πρέπει να μας προβληματίσει το φαινόμενο Χρυσή Αυγή - κι ας σταματήσω εδώ να πλατυάζω και ας επανέλθω στο κυρίως θέμα αυτού του κειμένου.

Νομίζω το παραπάνω παραλήρημα - που όμως το διαβάζω και μ' αρέσει οπότε λέω να μην το σβήσω - γεννά το ερώτημα, γιατί χάνουν ή κινδυνεύουν να χάσουν συμπολίτες μας την αίσθηση του Πολιτισμού μας. Προφανώς η πρώτη σκέψη που έρχεται στο μυαλό είναι τα προβλήματα της παιδείας - η ποιότητα, ο προσανατολισμός, το περιεχόμενο, οι στόχοι της εθνικής μας παιδείας. Είμαι όμως έξω από το χώρο αυτό για αρκετά χρόνια τώρα, οπότε δε θα γράψω κάτι παραπάνω από αυτό που λένε οι περισσότεροι, ότι δηλαδή τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά.

Ήθελα να επικεντρωθώ λιγάκι στη στάση και ημών ως χριστιανών και ως εκκλησία. Καταβάλοντας μεγάλη προσπάθεια να μην πλήξω ευαίσθητες χορδές (κι εσύ που με ξέρεις, ξέρεις και πόσο σπάνιο είναι αυτό για μένα), ας ξεκινήσω με μια ιστορία.

Θά 'μουν 15 χρονών περίπου όταν διάβασα Τα Μυστικά Του Βάλτου. Κάπου εκεί μέσα η συγγραφέας παρουσιάζει τον καπετάν Άγρα να κάνει το σταυρό του πριν ξεκινήσει να κάψει το βουλγαροχώρι... άραγε, με τη βοήθεια του Θεού να το κάψει καλύτερα...; Ήταν μια εικόνα που με χτύπησε, κάτι μέσα μου φώναζε ότι εδώ κάτι δεν πάει καλά. Σημειωτέον ότι ήταν περίοδος έξαρσης του μακεδονικού ζητήματος, με συλλαλητήρια και γενικότερα φορτισμένο περιβάλλον. Ήμουν και μικρός. Το άφησα, κύλησαν τα χρόνια, διαμορφώθηκα...

Δεν θέλω να αναλύω, μη γράψω και τίποτα άγαρμπο. Ας σκεφτεί ο καθένας. Ας προβληματιστούμε, αυτή η εικόνα συνάδει με την Πίστη μας; Συνάδει με τον Πολιτισμό μας;

Κάποτε πλησιάζαμε τους γειτονικούς λαούς, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα, κομίζοντας οικουμενική πρόταση πολιτισμού - και μάλιστα σε περιόδους ακμής. Συμφωνείς; Ή μήπως με έχουν παραεπηρρεάσει τα γραπτά του κυρίου Γιανναρά;! Αν συμφωνείς... το κάνουμε και τώρα; Αν όχι... γιατί όχι; Μπορούμε να το κάνουμε; Ενδεχομένως στρατηγικώς δεν μπορούμε. Ενδεχομένως δεν μπορούμε γιατί εμείς οι ίδιοι έχουμε χάσει την αίσθηση αυτού του Πολιτισμού. Αν ισχύει το δεύτερο, να κάναμε καμιά προσπάθεια να την ξαναβρούμε;

Δεν ξέρω. Πολλά ερωτήματα. Ο καθένας ας απαντήσει. Εγώ απλώς βλέπω στον κατάλογο της Μυριοβίβλου ακόμα τα Μυστικά του Βάλτου, όπως και σε βιβλιοθήκες ενοριών, και κάτι μέσα μου εξακολουθεί να φωνάζει ότι κάτι δεν πάει καλά. Όχι, όχι, δε λέω να το κάψουμε. Αλλά πάνε 75 χρόνια που γράφτηκε. Άλλες οι ευαισθησίες της εποχής εκείνης, άλλες οι προσλαμβάνουσες, άλλες οι εμπειρίες και οι προκλήσεις. Και βέβαια, εκείνο τον καιρό ήτανε και φρέσκο το αίμα το ανθρώπινο, το χυμένο - και χύθηκε κι άλλο, πολύ, λίγα χρόνια αργότερα. Γι' αυτό και καταννοητές όλες οι στάσεις, ανθρώπινες. Προβληματισμός είναι τούτο δω. Όχι κριτική, ούτε κατηγόρια. Μη με πεις κι εθνομηδενιστή!

Εν τέλη, αυτό που λέω εδώ είναι, μήπως να δουλέψουμε λίγο μέσα μας το "παράδειγμα" του "χριστιανού και εθνικόφρονα" που μας παραδόθηκε; Αυτό λέω. Και, ξέρεις, ένα θέμα είναι πώς τοποθετούμαστε, και ένα άλλο είναι τι εντύπωση δίνουμε. Έξω, στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο χριστιανός κι ο εθνικιστής είναι "έννοιες" (καταχρηστική λέξη) που εν πολλοίς ταυτίζονται. Καλό αυτό; Ας απαντήσει ο καθένας, μην πω τίποτα άκομψο. Αλλά αν όχι... να το διορθώναμε;

Σε τελική ανάλυση, φίλε μου, αυτό που φαντάζομαι εγώ είναι ένα παιδί 18 χρονών, που ψηφίζει για πρώτη φορά. Μετρίων ικανοτήτων και από λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Οικονομικά εξαθλιωμένοι γονείς. Το σχολείο δεν δίνει Πολιτισμό - δεν στοχεύει καν στο να δώσει Πολιτισμό - στοχεύει σε γνώσεις - στοχεύει σε εκπαίδευση, όχι σε μόρφωση - και ούτε κι εκεί πετυχαίνει. Από την Εκκλησία τι μήνυμα παίρνει το παιδί; Αν είναι "τυχερός" (συμβατική η χρήση της λέξης), θα δει μεγάλη αγιότητα! Καμία αμφιβολία! Αν δεν είναι; Εθνοφυλετισμό και... (μεγάλο δίλημμα αν κάνει να το γράψω ή όχι) μοναστήρια με υπεράκτιες εταιρίες; Βάλε και το μεταναστευτικό στη σούπα. Δες κι αυτό, που έφτασε στο BBC, αλλά εμείς δεν έχουμε πάρει χαμπάρι. Πού βρίσκουν τα λεφτά οι χρυσαυγίτες για τα πακέτα βοήθειας; Πού να ξέρω εγώ; Μπορεί να τους τα φέρνει ο διάολος των Σουμερίων...

Τι ψηφίζει μετά το παιδί;

Προσοχή λοιπόν. Ψυχραιμία, αλλά και προσοχή. Να μορφωθούμε καλύτερα. Να βρούμε, να νοιώσουμε, να αισθανθούμε τον Πολιτισμό μας! Και να τον δείξουμε και στους συμπολίτες μας, όσο μπορούμε από το μετερίζι της ζωής του ο καθένας.

Δεν έχουμε μούτρα Σουμέριων εμείς...

Υ.Γ. Στο επόμενο επεισόδιο: Cipralex, ή η Λύση του Τσιπριακού.

Εκλογές, και τώρα τι;

Ξεκινάω σήμερα 24 Απριλίου να γράψω δυο λόγια για τα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά κώματα που ζητούν την ψήφο μας. Αυτό δεν κάνουν όλοι; Γιατί εγώ να αποτελέσω εξαίρεση;

Δεν ξέρω πότε θα το αναρτήσω, προφανώς έχω κάτι παραπάνω από δέκα μέρες μέχρι τις εκλογές. Ελπίζω, εκτός από το να βγάλω τα απωθημένα μου, να μου δοθεί η ευκαιρία στην πορεία να ενημερωθώ κάπως και για το τι λένε και κάποια κόμματα και κώματα που δεν φαίνονται πολύ. Όχι τίποτα άλλο, αλλά να μπορώ να σιχτιρίζω μετά λόγου γνώσεως. Πάμε λοιπόν.

ΠΑΣΟΚ. Συνώνυμο της φαυλότητας, της ψευτιάς, της απάτης - της "πολιτικής ως απάτη" στην υπέρτατη αποθέωσή της. Από πού να πρωτοαρχίσει κανείς. Αρκεί να θυμηθούμε ότι αν δεν ήταν το ψευδές και απατηλό σύνθημα "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο" των εκλογών του '81 ώστε να εκμεταλλευτεί την τότε μετά-χουντική, μετά-βασιλική και, κυρίως, μετά-Ατίλα απογοήτευση και οργή του κόσμου κατά του δυτικού μπλοκ και της δεξιάς, τώρα το ΠΑΣΟΚ θα το θυμόμασταν μόνο όσοι θυμόμαστε π.χ. την ΕΔΗΚ. Μια συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν, το πολύ-πολύ. Μετά από αυτό μετράμε αισίως τριάντα χρόνια ψεύδους, μίζας και απάτης - αλλά το χειρότερο, εκμαυλισμού του λαού, άλλωστε μόνο εκμαυλισμένος και εξηλιθιωμένος λαός θα μπορούσε να τους ψηφίζει ξανά και πάλι.

Νέα Δημοκρατία. H Eλλάδα θα ήταν σήμερα μια διαφορετική χώρα, όχι ο περίγελως του πλανήτη, αν η NΔ διέσωζε στοιχειώδη πολιτική ετερότητα, αν δεν είχε αφεθεί να εκπασοκιστεί τόσο ταπεινωτικά και χυδαία. Τα πάντα όλα ο δάσκαλος σε μία φράση. Με μία λέξη. Εκπασοκισμός. Μέτρο φαυλότητας το ΠΑΣΟΚ, εκπασοκισμένη η ΝΔ. Σε κάποιους χώρους που συνήθως είχε το πάνω χέρι (π.χ. φοιτητικές παρατάξεις), μέχρι πασοκοτέρα του ΠΑΣΟΚ, θα έλεγε κανείς. Δύο επιπλέον αρνητικά. Πρώτον, ακόμα χαμηλότερη ποιότητα στελεχών, κατά μέσο όρο. Δεύτερον, απόπειρα καπήλευσης της πίστης όσων πιστεύουμε - και μάλιστα με βλακώδη τρόπο. Κάποιος να πει στον κύριο Σαμαρά ότι ο Ων δεν είναι ούτε "μεταφυσική ανάγκη", ούτε "αθέατη όψη της συνείδησης", ούτε "η επίγνωση του αγνώστου", ούτε λουλουδάκια και πεταλουδίτσες.

Πάμε στα άλλα, αρχίζοντας από Αριστερά. Ένα γενικότερο σχόλιο. Ο χώρος της Αριστεράς στην Ελλάδα, ή να το πω μάλλον πιο σωστά, ο χώρος των κοινωνικών ευαισθησιών στην Ελλάδα, ιστορικά έχει πνευματικά αναστήματα σαφώς περισσότερα απ' ότι ο αντίποδας. Η Δεξιά, άλλωστε, στην πιο σκληρή μορφή της, σα να μου φαίνεται φύσει αντίθετη στη Διαννόηση, τουλάχιστον για τον πολύ κόσμο. Τι τα θέλεις τα πολιτισμικά, τα γεωπολιτικά, τις αναλύσεις και τα ηλιοβασιλέματα; Θα βρούμε μερικούς λογοτεχνάδες, θα τους βρούμε και πολυεθνικούς σπόνσορες και θα τον καλύψουμε το χώρο. Οι άλλοι μόνο business πρέπει να κάνουμε! Ο χρόνος είναι χρήμα! Ξεπέρασέ τα τα υπόλοιπα! Αυτό είναι άλλωστε το πατριωτικό σου καθήκον - σου πετάνε κι ένα τέτοιο πού και πού. Τέλος πάντων, προσωπική εντύπωση αυτό - για να επανέλθω όμως στην Αριστερά, κάνει πραγματικά αίσθηση ότι συνήθως οι αξιόλογοι αριστερών ευαισθησιών διαννοητές του τόπου επιλέγουν να απέχουν από την ενεργό πολιτική. Δυστυχώς αυτό είναι τρανταχτή ένδειξη της διαχρονικής φτώχειας ανθρώπινου δυναμικού των αντίστοιχων κομμάτων. Πιο αναλυτικά...

ΚΚΕ. Πιστεύει κανείς ότι η κυρία Παπαρήγα έχει την προσωπικότητα και τις ικανότητες που χρειάζονται ώστε να γίνει για την Ελλάδα ότι ο Λένιν για τη Σοβιετική Ένωση; Γιατί η ρητορική του κόμματος εκεί ανάγει.

ΣΥΡΙΖΑ με τις πολλές του τις συνιστώσες. Δεν ξεχνώ ότι ο κύριος Τσίπρας που είναι της γενιάς μου πρωτοστάτησε στο λεγόμενο μαθητικό κίνημα. Στις πρώτες γελοίες μαθητικές καταλήψεις που δημιούργησαν τόσο κακό προηγούμενο για την παιδεία ήταν που πήρε τα πρώτα του πολιτικά παράσημα. Ένα συν όμως, η παρουσία του Μανώλη Γλέζου ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας. Σημειώνω για τον Γλέζο όχι μόνο την γνωστή ιστορία με το κατέβασμα της γερμανικής (και όχι ναζιστικής) σημαίας από την Ακρόπολη, αλλά και όσα λέγονται για το έργο του στο χώρο της αυτοδιοίκησης στη Νάξο, για τα οποία ίσως θα είχε ενδιαφέρον να ενημερωθεί κανείς περισσότερο. Ας συγκρίνει κανείς με τον επικεφαλής του αντίστοιχου ψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ για να καταλάβει. Κάτσε κάτω από την κάλπη... Κατά τα άλλα, οι συριζαίοι ευρωαριστεροί και vive l' Hollande. Σκέφτομαι ότι οι τόσο συχνές αναφορές της ευρωαριστεράς στις γαλλικές εκλογές και στον κύριο Ολάντ τους είναι από χρήσιμες έως ζωτικά απαραίτητες επικοινωνιακά, γιατί καλύπτουν την έλλειψη ποιότητας μεταξύ των δικών τους στελεχών.

ΔΗΜΑΡ. Γενόσημο ΠΑΣΟΚ. Το ίδιο ασφαλές με το πρωτότυπο σκεύασμα. Made in Bangladesh που λέμε. Δεν έχω καταλάβει γιατί ο κύριος Κουβέλης τα τσούγκρισε με τον κύριο Τσίπρα πριν μερικά χρόνια και δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι θα πάει στις Βρυξέλλες και θα διαπραγματευτεί για το χρέος και την ανάπτυξη και θα τον ακούσουνε όλοι με ανοιχτό το στόμα και λοιπά γραφικά. Στα πλην για όσους έχουν ιστορικές ευαισθησίες, αν δεν κάνω λάθος οι κυρίες Δραγώνα και Ρεπούση πολιτεύονται αμφότερες εδώ.

Κοινωνική Συμφωνία. Μα είναι κωμικό να βλέπεις την κυρία Κατσέλη, Υπουργό Ανεργίας στη μεγαλύτερη διάρκεια της προηγούμενης Βουλής, να καταγγέλει το μνημόνιο.

Οικολόγοι Πράσινοι. Σε κίτρινο δε βγαίνουνε; Εγώ είμαι με την ΑΕΚ.

Πάμε απέναντι. Ανεξάρτητοι Έλληνες, με ολίγη από Άρμα Πολιτών, Δημαρά, Μαρκάτο αλλά και αντιμνημονιακό προφέσορα Νότη Μαριά (γερό συν το τελευταίο όνομα για μένα). Φαίνεται ότι μεγάλο κομμάτι των αλά-50s χριστιανών και εθνικοφρόνων ψηφοφόρων, αυτού του - πώς να το πω - καλοπροαίρετου αλλά ακατέργαστου λαϊκού πατριωτισμού, κατευθύνονται για εκεί. Επειδή έχω καλούς και αγαπητούς φίλους που παίρνουν αυτή την κατεύθυνση, έκατσα στα πολύ γρήγορα και έριξα μια ματιά στο οικονομικό τους πρόγραμμα, τουλάχιστον σε επίπεδο τίτλων, ώστε να μιλάω με κάποιο λόγο γνώσεως. Μάλιστα, έμαθα και κάτι από κει! Έμαθα ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα. Είναι ενδιαφέρον στοιχείο. Μπορείς να το δεις και συ αν θέλεις, είναι στην αρχή, δεν θα χρειαστεί να διαβάσεις πολλές σελίδες. Κατά τα άλλα, δεξιάς κατεύθυνσης σαφώς, με μειώσεις συντελεστών για επιχειρήσεις και τέτοια. Με πολλά να συμφωνήσει κανείς, με πολλά που λένε βεβαίως και άλλοι. Πάντως δεξιά απόχρωση. Μου γεννάται λοιπόν η απορία πώς ο κύριος Καμμένος δήλωσε πρόσφατα ότι στα οικονομικά ταυτίζεται με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ίσως φταίει το γεγονός ότι δεν μπήκα στην ίδια διαδικασία για τον ΣΥΡΙΖΑ! Για το φαινόμενο Καμμένος αυτό καθαυτό... τι να πει κανείς. Στηρίζεται στο ύψωμα της φωνής, στη χειρονομία... βάζει "νέα τάξη", ταυτότητες, Σένγκεν, Bilderberg... ψεκασμούς ίσως (!!!)... άρες... μάρες... αδύνατο να απορρίψεις αλλά ούτε και να αποδείξεις - αποδεχτείς ορθολογικά την ουσία όσων λέει... όχι, δεν θα τον πω λαϊκιστή. Αποφεύγω αυτή τη λέξη, τη θεωρώ άτοπη και δολοφονημένη, για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Θα πω όμως ότι αν απέναντι στην επιδρομή της κατά Κοντογιώργη "Διεθνούς των Αγορών", η λαϊκή δεξιά δεν κατάφερε να γεννήσει άλλου είδους πολιτική ποιότητα, τότε καλά τα έλεγα στα καταληκτικά σχόλια του προηγούμενου κειμένου - η λύση μπορεί να δοθεί μόνο από την Κοινωνία των Πολιτών. Χαρακτηριστικό του τρόπου Καμμένου είναι και το πώς προσπάθησε να φέρει στο κίνημά του τον Μιχάλη Χαραλαμπίδη, που λόγω πολιτικής συμπάθειας έτυχε να προσέξω. Ένα πράμα σα να λέμε, ΜΙΧΑΛΗ Σ' ΑΓΑΠΑΜΕ, ΕΛΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΘΑ... και τελευταίο πλην, προσπάθεια καπήλευσης κι από εδώ της πίστης όσων πιστεύουμε.

ΛΑΟΣ. Η πολιτική ως γελοιότητα. Και χοντρή καπήλευση της πίστης. Με ποιο δικαίωμα η Ορθοδοξία στο όνομα της φαρσοκωμωδίας του Καρατζαφέρη;

Χρυσή Αυγή. Ελπίζω να μην χρειάζεται να εξηγήσω πολλά. Απλώς μια διευκρίνηση, που ξέρω ότι δε χρειάζεται για τους 2-3 φίλους που με διαβάζουν - αλλά μπορεί κάποιος αφελής χριστιανός και εθνικόφρων να πέσει σε τούτο το γραπτό. Δεν είναι χριστιανοί ούτε για τα προσχήματα, ούτε για την καπηλεία βρε αδερφέ. Έχουν στα έντυπά τους ανοιχτά αναφερθεί με τη ρητορική των νεοκαλικαντζάρων.

Και μια στάση στους φιλελεύθερους. Δράση, ΔΗΣΥ ή όπως το λένε το κώμα της κυρίας Μπακογιάννη (καλή δύναμη πάντως σε ανθρώπινο επίπεδο για τις δύσκολες ώρες), Δημιουργία Ξανά. Δυο κουβέντες καταρχήν σε ιδεολογικό επίπεδο περί φιλελευθερισμού ως έννοια. Η ελευθερία είναι ίσως η δεύτερη πιο δολοφονημένη λέξη της ελληνικής γλώσσας (πρώτη είναι η αγάπη). Έχουμε φτάσει ο,τιδήποτε δε μας βολεύει, μας γεννά ευθύνες, υποχρεώσεις, περιορισμούς, να το αισθανόμαστε, να το βιώνουμε ως στέρηση της ελευθερίας μας! Εν προκειμένω, στο οικονομικό επίπεδο, είναι θαυμάσιο το να δίνει η οργάνωση της κοινωνίας στο άτομο την ελευθερία να αναπτύσσει τη δυναμική του στο έπακρο, προς όφελος του ιδίου του ατόμου και της ίδιας της κοινωνίας. ΔΕΝ είναι θαυμάσιο το να δίνει η οργάνωση της κοινωνίας στο άτομο την ελευθερία να τρώει το γείτονά του. Και καλά θα κάνει η οργάνωση της κοινωνίας να ΣΤΕΡΕΙ από το άτομο - ή και την πολυεθνική εταιρία - την ελευθερία να το κάνει αυτό. Δεύτερη σκέψη - που στη βάση της αποτελεί κριτική εξ ίσου στην "αριστερά" και στη "δεξιά". Οικονομία σημαίνει νομή του οίκου. Διαφέντεμα του σπιτιού. Δεν μπορεί το διαφέντεμα του σπιτιού να γίνεται βάσει ιδεολογημάτων! Το σπίτι σου το διαφεντεύεις ψάχνοντας για τις συμφέρουσες λύσεις σε πρακτικά προβλήματα! Δεν μπορώ δηλαδή να δεχτώ για παντού-και-πάντα σωστή την ιδέα ότι όλα θα λυθούν αν κοπεί τελείως ο κάθε κρατικός παρεμβατισμός και η κάθε κρατική προστασία! Και αντίστοιχα από την άλλη πλευρά της αριστεράς, αν κρατικοποιηθούν τα πάντα. Ειδικά για τις παρούσες συνθήκες στη χώρα μας, θεωρώ ότι η πλήρης απελευθέρωση της αγοράς όπως την παρουσιάζουν οι τρεις αυτές δυνάμεις (που αλήθεια, γιατί άραγε δεν κατεβαίνουν μαζί;), οδηγεί απλώς σε αποικιοποίηση. Την έχω εξηγήσει αυτή τη γνώμη αναλυτικά εδώ. Κατ' εμέ λοιπόν, στην παρούσα συγκυρία αυτές οι δυνάμεις προτείνουν λάθος δρόμο. Αν ως κρατική οντότητα, τεχνογνωσία, γενική οικονομία ήμασταν μέγεθος Γερμανίας, πιστεύω θα έλεγα το ακριβώς αντίθετο. Στα πλην και των τριών η καπήλευση της "κοινής λογικής", στην οποία καταφεύγουν για να στηρίξουν τις προτάσεις τους. Θεωρώ έως προσβλητικό να απευθύνεται κανείς σε νοήμονες συνομιλητές με όρους "εγώ τώρα θα σου πω τι λέει η κοινή λογική" (και προφανώς υποννοώντας ότι άμα δε συμφωνείς είσαι παράλογος). Θα μπορούσα να αρχίσω να βρίσκω και άλλα να γκρινιάξω για τον όλο χαρακτήρα του "ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού" πέραν των οικονομικών, αλλά ας σταματήσω εδώ.

Στα επί μέρους. Ο κύριος Μάνος και η κυρία Μπακογιάννη έχουν το παρελθόν που έχουν στην πολιτική, ενώ ο κύριος Τζήμερος, ο αρχιδημιουργός ξανά, είναι καινούριος και άφθαρτος, όπως άλλωστε και όλο το κόμμα του. Παρ' όλες τις παραπάνω ουσιαστικές διαφωνίες μου, ο φιλελευθερισμός ασφαλώς και καλώς δεν είναι εκτός νόμου, οπότε όποιος πιστεύει ότι αυτές οι προτάσεις δίνουν διέξοδο, ας διαλέξει. Ο κύριος Μάνος παρουσιάζεται για σοφός... δεν είμαι πεπεισμένος περί αυτού... καθόλου πεπεισμένος, για την ακρίβεια. Μαζί του πολιτεύεται η κυρία Ξαφά, αλλά και ο καθηγητής Βερέμης of 1821 fame (μη σε τρομάζει το ντοκιμανταίρ, δες το, αλλά δες το κριτικά, όπως αλήθεια και τούτες τις γραμμές ελπίζω κριτικά να τις διαβάζεις). Επίσης βέβαια μαζί είναι και η Φιλελεύθερη Συμμαχία του κυρίου Βαλιανάτου. Η κυρία Μπακογιάννη είναι της γνωστής φεουδαρχικής οικογενείας. ΑΝ πίστευα ότι ο φιλελευθερισμός είναι η λύση που ζητάμε, εγώ θα προσανατολιζόμουν προς τον κύριο Τζήμερο. Τουλάχιστον τίμιος μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Ιδρυτικό ρόλο στην προσπάθεια της Δημιουργίας Ξανά είχαν, απ' ότι καταλαβαίνω, μεταξύ άλλων και Οι Δημοκρατικοί, ένα μικρό κόμμα που έβλεπα με συμπάθεια. Ο τίτλος του κόμματος κάπως σουρεαλιστικός, είναι προφανές ότι απευθύνεται στον κόσμο με όρους επικοινωνιολογίας, αλλά τέλος πάντων.

Και τα λιμά. Μέτωπο ΟΧΙ. Τον κύριο Καζάκη τον είδαμε και τον μάθαμε. Ομολογώ ότι μιλάει πειστικά στις εμφανίσεις του. Τελείως αριστερός φυσικά, δεν το αρνείται άλλωστε. Όποιος θέλει να κρατικοποιηθούν οι ντιλιβεράδες και τα περίπτερα για να λυθούν όλα μας τα προβλήματα, ας τον έχει υπόψη. Ο κύριος Παπαθεμελής πάλι έχει την ιστορία που έχει και ως βουλευτής και ως υπουργός. Εγώ θα έβαζα στην μέχρι τώρα πορεία του πρόσημο από αρνητικό έως ισχυρά αρνητικό. Την επικεφαλής του μετώπου καθηγήτρια Νεγρεπόντη - Δελιβάνη την έμαθα μόλις τώρα, μάλλον κακώς, μάλλον θα έπρεπε να την ήξερα.

ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ενδιαφέρουσα παρουσία, θα έλεγα. Ισχυρά αριστερή, αλλά τουλάχιστον με κάποιες αξιόλογες φωνές. Κυρίως αναφέρομαι στον κύριο Δελαστίκ αλλά και στους δημοσιογράφους Άρη Χατζηστεφάνου - Κατερίνα Κιτίδη, τους δημιουργούς της Χρεοκρατίας. Δεν νομίζω ότι πολιτεύονται οι τελευταίοι αλλά στηρίζουν ανοιχτά, όπως διαβάσαμε στον τύπο. Αν μη τι άλλο, από αυτούς τους δύο μάθαμε πράγματα, που αργότερα μπήκαν στη δημόσια συζήτηση και έχουν φτάσει να αποτελούν εξαγγελίες πολλών ετερόκλητων κομμάτων. Π.χ. εγώ από αυτούς άκουσα πρώτα για την επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους, που βρίσκεται πλέον στο πρόγραμμα και του Καμμένου. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ περνιέται για έκφραση της ισχυρά αριστερής διαννόησης - σε αντίθεση με το ΕΠΑΜ και τον Καζάκη που είναι η λαϊκή αριστερά. Αναρωτιέμαι για ποιο λόγο δεν κατεβαίνουν μαζί με το ΟΧΙ, αλλά ποιος ξέρει. Δεν θα τα βρήκαν.

Κοινωνία. Θα αφιερώσω μερικές επιπλέον σκέψεις εδώ, λόγω προσωπικών γνωριμιών. Κατ' αρχήν, να πω ότι είναι η μόνη φωνή που ενώ απευθύνεται στην πίστη των ανθρώπων, δεν μπορώ να πω ότι καπηλεύεται. Είναι όντως πιστοί χριστιανοί οι άνθρωποι. Βέβαια, σκοπός είναι η κοινωνία μας να προωθήσει τους αρίστους και όχι κατ' ανάγκην τους εκκλησιαζομένους, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Από κει και πέρα. Έχω γκρινιάξει αρκετές φορές για το "κόλλημα" με τον Καποδίστρια, τι μπορεί άραγε να σημαίνει και πότε τους όρισε ο ίδιος συνεχιστές του. Βλέποντας τη σελίδα τους, με απωθούν βιντεάκια του τύπου "ο Νεκτάριος Μουλατσιώτης συνιστά την Κοινωνία", ή "ο Καζάκης είναι άθεος". Δεν είναι πολιτικός λόγος επιπέδου αυτό! Πλην όμως, πρόσφατα διάβασα το κείμενο των Πολιτικών Θέσεων. Μου φάνηκε αξιόλογο για κείμενο αρχών, και κάπως δουλεμένο, χωρίς αυτές τις αμφιβόλου ουσίας αναφορές στον Καποδίστρια. Μάλλον τους το είπαν κι άλλοι! Επίσης, είδα την παρουσίαση των πολιτικών θέσεων στην τηλεόραση και σχημάτισα θετική εντύπωση για τον επικεφαλής, τον κύριο Ηλιάδη. Αξιόλογος άνθρωπος μου φάνηκε. Στα θετικά του συγκεκριμένου ρεύματος, που ελπίζω να έχει περάσει και στην πολιτική παράταξη και να εξακολουθεί να ισχύει, είναι η υγειής στάση σε γελοία θέματα που σπρώχνουν αναρθροκραυγάζοντες χριστιανούς στους δρόμους, όπως η κάρτα πολίτη. Γιατί χριστιανός δε θα πρέπει να σημαίνει καραγκιόζης. Για τη σύγκριση, να πω ότι ο γνωστός κύριος Δημήτρης Σταμάτης των Ανεξάρτητων Ελλήνων σε συνέντευξη στην τηλεόραση πριν μερικές εβδομάδες φάνηκε να ψαρεύει σαφώς στα νερά των χριστιανοφωνασκούντων.

Από κει και πέρα, πάντα με συμπάθεια για την Κοινωνία. Προφανώς χρειάζεται ακόμα δουλειά, βελτίωση του πολιτικού λόγου, προσέλκυση στελεχών επιπέδου. Αλληλένδετα είναι αυτά - όταν βελτιωθεί ο πολιτικός λόγος, θα γίνει πιο ελκυστικός ο χώρος και για άλλους ανθρώπους επιπέδου. Για να βελτιωθεί, να αποκρυσταλλωθεί και να εξειδικευτεί ο πολιτικός λόγος χρειάζονται ζυμώσεις και γι' αυτές χρειάζονται συνομιλητές. Ποιοι θα ήταν κατάλληλοι συνομιλητές για την Κοινωνία; Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η παλιά Χριστιανική Δημοκρατία θα έπρεπε να ήταν ένας τέτοιος συνομιλητής, από το χώρο της Αριστεράς, του χριστιανοκοινωνισμού. Υπάρχουν και άλλα πολιτικά - κοινωνικά ρεύματα και ανεξάρτητες προσωπικότητες που ψάχνουν την έξοδο στα τωρινά αδιέξοδα σε εποχές ακμής του Πολιτισμού μας. Μόνο εάν μπορούσε μια κρίσιμη μάζα ισχυρών και αξιόλογων προσωπικοτήτων που τυγχάνει να είναι και (συμβατικά μιλώντας) πιστοί χριστιανοί να συνυπάρξουν γύρω από το ίδιο τραπέζι, μόνο τότε θα μπορούσε ΣΕ ΒΑΘΟΣ ΧΡΟΝΟΥ να δημιουργηθεί ένα ρεύμα που θα συσπείρωνε τον (συμβατικά μιλώντας) πιστό λαό και θα ξυπνούσε λανθάνοντα πολιτισμικά βιώματα στον (συμβατικά κι αυτό) λιγότερο πιστό λαό. Απαραίτητη προϋπόθεση, κατά την ταπεινή μου γνώμη, είναι να ξαναπάρουμε από την κλασσική Αριστερά την κοινωνική ευαισθησία και τη συλλογικότητα που της παραδώσαμε όταν αποφασίσαμε ως χριστιανοί να ταυτιστούμε με τη Δεξιά. Εκεί νομίζω ότι τα ρεύματα του χριστιανοκοινωνισμού μπορούν να βοηθήσουν πολύ.

Συνεχίζοντας την περιήγηση. Έχουμε πλέον και Κόμμα Πειρατών Ελλάδας! Για κάποιο λόγο, δεν μπορώ να μπω πια στη σελίδα τους (ειρωνία, ε;), αλλά όταν είχαν πρωτοϊδρυθεί είχα πέσει πάνω στο μανιφέστο τους. Περιείχε 57 (!!!) αναφορές στη λέξη "ελευθερία" ή παράγωγα. Ίσως έπρεπε να μετονομαστεί σε Κόμμα Δολοφόνων Λέξεων Ελλάδας. Μην το απορρίψεις πάντως ακόμα για επιλογή διαμαρτυρίας.

Οι άλλοι ελπίζω ότι θα βρουν τη μεγαλοψυχία να με συγχωρέσουν που δεν τους κοίταξα. Ξεχωρίζει πάντως η ιστορική εκλογική συνεργασία ΚΚΕ (μ-λ) - Μ.Λ. ΚΚΕ. Αγεφύρωτες ιδεολογικές διαφορές μπαίνουν στην άκρη λόγω της κρίσιμης συγκυρίας!!!

Και τώρα που τα είπαμε όλα αυτά και τους θάψαμε όλους, εμείς οι ακόμα αναποφάσιστοι τι κάνουμε; Νομίζω υπάρχει μια σειρά κριτηρίων με βάση τα οποία μπορούμε να διαλέξουμε, αλλά θα έλεγα ότι πρώτα θα πρέπει να σκεφτεί ο καθένας ποιο είναι το διακύβευμα των εκλογών, τι είναι αυτό για το οποίο καλούμαστε να αποφασίσουμε.

Νομίζω θα υπάρξουν σίγουρα ακόμα "πελάτες", δηλαδή αυτοί για τους οποίους το ερώτημα θα είναι ποιος διόρισε - θα διορίσει τους ίδιους - το γιο - την κόρη τους. Φοβάμαι ότι κατά μέσο όρο δεν έχουμε ως λαός την πολιτική παιδεία που απαιτείται για να γιατρέψουμε αυτή την αρρώστια μια και καλή. Κατά τα άλλα, προφανώς κυκλοφορεί ευρέως η ρητορική ότι το διακύβευμα των εκλογών είναι η πάση θυσία και άνευ όρων παραμονή στο ευρώ, ή κατ' άλλους και σ' αυτή τούτη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαι τέλος σίγουρος ότι πολλοί, πάρα πολλοί συμπολίτες μας, χωρίς να εμπίπτουν στην κατηγορία των πελατών ή ακόμα και των κολλημένων άνευ όρων ευρωπαϊστών, απλώς έχουν ανάγκες να καλύψουν και δε βλέπουν πώς, με ποια ηγεσία, θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε δρόμο ανατροπής. Αξίζει να σταθεί κανείς λίγο παραπάνω σ' αυτή την κατηγορία!

Κατ' αρχήν, να πω ότι υπό το βάρος των υπαρχόντων εσωτερικών και εξωτερικών εκβιασμών, εγώ θα δυσκολευτώ πολύ να κατηγορήσω οποιονδήποτε συμπολίτη μου για την επιλογή του στις εκλογές αυτές. Ακόμα και για πολλούς από τους "πελάτες" είμαι διατεθειμένος να τους αναγνωρίσω το ελαφρυντικό της βλακείας - άλλωστε το ίδιο ισχύει και για πολλούς άνευ όρων ευρωπαϊστές. Πολλώ μάλλον, δεν θα κατηγορήσω τους ανήκοντες στην τρίτη κατηγορία, ακόμα και ΠΑΣΟΚ να ψηφίσουν! Γιατί μπορεί εγώ να θέλω να ανατραπεί το σύμπαν, αλλά πώς θα μπορούσα να βάλω απέναντί μου τον Κώστα, το Γιάννη και τη Μαρία που εξαρτώνται από εισαγόμενα φάρμακα και να τους πω ότι, ε εντάξει, είναι απλό, εσείς θα είσαστε παράπλευρες απώλειες. Το στοιχείο όμως που παρουσιάζει ενδιαφέρον με αυτούς είναι πως έχουμε ανθρώπους που καταλαβαίνουν ότι η κοινωνία μας καταστρέφεται με την εμμονή στις καθεστωτικές δυνάμεις, πλην όμως για λόγους δικής τους επιβίωσης αναγκάζονται να στηρίξουν τελικά το καθεστώς. Είναι δηλαδή μία κλασσική περίπτωση όπου το καλώς εννοούμενο ιδιωτικό συμφέρον και το δημόσιο συμφέρον βρίσκονται σε σύγκρουση.

Κατά τη γνώμη μου, η παραπάνω διαπίστωση αποδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία την πλήρη αποτυχία του παρόντος πολιτικού συστήματος. Επιτυχία για ένα σύστημα είναι το να παντρεύει το ιδιωτικό και το δημόσιο συμφέρον. Δεν θα πρέπει ο πολίτης να έρχεται αντιμέτωπος με τέτοια διλήμματα! Και εξυπακούεται ότι μετά από αυτό, κατά τη γνώμη μου απώτερος στόχος και τελικό διακύβευμα θα πρέπει να είναι η κατάρρευση του παρόντος συστήματος, η απονομιμοποίηση του πολιτικού προσωπικού και το ξαναχτίσιμο από την αρχή, προσέχοντας όμως πάντα κατά το δυνατόν την ελαχιστοποίηση των "παράπλευρων". Ας αρχίσουμε λοιπόν από τις επικείμμενες εκλογές και ας δούμε αν και τι μπορούμε να κάνουμε δι' αυτών προς αυτή την κατεύθυνση.

Ψήφος τακτικής. Δύσκολο όμως να αποφασίσει κανείς ποια είναι η καλύτερη τακτική! Ας το εξηγήσω λίγο αυτό με ένα παράδειγμα. Ποιο θα ήταν το πιο εφιαλτικό σενάριο για το βράδυ της Κυριακής 6 Μαΐου; Ο Βενιζέλος νικητής στο μπαλκόνι να χαιρετά, ε; Να σου πω εγώ ένα πιο εφιαλτικό ακόμα. Ψηφίζουμε μαζικά κάποιο αντιμνημονιακό κώμα, με ρεύμα, π.χ. ΣΥΡΙΖΑ ή Ανεξάρτητους Έλληνες. Το κώμα αυτό τα κάνει θάλασσα. Χρεωκοπούμε, βγαίνουμε απ' το ευρώ, κοινωνική αναταραχή... νέες εκλογές. Ο Βενιζέλος μας μαλώνει κιόλας από τηλεοράσεως για την κακή επιλογή των προηγούμενων εκλογών, αλλά μας αγαπάει βρε κουτά. Η οργή του κόσμου κατά των "αντιμνημονιακών" οδηγεί το Βενιζέλο σε θρίαμβο σαν σωτήρα... και μετά πια δε γλυτώνουμε με τίποτα. Υπάρχει κανείς που να είναι βέβαιος ότι οι Τσιπροκαμμένοι δεν θα τα κάνουν θάλασσα; Ή μήπως και με κάποιον παλαιότερο Βενιζέλο κάτι τέτοιο δεν έγινε; Δε μας έβαλε στο λούκι, δεν την έκανε δια των εκλογών στα πιο δύσκολα και δεν ήρθε σωτήρας μετά την καταστροφή;

Πολύ δύσκολο λοιπόν να μιλήσεις για τακτική. Σκέφτομαι μήπως η σοφότερη τακτική θα ήταν να ψηφίζαμε ξανά τα μιζοκόμματα, ώστε η κατάρρευση να έρθει με αυτά απάνω, μήπως μετά ξαναχτίσουμε απ' την αρχή με νέες δυνάμεις. Δεν μπορώ όμως να το κάνω αυτό εγώ. Θεωρώ ότι το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ αποτελούν προσβολή για τον πολιτισμό μας, δεν έχω τη δύναμη να πείσω τον εαυτό μου να ψηφίσει ένα από αυτά ακόμα και αν δεχτώ ότι αυτό συντείνει στην ταχύτερη κατάρρευσή τους.

Ενδιαφέρον θα ήταν αν μπορούσαμε να στείλουμε στη Βουλή, δεν ξέρω, ίσως 25 κώματα. Μεταξύ σοβαρού κι αστείου, ας υποθέσουμε ότι μπαίνει κάποιος στο παραβάν, βγάζει στην άκρη ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και Χρυσή Αυγή, ανακατεύει τα υπόλοιπα, κλείνει τα μάτια, πιάνει ένα από τα ανακατεμμένα στην τύχη και ψηφίζει αυτό! Αν γινόταν αυτό συντεταγμένα από μεγάλη μερίδα του κόσμου, τότε στατιστικώς θα είχαμε τον απόλυτο κατακερματισμό, με πολλά κόμματα σε συγκρίσιμα ποσοστά. Δηλαδή εικόνα πλήρους αποδοκιμασίας που είναι το ζητούμενο. Προφανώς η δυσκολία έγκειται στο ότι δεν μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει συντεταγμένα, ή ίσως δεν το σκέφτηκα νωρίτερα να ξεκινήσω καμπάνια στο facebook.

Φτάσαμε όμως στην επιλογή της ψήφου αποδοκιμασίας - διαμαρτυρίας. Μια παρατήρηση μόνο θα ήθελα να κάνω ως προς αυτό. Υπάρχει ψήφος διαμαρτυρίας σε κόμμα που θα μπει στη Βούλη, και ψήφος σε κόμμα που δεν θα μπει. Αν συμφωνήσουμε ότι σκοπός είναι να μειωθούν όσο γίνεται περισσότερο οι έδρες των "δύο", από τον εκλογικό νόμο αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα αν α) μπουν στη Βουλή όσο περισσότερα κόμματα γίνεται, και β) είναι όσο γίνεται μικρότερο το ποσοστό των κομμάτων που ΔΕΝ θα μπουν στη Βουλή. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να ψηφίσει ένα από τα κόμματα που παλεύουν στο όριο του 3% ώστε να το βοηθήσει να μπει. Από τις τελευταίες δημοσκοπήσεις φαίνεται αυτά να είναι ο ΛΑΟΣ, οι Οικολόγοι και δευτερευόντως η ΔΗΣΥ και η Δράση. Βέβαια ερχόμαστε τώρα σε άλλους προβληματισμούς. Η Δράση και η ΔΗΣΥ είναι δεδομένο ότι θα στηρίξουν τον όποιο συνασπισμό μιζοκομμάτων προκύψει, ενώ ο ΛΑΟΣ θα κάνει κάτι τυχαίο, οπορτουνιστικό και αλλοπρόσαλο, το οποίο θα δικαιολογήσει με επεξήγηση που θα υποτιμά τη νοημοσύνη σου.

Αντίθετα, ψήφος σε κόμμα που είναι βέβαιο ότι δεν θα μπει στη Βουλή δεν κόβει έδρες από τα πρώτα κόμματα, επομένως κατ' ουσίαν δεν αποτρέπει τη δυνατότητά τους να βλάπτουν την κοινωνία. Κόβει ίσως μόνο το "πρεστίζ" τους - άλλες οι 130 έδρες με 24%, άλλες με 32%. Κατ' αυτό και μόνο, η ψήφος διαμαρτυρίας σε κόμμα που δεν θα μπει στη Βουλή διαφέρει από τη συνειδητή αποχή διαμαρτυρίας ή το συνειδητό λευκό - κινήσεις πάντως που εγώ ομολογώ ότι δεν έχω αποκλείσει. Προφανώς βέβαια θετική ψήφος σε κάποιο κόμμα, είτε μπαίνει είτε δεν μπαίνει ως συνειδητή επιλογή είναι άλλο πράγμα από τα παραπάνω. Τα παραπάνω αφορούν τους αναποφάσιστους που ψάχνονται στο πέλαγος της αποδοκιμασίας - διαμαρτυρίας - επιθυμίας να δουν το σύστημα να καταρρέει.

Να υπενθυμίσω και να τονίσω ότι οι διάφοροι υπολογισμοί ποιος θα μπει και ποιος δε θα μπει είναι με βάση τις δημοσκοπήσεις που έχουμε δει. Δε βάζω το χέρι στη φωτιά για την ακρίβεια των στοιχείων - και μάλιστα ακούγεται ότι οι περισσότεροι πολίτες αρνούνται να απαντήσουν στους δημοσκόπους. Σε προηγούμενες εκλογές όμως οι δημοσκοπήσεις έδιναν μια καλή ένδειξη.

Αυτές είναι οι σκέψεις και οι προβληματισμοί. Εμένα με κόβω να αποφασίζω μέσα στο παραβάν. Καλό βόλι.

Colonial Times

Πολύς λόγος τελευταία περί "απώλειας εθνικής κυριαρχίας", "αποικιοποίησης", "οικονομικού ράϊχ" κλπ. Σκέφτηκα να βάλω κάτω δυο σκέψεις σχετικά με όλα αυτά, ουσιαστικά αναζητώντας την απάντηση στην ερώτηση αν είμαστε πλέον ανεξάρτητο κράτος. Προκαταβολικά θα πω ότι θα προσπαθήσω να αποφύγω το πεδίο της συνομωσιολογίας. Δηλαδή δεν θα κάτσω να γράψω ότι "με το αγγλικό δίκαιο θα μας πάρουν τα πετρέλαια". Δεν θα το γράψω για αρκετούς λόγους. Πρώτον, τα λένε άλλοι. Εδώ η κυρία Παναρίτη είπε κάποιες χοντρές κουβέντες σχετικές στο Βουλή και παρόλα αυτά μια μέρα μετά έδωσε θετική ψήφο. Δεν άκουσα εγώ τουλάχιστον ποτέ τι άλλαξε ή τι απάντηση πήρε. Δεύτερον, γιατί δεν έχω τις νομικές γνώσεις περί αγγλικού δικαίου. Τρίτον, δεν έχω ιδέα τι παίζει με τα πετρέλαια στο Αιγαίο, στο Ιόνιο ή στην Ήπειρο. Η διαίσθησή μου μού λέει ότι δεν θα μπορούσαμε να γίνουμε Κουβέιτ, αλλά δεν είναι σκοπός μου εδώ να σε κάνω να χάσεις το χρόνο σου διαβάζοντας τι λέει η διαίσθησή μου. Έχεις τη δική σου.

Εγώ θέλω να επικεντρωθώ λίγο στο τι σημαίνει αποικία και τι ομοιότητες μπορεί να υπάρχουν με την κατάσταση της Ελλάδας σήμερα, ή όπως διαμορφώνεται στο ορατό μέλλον. Ο αποικισμός (έννοια με θετικούς συνειρμούς, θυμήσου τη Μασσαλία και τη Magna Graecia) και η αποικιοκρατία (εδώ οι συνειρμοί είναι σαφώς αρνητικοί) έχουν βέβαια πάρει διάφορες μορφές ιστορικά κατά τόπους. Λέω να μεταφερθούμε στον 18ο αιώνα και στην υπό βρετανική διοίκηση ανατολική ακτή της βόρειας Αμερικής, στις Δεκατρείς Αποικίες που στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα θα γίνονταν ο πρώτος πυρήνας αυτού που λέμε σήμερα Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Με αδρά λόγια, μερικά εγκυκλοπαιδικά για την κατάσταση εκεί τότε. Άποικοι βρετανικής καταγωγής, ως επί το πλείστον. Ιθαγενείς, κάποιοι αφομοιωμένοι υπό τον έλεγχο των αποίκων, άλλοι όχι. Αφρικανοί δούλοι. Φυτείες και παράκτιες πόλεις, όπου ζει ο περισσότερος πληθυσμός υπό αποικιακή διοίκηση. Παραγωγή; Πλούσια. Γούνες στο βορρά, καπνά, μπαμπάκι προς νότο, ζαχαροκάλαμα πιο κάτω στην Καραϊβική. Προϊόντα που δεν καλλιεργούνται στην Ευρώπη, που έδιναν πλούτο στους αποίκους (αν και δεν ξέρω μήπως κάποιοι μεγαλοκτηματίες είχαν έδρα το Λονδίνο, σου θυμίζει τίποτα άραγε αυτό;), και που αν μεταποιούνταν και πωλούνταν στις αγορές της Ευρώπης μεταποιημένα θα μπορούσαν να τους κάνουν ακόμα πιο πλούσιους.

Είναι ενδιαφέρον να δει κανείς τις νομικές διευθετήσεις που θέσπιζαν τις οικονομικές σχέσεις μητροπολιτικής Βρετανίας - αποικιών - υπόλοιπου κόσμου. Πρόκειται για μια σειρά νόμων που επέβαλε το Λονδίνο, οι οποίοι ρύθμιζαν επακριβώς την οικονομική δραστηριότητα των αποικιών. Το πιο γνωστό σύνολο τέτοιων νόμων αναφέρεται ως Navigation Acts. Μερικές διατάξεις:

- Η αποικιακή παραγωγή σε καπνά, ζάχαρη, μπαμπάκι μεταφέρεται στην Ευρώπη σε αγγλικά και μόνο αγγλικά πλοία, με τουλάχιστον 75% αγγλικά πληρώματα. Προκειμένου για εξαγωγές στην υπόλοιπη Ευρώπη ή σε αποικίες άλλων ευρωπαϊκών χωρών, τα προϊόντα εκτελωνίζονται και πληρώνεται φόρος εξαγωγής.
- Οι εισαγωγές μεταποιημένων αγαθών στην Αγγλία ή στις αποικίες της από αλλού στην Ευρώπη επιτρέπεται να γίνεται μόνο με αγγλικά πλοία.

Άλλοι νόμοι περιόριζαν και επέβαλαν φόρους σε άλλους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Όρεξη νά 'χει κανείς να διαβάζει. Wool Act, Sugar Act, Iron Act, Hat Act... Τα δύο τελευταία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα. Με το Iron Act του 1750, μεταξύ άλλων απαγορεύτηκε τελείως η δημιουργία μεταποιητικών μονάδων προϊόντων σιδήρου (εργαλεία, όπλα) στις αποικίες. Με το Hat Act του 1732 μπήκαν περιορισμοί στην παραγωγή... καπέλων (!!!) από τους αποίκους, με αποτέλεσμα οι άποικοι να πληρώνουν ακριβές τιμές για εισαγωγή αυτού του είδους ρουχισμού από τη μητρόπολη - και η ειρωνία φυσικά είναι ότι τις πρώτες ύλες για την παραγωγή των καπέλων τις έστελναν οι ίδιοι στην Αγγλία!

Οι νόμοι αυτοί δείχνουν ένα μοντέλο λειτουργίας μιας αποικίας. Παραγωγή πρώτων υλών, που τροφοδοτούν σχεδόν κατ' αποκλειστικότητα τη μεταποιητική οικονομία της μητρόπολης. Σχετική ανάπτυξη και πάντως κατώτερη του δυναμικού της αποικίας, ώστε πρώτον να υπάρχει μια σχετική αγοραστική δύναμη για αγορά προϊόντων της μητρόπολης, δεύτερον, λόγω των περιοριστικών νόμων, να υπάρχουν αγοραστικές ανάγκες προϊόντων ευρωπαϊκών, που και πάλι επιτρέπεται να καλυφθούν μόνο με εισαγωγές από τη μητρόπολη. Μ' αυτόν τον τρόπο, η μητρόπολη εφοδιάζεται με προνομιακούς όρους με τις φτηνές πρώτες ύλες που έχει ανάγκη η μεταποίησή της. Έχει εξασφαλισμένες αγορές στις αποικίες, αφού αυτές δεν επιτρέπεται να εισάγουν φτηνότερα από αλλού. Έχει πλεονεκτική θέση στο διεθνή ανταγωνισμό για να εξάγει και σε άλλες αγορές, λόγω των φτηνών πρώτων υλών. Η αποικία παραμένει εξαρτημένη από τη μητρόπολη, εάν θέλει να έχει ένα κάποιο επίπεδο ζωής, αφού αυτό μπορεί να στηριχθεί μόνο με εισαγωγές από τη μητρόπολη. Απολαμβάνει κάποια ανάπτυξη, αλλά με περιορισμούς. Αντισταθμιστικώς, στη συγκεκριμένη περίπτωση της βόρειας Αμερικής, ο άποικος απολάμβανε ανεξιθρησκεία και είχε τη δυνατότητα να έχει μια μπουκιά φαΐ, εφόσον το κυνηγούσε ή καλλιεργούσε ο ίδιος σε μια χώρα μεγάλη, πλούσια και παρθένα. Κανένα από αυτά τα δύο δεν ήταν δεδομένα για τον ξάδερφό του στο Λονδίνο, στο Μάντσεστερ ή στο Εδιμβούργο.

Αναφέρεται πολλές φορές ότι αυτοί οι περιορισμοί στο δυναμικό της ανάπτυξης των αποικιών συνετέλεσαν τελικά στο να συνεννοηθούν οι Δεκατρείς Αποικίες μεταξύ τους, να σηκώσουν μπαϊράκι και να οδηγηθούμε στην αμερικανική ανεξαρτησία. Έχει σημασία και το γεγονός ότι όλοι οι περιοριστικοί νόμοι επιβάλλονταν από το βρετανικό κοινοβούλιο, στο οποίο οι άποικοι δεν είχαν την παραμικρή εκπροσώπηση.

Και ερχόμαστε 250 χρόνια μετά, στην Ελλάδα, ή ίσως οι παρακάτω σκέψεις να ισχύουν για όλη τη λεγόμενη "περιφέρεια" της ευρωζώνης ή της ΕΕ. Εκ πρώτης όψεως, δεν υπάρχει καμία σχέση, θα έλεγε κανείς ότι συμβαίνουν ακριβώς τα αντίθετα. Το κυρίαρχο (φιλελεύθερο) οικονομικό δόγμα είναι αυτό της ελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας, τόνωσης του ανταγωνισμού, ελευθέρου εμπορίου κλπ. Για το σκοπό αυτό, τα κράτη έχουν απεμπολήσει δυνατότητες στήριξης της εγχώριας παραγωγής όπως η επιβολή δασμών εισαγωγής ή η προνομιακή πολιτική απέναντι σε συγκεκριμένα προϊόντα (θυμάται κανείς τις μπανάνες Κρήτης;), μέσα δε στην ευρωζώνη έχει καταργηθεί και η δυνατότητα υποτίμησης εθνικού νομίσματος, που ήταν ένας επίπονος τρόπος στήριξης - επίπονος αλλά ανεκτός.

Βρισκόμαστε όμως σε κατάσταση βαθιάς δημοσιονομικής κρίσεως. Από δεξιά κι αριστερά, το ζητούμενο είναι η τόνωση της απασχόλησης και της παραγωγής - η περιβόητη ανάπτυξη. Πολλά και διάφορα λέγονται πώς θα έρθει η ανάπτυξη - και τείνει να επικρατήσει η σκέψη ότι η απλοποίηση της νομοθεσίας από μόνη της και μόνο αυτή είναι το κλειδί.

Συμφωνώ ότι η πάταξη της γραφειοκρατίας είναι ζωτικής σημασίας, εν τέλει για αυτή τούτη την ποιότητα της ζωής μας, και φυσικά και για την επιχειρηματικότητα. Υπάρχει όμως ένα απλό ερώτημα, που ειλικρινά δεν βλέπω να το απαντάει η πάταξη της γραφειοκρατίας. Έστω ότι ο καθένας μπορεί να ανοίξει μια μικρή επιχείρηση σε μία μέρα, με έδρα το υπόγειο του σπιτιού του. Όταν έρθει η ώρα ο φίλος αυτός να πουλήσει αυτό που παράγει, πώς θα το πουλήσει; Όταν οι ανταγωνιστές από τη μία είναι τεράστια συγκροτήματα με υπερσύγχρονες μεθόδους παραγωγής και διανομής, "όνομα" στην αγορά και διασυνδέσεις. Και από την άλλη, κινέζοι - "κινέζοι" που υποτιμούν το νόμισμα τους αρκετά ώστε να έρχονται σε μας φτηνότερα.

Η συνηθισμένη απάντηση είναι "μα ο φίλος στο υπόγειο θα πρέπει να καινοτομήσει"!!! Ψάχνω να βρω ποιος το πρωτοπέταξε αυτό και το επαναλαμβάνουν όλοι σα καραμέλα. Θα έρθει και η καινοτομία. Αλλά... δεν είναι δυνατό να περιμένεις 10 εκατομμύρια κόσμο να καινοτομεί όλος, κάθε μέρα για να στηρίξεις την οικονομία σου και την ανάκαμψή σου σε αυτό! Δε γίνονται αυτά. Πουθενά στον κόσμο. Πολλώ μάλλον, όταν ακούμε από αρμόδια χείλη για συστηματική καταστροφή της παιδείας επί δεκαετίες. Αλλά αυτό είναι άλλο μεγάλο θέμα.

Αυτό που θέλω να πω τελικά, είναι ότι χωρίς τα παραδοσιακά μέσα προστασίας, δεν βλέπω πώς θα ανακάμψει και θα αναπτυχθεί κάποιος κλάδος που υπόκειται σε ανταγωνισμό από ποιοτικούς και "μουράτους" ευρωπαίους και φτηνούς "κινέζους". Το οποίο σημαίνει ότι παραγωγικές δυνατότητες που έχουμε, θα μείνουν ανεκμετάλλευτες.

Δεν θεωρώ όμως ότι θα πεθάνουμε από την πείνα. Ήδη έχει εκδηλωθεί μεγάλο ενδιαφέρον για τα περίφημα τα φωτοβολταϊκά. Ακούσαμε λοιπόν και το πρόγραμμα "Ήλιος". Θα πρέπει να το ψάξω περισσότερο, αλλά απ' όσα έχω καταλάβει, θα μας έρθουν τα φωτοβολταϊκά, φυσικά από συγκεκριμένες εταιρίες συγκεκριμένων χωρών με τεχνογνωσία, αλλά και "άκρες", θα τα στρώσουμε εκεί που θα μπορούσαμε να καλλιεργήσουμε, η παραγόμενη ενέργεια θα εξάγεται προνομιακά προς την υπόλοιπη ευρωζώνη προς αποπληρωμή του χρέους. Με ό,τι μένει θα ζούμε κι εμείς, αγοράζοντας εισαγόμενα τα προϊόντα που θα μπορούσαμε να παράγουμε εκεί που βάζουμε τα φωτοβολταϊκά.

Με άλλα λόγια, ορίστε το μοντέλο λειτουργίας μιας χώρας στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Παραγωγή φτηνής ενέργειας, που τροφοδοτεί σχεδόν κατ' αποκλειστικότητα τη βιομηχανία και την ιδιωτική κατανάλωση του πυρήνα. Σχετική ανάπτυξη και πάντως κατώτερη του δυναμικού της περιφέρειας, ώστε πρώτον να υπάρχει μια σχετική αγοραστική δύναμη για αγορά προϊόντων του πυρήνα, δεύτερον, να υπάρχουν αγοραστικές ανάγκες, που και πάλι θα πρέπει να καλυφθούν μόνο με εισαγωγές από τον πυρήνα ή καμιά Κίνα. Μ' αυτόν τον τρόπο, ο πυρήνας εφοδιάζεται με προνομιακούς όρους με τη φτηνή ενέργεια που έχει ανάγκη η βιομηχανία του. Έχει εξασφαλισμένες αγορές στην περιφέρεια, αφού αυτή δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να παράγει τα αναγκαία μόνη της. Έχει πλεονεκτική θέση στο διεθνή ανταγωνισμό για να εξάγει και σε άλλες αγορές, λόγω της φτηνής ενέργειας. Η περιφέρεια παραμένει εξαρτημένη από τον πυρήνα, εάν θέλει να έχει ένα κάποιο επίπεδο ζωής, αφού αυτό μπορεί να στηριχθεί μόνο με εισαγωγές, κατά κόρον από τον πυρήνα. Απολαμβάνει κάποια ανάπτυξη, αλλά με περιορισμούς.

Αν συγκρίνεις την παραπάνω παράγραφο με όσα είπα πιο πριν περί αποικιών, θα καταλάβεις γιατί το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι ναι, η ευρωπαϊκή περιφέρεια απολαμβάνει από τον πυρήνα συμπεριφορά μητρόπολης προς αποικία. Η μηχανιστική διαφορά είναι ότι στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι περιοριστικές, καθότι υπήρχε ο φόβος ότι με τις παραγωγικές δυνατότητές τους οι άποικοι θα υποσκέλιζαν τη μητρόπολη - όπως και έγινε, μετά την ανεξαρτησία. Σήμερα τα πράγματα είναι αντίστροφα. Η περιφέρεια χωρίς μέτρα προστασίας δεν έχει την παραμικρή ελπίδα να δει μια κρίσιμη μάζα από τις μικρές επιχειρήσεις της να επιβιώνουν, επομένως ο ελεύθερος ανταγωνισμός είναι αυτό που βολεύει τον δυνατό, αυτό που κρατάει τον εξαρτημένο εξαρτημένο χωρίς δυνατότητα απεξάρτησης. Βέβαια, κι αυτό δεν είναι απόλυτο. Θυμήσου το πρώτο μνημόνιο, που μας απαγορεύει να ψάξουμε δανεικά σε χώρες εκτός ευρωζώνης. Πού είναι η ελεύθερη αγορά σ' αυτό; Προφανώς δεν είναι πουθενά, γιατί θα υπήρχε περίπτωση μέσω προσφοράς και ζήτησης να αρχίσουμε να βρίσκουμε δρόμο απεξάρτησης.

Η άλλη διαφορά είναι ότι πλέον δεν έχουμε σκλάβους, αν και με τους μισθούς εκεί που πάνε... μπορεί και να αποκτήσουμε. Επίσης, δεν έχουμε ινδιάνους, αν και... κρίνοντας από μερικούς συμπολίτες μας, μπορεί και να έχουμε...

Υπάρχουν και άλλα δύο στοιχεία που μυρίζουν έντονα άρωμα αποικίας. Το πρώτο είναι η ελεύθερη κίνηση εργαζομένων προς τον πυρήνα, που παρουσιάζεται ως (και όντως είναι) το αντιστάθμισμα. Δηλαδή, μην ανησυχείς που διαλύονται τα πράγματα στην περιφέρεια. Αν είσαι άξιος, έλα στον πυρήνα. Λεηλασία, δηλαδή, και του ανθρώπινου δυναμικού. Το δεύτερο είναι αυτή η πολιτισμική και ιδεολογική υποτέλεια τόσων συμπολιτών μας. "Πρέπει να γίνουμε Ευρώπη". "Πρέπει να κάνουμε αυτό που τώρα σκέφτηκα εγώ, γιατί αλλοιώς δεν θα είμαστε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος" - και ο άλλος τον πιστεύει άκριτα. Είναι θλιβερό φαινόμενο, άνθρωποι που κουβαλάνε τέτοιον Πολιτισμό να έχουν εμποτιστεί με τέτοια νοοτροπία. Αλλά αυτά τα δύο θέματα θα χρειαζόντουσαν ξεχωριστή ανάλυση. Για εδώ λέω απλώς ότι μου θυμίζουν έντονα αγγλο-ινδούς ή αραβο-γάλλους, εξ ου και ο συνειρμός.

Θέλω να ξεκαθαρίσω ένα πράγμα. Δεν θεωρώ ότι υπάρχει κάποια συνομωσία εναντίον της πατρίδας μας, ή εναντίον κάποιων χωρών από κάποιες άλλες. Αυτό που υπάρχει είναι κυβερνήσεις που αντιλαμβάνονται πως ο θεσμικός τους ρόλος είναι να στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα των πολιτών και των επιχειρήσεών τους. Και αυτή η δραστηριότητα στηρίζεται με διευκόλυνση στα απαραίτητα ώστε να αναπτυχθεί (πρώτες ύλες, ενέργεια, ανθρώπινο δυναμικό), καθώς και με πρόσβαση σε αγορές, με όποιους όρους κρίνονται κατά καιρούς πιο συμφέροντες (αρρύθμιστη ή ρυθμιζόμενη κατάσταση). Πάντα αυτό έκαναν, ακόμα αυτό κάνουν. Να το καταλάβουμε κι εμείς και να σταματήσουμε να βλέπουμε ευρωπαϊκά οράματα και πράσινα άλογα. Και να προβληματιστούμε, οι δικές μας κυβερνήσεις και γενικότερα η πολιτική τάξη πώς αντιλαμβάνονται το θεσμικό τους ρόλο;

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι σε έπεισα με όλα αυτά ότι βιώνουμε διαδικασία κατ' ουσίαν αποικιοποίησης. Τίθενται δύο ερωτήματα. Να προσπαθήσουμε να βγούμε; Και αν ναι, πώς;

Το δεύτερο είναι πιο απλό να απαντηθεί. Οι αποικίες εγκαταλείπονται όταν το κόστος λειτουργίας και στήριξής τους υπερβαίνει τα ωφέλη από την διατήρησή τους. Σίγουρα μπορούμε να σκεφτούμε πολλούς τρόπους να γίνει αυτό, ειρηνικούς ή μη! Θα έλεγα ότι είναι πιο πιθανό μάλιστα να εγκαταληφθούμε παρά τη θέλησή μας, ακριβώς επειδή θα έχει συμβεί το παραπάνω. Μπορεί και σύντομα. Αυτές τις μέρες, για παράδειγμα, είναι στο μάτι του κυκλώνα η Ισπανία. Αν κάτι από όλα όσα μπορούν να πάνε στραβά με τα μέτρα λιτότητας που έχει αναγγείλει, πάει όντως στραβά και χρειαστεί η Ισπανία το μηχανισμό στήριξης, δεν έχω ιδέα τι θα γίνει. Μπορεί ο πυρήνας να κρίνει ότι ακόμα τον συμφέρει να βάλει το χέρι στην τσέπη ακόμα πιο βαθιά και να σώσει / "σώσει" και την Ισπανία. Ή μπορεί να κρίνει το αντίθετο. Στην περίπτωση αυτή, νομίζω είναι αυτονόητο ότι μαζί με την Ισπανία θα εγκαταληφθούμε κι εμείς και άλλοι αδύναμοι.

Το πρώτο ερώτημα είναι πιο δύσκολο...

Θα το προσέγγιζα ως εξής. Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι μια αποικιοποιημένη κοινωνία είναι μια κοινωνία που δεν αναπτύσσεται όσο επιτρέπει η δυναμική της. Μ' αυτή την έννοια, και με δεδομένο ότι με την παρούσα πορεία δεν είναι ορατή η δυνατότητα πραγματοποίησης της δυναμικής του τόπου, είναι προφανές ότι απώτερος στόχος θα πρέπει να είναι η αποτίναξη της αποικιοποίησης. Είτε αυτή σημαίνει έξοδο από το ευρώ, είτε έξοδο από την ΕΕ, είτε μετασχηματισμό της ίδιας της ΕΕ σε κάτι άλλο (όχι δεν είμαι φεντεραλιστής, αλλά μπορούμε να εξετάσουμε διάφορα μοντέλα συμπολιτείας που δεν θα θίγουν τα συμφέροντα των παραγωγών μας). Δεν είναι εθνικισμός αυτό. Η φιλοδοξία να προοδεύσει μια κοινωνία μέχρι εκεί που επιτρέπει η δυναμική της... αν πρέπει να είναι κάποιος -ισμός, τότε μόνο φιλελευθερισμός θα μπορούσε να είναι!

Από κει και πέρα, πιο πρακτικά μιλώντας, και σκεφτόμενος κανείς το άμεσο μέλλον, καθώς και κοιτάζοντας γύρω γύρω στον κόσμο, βλέπει τα εξής. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, εκεί απ' όπου έφυγαν αποικιοκράτες άφησαν πίσω τους χάος, καθώς επίσης και το σπόρο της διχόνοιας. Περιπέτειες που δεν πρέπει να ζήσουμε! Είναι δεδομένο ότι, είτε γίνει με δική μας πρωτοβουλία, είτε με πρωτοβουλία των ισχυρών του πυρήνα, η εποχή μετά την αποχώρηση της αποικιοκρατίας θα είναι αβέβαιη και δύσκολη. Ο τόπος χρειάζεται ΗΓΕΣΙΑ - και δεν έχει. Ούτε και είναι ορατή η μέρα που θα έχει. Χρειάζονται ζυμώσεις ακόμα στην κοινωνία των πολιτών μέχρι να αναδειχτεί ο ΗΓΕΤΗΣ που θα μπορέσουμε να βάλουμε μπροστά. Λένε πολλοί ότι ο καιρός των ηγετών παρήλθε. Εύχομαι να έχει παρέλθει πράγματι ο καιρός των λαοπλάνων, απατεώνων "ηγετών" (μην πιάσω ονόματα κι είναι και νεκροί). Ηγέτες όμως υπάρχουν παντού, σε όποιες χώρες προοδεύουν - και μάλιστα, σε όποιες χώρες έδιωξαν το ΔΝΤ και είδαν άσπρη μέρα. Πρόσεξε. Άλλο ηγέτης, άλλο μεσσίας. Μέσσιας Ένας είναι, μία φορά ήρθε και όταν ξαναέρθει όλα αυτά δε θα έχουν πια σημασία. Εν τω μεταξύ όμως ο τόπος χρειάζεται έναν ηγέτη να εμπνεύσει το λαό, να του πει απλά ότι οι ελιές στο χωριό σου μαράζουν, πήγαινε μάζεψέ τες και εγώ, το κράτος, όχι πια εχθρός σου αλλά εδώ για να σε στηρίξω και να σε βοηθήσω να το πουλήσεις το λάδι σου. Και να το εννοεί. Και να είναι και λίγο λαϊκιστής για να γίνει πιστευτός. Και να τον ευννοήσουν και οι συγκυρίες. Πολλά ζητάω, αλλά δε βγαίνεις από τροϊκοκρατία αλλοιώς... να βγεις απλώς για να βγεις, και μετά να γεμίσει το κενό εξουσίας ο κάθε τυχάρπαστος... δεν θα είναι ο κάθε τυχάρπαστος κατ' ανάγκην χειρότερος από τους βαρώνους της παρούσης κακιστοκρατίας, αλλά όσο νά 'ναι ακούγεται επικίνδυνο...

Προφανώς ένας τέτοιος ηγέτης μπορεί να αναδειχθεί μόνο από την Κοινωνία των Πολιτών και όχι από την άθλια πολιτική μας τάξη. Δεν ξέρω πόσα χρόνια ή και δεκαετίες θα πάρει για να αναδειχθεί. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε για να επισπεύσουμε ίσως τη διαδικασία, είναι να βελτιώσουμε την κατά κεφαλήν ποιότητα της Κοινωνίας των Πολιτών. Χρειαζόμαστε γνώση, που βρίσκεται κατ' εξοχήν στα βιβλία και όχι στο διαδίκτυο. Και χρειαζόμαστε επικοινωνία, διάχυση της γνώσης, διασταύρωση, ζύμωση. Που κι αυτή πραγματοποιείται καλύτερα και σωστότερα με την κουβέντα παρά με το email. Όπως λέει σε πολλές ομιλίες του ο Χαραλαμπίδης, καλό το διαδίκτυο αλλά χρειάζεται και το μοσχοφίλερο.

Καταλήγουμε λοιπόν ότι το σβήνουμε τώρα τούτο. Διαβάζουμε καλά βιβλία, με ουσία, με Λόγο. Μαθαίνουμε. Αναπτύσσουμε Κριτήριο. Αμφισβητούμε ιδεολογικές αγκυλώσεις του τύπου "ανήκομεν εις την Δύσην". Με Λόγο όμως η αμφισβήτηση. Όχι με άναρθρα. Και αμφισβήτηση δεν είναι κατ' ανάγκην απόρριψη. Αλλά και η αποδοχή να είναι με Λόγο.

Κι όταν έχεις κέφι έλα να πιούμε ένα κρασί και να μοιραστούμε Ιδέες. Και να ξαναβρούμε τη χαμένη μας Συλλογικότητα, κόντρα στους καιρούς.