Lockdown

Η λειτουργία του ιστολογίου - αυτή η σποραδική λειτουργία - αναστέλλεται.

Ο λόγος είναι ο εξής. Μόλις έπεσε το μάτι μου στην παρακάτω είδηση.

Στον εισαγγελέα αναρτήσεις με θεωρίες συνωμοσίας για τον κορωναϊό με εντολή Χρυσοχοΐδη.

Πριν μερικούς μήνες, ο ίδιος ο Χρυσοχοΐδης μας είχε πει ότι καλά έκανε ένα τηλεοπτικό κανάλι και παρουσίασε μια παραπλανητική εικόνα συνωστισμού στην παραλία της Θεσσαλονίκης, για να τρομάξουμε και να μείνουμε μέσα. Καλώς μας είπαν ψέματα δηλαδή, μας είπε ο υπουργός που τώρα θέλει να στέλνει στον εισαγγελέα "θεωρίες συνωμοσίας". Καλά, και τι άλλα έχει πει κατά καιρούς ο συγκεκριμένος, μην τα πιάσουμε τώρα. Ήταν ο ίδιος που τον καιρό των μνημονίων δε διάβαζε τι ψήφιζε.

Τι είναι, τελοσπάντων, η "θεωρία συνωμοσίας"; Τι είναι νομικώς - ώστε να στοιχειοθετείται παρέμβαση εισαγγελέα - και τι είναι στην καθομιλουμένη;

Νομικώς δε γνωρίζω. Και δε νομίζω να υπάρχει και ορισμός. Κάλλιστα μπορεί να ερμηνευτεί ως ο,τιδήποτε δεν αρέσει στον Υπουργό.

Στην καθομιλουμένη τι είναι η "θεωρία συνωμοσίας"; Είναι μια ερμηνεία της πραγματικότητας, η οποία δεν μπορεί ούτε να υποστηριχθεί, ούτε να καταρριφθεί με λογικά επιχειρήματα.

Αυτό. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Υπάρχουν πολλές επιστημονικές θεωρίες, αποδεκτές ως υποθέσεις εργασίας, αποδεκτές μέχρις αποδείξεως του εναντίου, αποδεκτές μέχρι να προταθεί κάποια πιο πλήρης ή πιο αληθοφανής, που θα πληρούσαν τις προϋποθέσεις να ονομαστούν επακριβώς "θεωρίες συνωμοσίας".

Ας πάρουμε ένα από τα ερωτήματα της επικαιρότητας, τα σχετικά με την παρούσα επιδημία. Τα παιδιά κινδυνεύουν από κορωνοϊό; Και επιπλέον, τον μεταδίδουν;

Κάπου τέλη Μαρτίου, αρχές Απριλίου, τότε που το ζήτημα ήταν "να μη γίνουμε Ιταλία", μας έλεγαν ότι το λάθος που έκαναν οι συμπαθέστατοι Λομβαρδοί ήταν ότι όταν έκλεισαν τα σχολεία, αυτοί δεν πήραν την κατάσταση στα σοβαρά, έβγαζαν τα παιδιά τους να παίζουν, αυτά ήταν ασυμπτωματικοί φορείς και μετέδιδαν τον ιό το ένα στο άλλο, μετά πήγαιναν στους παππούδες και κόλλαγαν κι αυτούς, μόνο που αυτοί ήταν ευπαθής ομάδα και αρρώσταιναν σοβαρά. Και να πάρουμε το μάθημα εμείς, και να κλείσουμε τα παιδιά μας μέσα, να μην τρέχουν και να μην πλησιάζουν το ένα το άλλο. Μάλιστα.

Κάπου το Μάϊο όμως, βγήκε λέει ένα paper από κάποιον, που έλεγε ότι τα παιδιά δεν κινδυνεύουν από τον ιό, επειδή "έχουν κάτι στη μύτη τους", έτσι ακριβώς μεταφέρθηκε από τους δημοσιογράφους - και σύμφωνοι, δε διαμαρτύρομαι γι' αυτό, δεν περιμένω ιατρικές λεπτομέρειες, τις οποίες δεν θα καταλάβαινα ούτως ή άλλως. Κι αυτό παρουσιάστηκε ως ο λόγος για τον οποίο κάπου τότε άνοιξαν για λίγο και τα σχολεία, έγιναν οι πανελλήνιες εξετάσεις κλπ.

Ε και το λάθος των Λομβαρδών, λοιπόν, ποιο ήταν;

Παφ παφ παφ παφ παφ ανορθολογικέ σκοταδιστή συνωμοσιολόγε που ρωτάς και τέτοια...

Αλλά έχει και συνέχεια. Τώρα λέει το Σεπτέμβρη που θα πρέπει να ξανανοίξουν τα σχολεία, έχει ακουστεί ότι οι μαθητές θα υποχρεωθούν να μασκοφορούν.

Δηλαδή αυτό που είχαν τα παιδιά στη μύτη τους το Μάιο, το Σεπτέμβριο θα πέσει;

Παφ παφ παφ παφ παφ ανορθολογικέ σκοταδιστή συνωμοσιολόγε...

Ό,τι και να κάνεις, όσο κι αν ενημερωθείς, όσο κι αν σκεφτείς, δεν υπάρχει τρόπος να σχηματίσεις μια λογικά συνεκτική εικόνα του πώς έχουν τα πράγματα. Όποια εξήγηση κι αν επιλέξεις, παρουσιάζει τεράστια λογικά κενά, χάσματα και αντιφάσεις. Και για αυτό το ερώτημα που έθεσα ως χαρακτηριστικό παράδειγμα και για τόσα και τόσα άλλα. Όποια απάντηση κι αν δεχτείς, πληρεί τις προϋποθέσεις του ορισμού της "θεωρίας συνωμοσίας". Η μόνη σου επιλογή είναι να αποφασίσεις αν θα προκρίνεις την επίσημη θεωρία συνωμοσίας που σου σερβίρουν οι Πέντε Εξουσίες (εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική, δημοσιογραφική, λοιμωξιολογική), ή αυτή που σου σερβίρει οποιοσδήποτε άλλος.

Δεν τίθεται δηλαδή θέμα λογικής, ούτε κοινής ούτε εξεζητημένης. Αυτά μας τελείωσαν προ πολλού! Τίθεται θέμα εμπιστοσύνης στις εξουσίες.

Ε λοιπόν, ανάλογα με την ερμηνεία του διατάγματος Χρυσοχοΐδη, ακόμα και τα παραπάνω που μόλις έγραψα μπορούν να ερμηνευτούν ως συνωμοσιολογικά, ή ότι υπονομεύω την εθνική προσπάθεια επειδή εισάγω αμφιβολίες για το αλάθητο του επίσημου λόγου και να πάω κι εγώ στον εισαγγελέα.

Φυσικά δε θ' αρχίσουν από μένα, γιατί εγώ γράφω για λίγους φίλους και έχω 2-3 επισκέψεις την ημέρα, πολύ αυξημένες βέβαια, πέρσι τέτοια εποχή είχα 2-3 το μήνα! Αλλά όταν καταγράφω τις σκέψεις μου, τις καταγράφω διαμορφώνοντάς τες και τις διαμορφώνω καταγράφοντάς τες. Δεν είναι δυνατόν σ' αυτή τη διαδικασία να ελέγχω κάθε λέξη ή κάθε φράση αν μπορεί να θεωρηθεί ποινικώς κολάσιμη και δεν πρόκειται να προσλάβω δικηγόρο να κάνει αυτή τη δουλειά, εφόσον δεν έχω πάρει ούτε τον εαυτό μου ούτε το γράψιμό μου τόσο στα σοβαρά! Επιπλέον, πού να ξέρω εγώ ποια ανάρτηση και πότε μπορεί να αρέσει στο φίλο που θα τη στείλει στο φίλο που θα τη στείλει στο φίλο... που θα τη δει ο άλλος που θα τη στείλει στο Χρυσοχοΐδη που θα τη στείλει στον εισαγγελέα;

Αντιλαμβάνομαι ότι μ' αυτά που λέω αντιφάσκω ίσως με την κατακλείδα όσων έλεγα πριν μερικούς μήνες, αλλά ας πούμε, με την ορολογία εκείνου του κειμένου, ότι φαίνεται δυνάμει να ποινικοποιείται το κακάρισμα! Τουλάχιστον το δημόσιο και διαδικτυακό.

Τα πράγματα εξακολουθούν να μου βρωμάνε όσο πάει και περισσότερο, και εξακολουθώ να εύχομαι να έχω λάθος! Φαίνεται ότι επί του παρόντος το μετανεωτερικό κράτος έχει αποφασίσει να ποινικοποιήσει την ομορφιά, τη χαρά, την αγάπη, την τρυφερότητα, και βασικά τη ζωή. Επιτρέπεται και επιβάλλεται μόνο ο φόβος, και μάλιστα με τη μανική του μορφή, ως φοβία. Ως μικροβιοφοβία, πιο συγκεκριμένα. Η μικροβιοφοβία, αν δεν κάνω λάθος, βρίσκεται ακόμα στον κατάλογο των ψυχικών νοσημάτων, αλλά δεν ξέρω μήπως κάποια στιγμή σχετικά σύντομα τη βγάλουν. Και φαίνεται ότι γίνονται βήματα να ποινικοποιηθεί και η σκέψη, ή τουλάχιστον επί του παρόντος η καταγραφή αυτής. Κι αυτό τόσο στη μετα-Νεοελλάδα όσο και στα υπόλοιπα μετανεωτερικά κράτη. Άκουσα (διάβασα στο BBC νομίζω) ότι σε κάποιες από τις πιο προχώ κομητείες των πιο προχώ πολιτειών των ΗΠΑ επιβάλλουν μασκοφορία μέσα στα ιδιωτικά σπίτια.

Εν κατακλείδι, κι επειδή ορισμένοι έχουν και δημογραφικές ευαισθησίες και επειδή δε βλέπω κανείς να έχει πιάσει το συγκεκριμένο θέμα: αντιλαμβανόμαστε ελπίζω όλοι ότι μ' αυτό το κλίμα οι γεννήσεις στον τόπο μας τα προσεχή 2-3 χρόνια τουλάχιστον μάλλον θα εκμηδενιστούν. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Γιατί η τεκνογονία είναι το φυσιολογικό αποτέλεσμα μιας φυσιολογικής σχέσης δυο φυσιολογικών ανθρώπων που ζουν και χαίρονται μια φυσιολογική ζωή. Τίποτα από αυτά τα φυσιολογικά δεν ενθαρρύνεται επί του παρόντος, ορισμένα μάλιστα μάλλον απαγορεύονται.

Και δε φταίει η Αριστερά ως ευκόλως είθισται, ε...

Προς τι όλη αυτή η πρεμούρα με την Αγιά Σοφιά;

Ό,τι λέει ο τίτλος. Πραγματικά δεν το καταλαβαίνω.

Άλλος κλαίει και οδύρεται, άλλος λέει ότι τώρα έγινε η πραγματική Άλωση (!), άλλος τα βάζει με τη Δύση που δεν αντέδρασε, άλλος τα βάζει με τη Ρωσία που δεν αντέδρασε, άλλος θα χτυπάει πένθιμα τις καμπάνες, άλλος θέλει να απελάσουμε, δεν ξέρω ποιους να πρωτοαπελάσουμε.

Η Ουνέσκο είπε, ξέρω κι εγώ τι είπε; Αλλά οι μισοί είπαν ότι "χαστούκι της Ουνέσκο στον Ερντογκάν!" κι οι άλλοι μισοί απογοητεύτηκαν που δεν τα είπε όπως θα ήθελαν.

Η Ουνέσκο! Το λόμπυ, των λόμπυ, ω λόμπυ! Το βαρύ πυροβολικό της ντιγκιντάγκας και της τζιτζιβέλας, αυτή η Ουνέσκο, σιγά που θα σκίσει και κάνα καλσόν και σιγά που θα ιδρώσω εγώ αν έσκισε ή δεν έσκισε η Ουνέσκο κάνα καλσόν.

Κι η Κομισιόν είπε κάτι για "σύμβολο διαθρησκειακού και διαπολιτισμικού διαλόγου", μόνο που ξέχασε την αρμόζουσα μουσική επένδυση.

Πάντως θα γίνουν, βλέπω, σε πολλές μητροπόλεις της Ελλάδας επιπλέον αγρυπνίες και Παρακλήσεις. Καλό αυτό! Πολύ καλό, κι ας μην καταλαβαίνω εγώ τα υπόλοιπα. Επιτέλους - η αλήθεια να λέγεται - το τελευταίο που έχει σημασία σ' αυτόν τον κόσμο είναι το τι καταλαβαίνω εγώ και τι όχι!

Άλλοι θυμήθηκαν το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω. Κι αυτό καλό, γιατί συζητάμε λίγο και περί των αγιογραφικών. Είναι από το κεφάλαιο 24 του Ματθαίου, όπου εξ' όσων έχω καταλάβει και εξ' όσων θυμάμαι διαπλέκονται δύο προφητείες του Κυρίου, που η μία αποτελεί και τύπο της άλλης. Η μία είναι η καταστροφή της Ιερουσαλήμ και του Δεύτερου Ναού, που έγινε το 70 μ.Χ., και η άλλη είναι οι Έσχατες Ημέρες, πριν τη Δευτέρα Παρουσία.

Το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω στην πρώτη περίπτωση είναι το άγαλμα του ρωμαίου αυτοκράτορα Τίτου μέσα στο Ναό, ή κατ' άλλη ερμηνεία, η παρουσία των ρωμαϊκών στρατευμάτων στην Ιουδαία, έξω από την Ιερουσαλήμ. Η δεύτερη ερμηνεία κολλάει ωραία με τη συνέχεια του κειμένου: οι εν τη Ιουδαία φευγέτωσαν εις τα όρη. Όταν δείτε στρατό να περικυκλώνει την Αγία Πόλη, τρέχτε να σωθείτε, φύγετε απ' την Ιερουσαλήμ πριν προλάβει να σφίξει ο αποκλεισμός, πάρτε τα βουνά, πριν κλειστείτε μέσα και δεν μπορείτε να βγείτε και πεθάνετε απ' την πείνα ή σας σφάξουν.

Οι - λιγοστοί ακόμα - χριστιανοί της Ιερουσαλήμ θυμήθηκαν το λόγο του Κυρίου, πήραν δρόμο όταν άρχισαν να ζορίζουν τα πράγματα, κατέφυγαν στα βουνά και σώθηκαν από την καταστροφή της πόλεως.

Στην περίπτωση των Εσχάτων, το βδέλυγμα της ερημώσεως εν τόπω αγίω ερμηνεύεται ως ο ίδιος ο Αντίχριστος ή κάποιο άγαλμα ή εικόνα του. Θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό - ενώ θα είναι άνθρωπος και απατεώνας, ενεργούμενο του οξαποδώ - και θα ζητήσει προσκύνηση. Κατά μία ερμηνεία, μάλλον πλειοψηφική που ανάγεται νομίζω αρχικά στον Κύριλλο Ιεροσολύμων, θα ανακηρύξει τον εαυτό του θεό στον Τρίτο Ναό της Ιερουσαλήμ που θα ανεγερθεί αφού γκρεμιστεί (ή μετατραπεί;) το υπάρχον Τέμενος του Ομάρ (λέμε εμείς, γιατί τον καιρό του Κυρίλλου δεν υπήρχε ούτε τέμενος του Ομάρ, ούτε και Ισλάμ ακόμα). Κατ' άλλη ερμηνεία, μειοψηφική και φρικτή αλλά παίζει κι αυτό, το όλο σκηνικό θα λάβει χώρα σε χριστιανικό ναό...

Τα οποία σημαίνουν, τι σημαίνουν; Ότι αν δούμε να ανοικοδομείται ιουδαϊκός ναός στα Ιεροσόλυμα (ναός, όχι συναγωγή!), να ανησυχήσουμε ιδιαιτέρως. Αν πάλι όχι, να μην πολυχαλαρώσουμε γιατί ερμηνείες είναι αυτές, ποτέ δεν ξέρεις ποια είναι πιο σωστή.

Ο Κύριός μας στο κείμενο του Ματθαίου μιλάει για το βδέλυγμα της ερημώσεως το ρηθέν δια Δανιήλ του προφήτου, αλλά την προφητεία του Δανιήλ εγώ δεν την έχω διαβάσει. Πάντως, μια που έπιασα τα εσχατολογικά: το διαβόητο Χάραγμα απ' ότι καταλαβαίνω θα είναι κάποιου είδους "πιστοποιητικό" ότι ο άνθρωπος προσκύνησε, το δε όνομα του Αντιχρίστου - αυτού του ανθρώπου - θα έχει κάποια σχέση με το χ ξ στ της Αποκαλύψεως, που μπορεί να συνδέεται ή να μη συνδέεται με το αραβικό αριθμητικό 666. Μπορεί, π.χ., αυτός ο άνθρωπος να λέγεται, ξέρω γω, Χαρίδημος Ξενοφών Σταφυλοπάτης! Δε θα κολλήσουμε στο όνομα, ούτε στην έννοια του χ ξ στ. Όταν δούμε τα υπόλοιπα, το όνομα θα είναι φως φανάρι, και θα μας λύσει κάθε αμφιβολία - αλλά τα υπόλοιπα προηγούνται και η "υπογραφή", το χ ξ στ έπεται. Implementation details του τι ακριβώς θα είναι "τεχνικά" το Χάραγμα είναι επίσης ανόητο (αν και ανθρώπινο) να προσπαθούμε να φανταζόμαστε.

Ε λοιπόν, όπως οι πρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων, έτσι και οι έσχατοι του κόσμου όλου, όταν δουν (δούμε;) το βδέλυγμα της ερημώσεως - τον Αντίχριστο να αυτοανακηρύσσεται θεός, αφού θα έχουν προηγηθεί και άλλα γεγονότα - να πάρουν (πάρουμε;) τα βουνά, την έρημο, τα ερημονήσια ή δεν ξέρω τι άλλο, προκειμένου να αποφύγουν (αποφύγουμε;) τον πειρασμό της προσκύνησης και του επομένου χαράγματος. Πλην των πιο βαρβάτων απ' αυτούς (από μας;), που θα κάτσουν πίσω, θα υποστούν τα πάνδεινα, τον έσχατο αλλά και χείριστο διωγμό όλων των αιώνων και θα αποτελέσουν την εσχάτη, ηρωικοτέρα και ενδοξοτέρα φουρνιά Μαρτύρων και Ομολογητών.

Πού ακριβώς θα είναι αυτή η έρημος ή τα βουνά, προς το παρόν Κύριος οίδε και τι θα τρώνε (τρώμε;) εκεί είναι ερώτηση βλακώδης· περιττό πάντως να αναφέρω ότι προσωπικά γουστάρω έρημο τρελά, καθότι ο κόσμος όπως πάει δε μ' αρέσει καθόλου μα καθόλου!

Αυτά περί του βδελύγματος και περί των Εσχάτων, λοιπόν. Για πρώτη (ελπίζω και... εσχάτη) φορά, τό 'ριξα κι εγώ στην εσχατολογία! Φυσικά, όπως αντίχριστες δυνάμεις υπάρχουν πάντα και αποτελούν τύπο του τελευταίου και κανονικού Αντιχρίστου, έτσι και βεβηλώσεις ναών έχουν γίνει πολλές. Η Αγιά Σοφιά ήδη από το 1453 είναι ένας βεβηλωμένος ναός του Υψίστου και αυτό που αλλάζει την Παρασκευή 24 Ιουλίου του 2020 είναι ότι αντί να μπαίνουν μέσα ξεβράκωτοι τουρίστες, θα μπαίνουν ξυπόλυτοι μουσουλμάνοι! Ή, απ' ότι καταλαβαίνω ο χώρος θα παραμείνει προσβάσιμος σε επισκέπτες, οπότε πλέον θα μπαίνουν και οι δύο!

Όποιος λοιπόν έχει ιδιαίτερη ευαισθησία για τις βεβηλώσεις ιερών ναών, καλά κάνει μεν, αλλά: ας έχει και τα άντερα να ζητήσει για λατρεία του Τριαδικού Θεού την Παναγία την Αθηνιώτισσα και μονίμως τη Ροτόντα της Θεσσαλονίκης. Και μετά τα ξαναλέμε για την Αγιά Σοφιά. Άντε γιατί κροκοδείλια δάκρυα, λεονταρισμοί εκ του ασφαλούς και τζάμπα μαγκιές δεν προσήκουν...

Άλλος πάλι βρέθηκε και αναρωτήθηκε πώς θα προσευχηθούν στο θεό τους οι Τούρκοι σε ένα ναό που κι οι ίδιοι τον λένε Αγιά Σοφιά, ένα όνομα που παραπέμπει και αναφέρεται στον Ίδιο τον Ενανθρωπίσαντα Λόγο του Θεού, δηλαδή σε πραγματικότητες που οι ίδιοι αγνοούν και απορρίπτουν. Η απάντηση είναι απλή: όπως ακριβώς το έκαναν και μεταξύ 1453 και 1935...

Τα ματάκια μας όμως τι φταίνε να διαβάζουν τέτοιες βαθυστόχαστες και θεολογικότατες αερολογίες;

Άλλος πάλι - σεβαστός, σεβασμιώτατος - είπε ότι όλη η Αγιά Σοφιά είναι μια απέραντη λειψανοθήκη, γιατί ο Ιουστινιανός που την έχτισε εντοίχισε άγια λείψανα παντού, και στους κίονες, και στους τοίχους. Μάλιστα. Δεν ξέρω από πού το γνωρίζουμε, αλλά ενδιαφέρον και απολύτως πιστευτό. Αλλά να θυμίσω τώρα ότι δεν πάει και πολύς καιρός που μας είπαν να μην προσκυνούμε τα άγια λείψανα για να μην κολλήσουμε αρρώστια; Δε μας τό 'πε ο συγκεκριμένος σεβασμιώτατος, αλλά ειπώθηκε. Και για τις εικόνες τα ίδια. Με μεγαλύτερη ένταση και κατά τόπους επισήμως. Και με εγκυκλίους και με μέτρα κατά τόπους. Και αύριο μεθαύριο θα το ξαναπούνε.

Και τώρα, τι; Θα πάμε, λέει, να κάνουμε Παράκληση στην Παναγία για την Αγιά Σοφιά, και θα ψάλλουμε ότι άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτή; Στις ίδιες ενορίες, στις ίδιες μητροπόλεις, όπου σε κάποιες τα μέτρα αποτροπής της προσκύνησης ισχύουν ακόμα;

Ποιον νομίζουμε ότι πάμε να εμπαίξουμε;

Και θέλουμε και Αγιά Σοφιά. Για τη Βρεμένη Σανίδα είμαστε, όχι για την Αγιά Σοφιά...

Κι έχεις και τους άλλους, που σου λένε για ιστορία, για παράδοση... που η Αγιά Σοφιά είναι, λέει, σύμβολο! Σιγά μην είναι και παράβολο...

Που σέβονται, σου λέει, την Ορθοδοξία, γιατί διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή...

Λες και όλος ο κόσμος κρέμεται από το σεβασμό τους ή την έλλειψη αυτού. Λες κι έχει καμιά σημασία το τι σέβεται ο καθένας και τι όχι! Για να κατεβαίνουμε λίγο απ' το καλάμι, για να δούμε και λίγο πέρα απ' τη μύτη μας, για να αντιλαμβανόμαστε τα μεγέθη μας...

Σου γράφουνε κι ένα βιβλίο, δοκίμιο διακοσίων σελίδων για την αξία του Μύθου, και λες ΟΚ παιδιά, έγινε, κατάλαβα.

Θυμάμαι σε μια παλιά συνέντευξη ο Sir Basil Markesinis μας είχε πει ότι διαφωνεί με όσους πολεμούν την Εκκλησία. Oh, thank you Sir! That's so very kind of you!

"Ειδικά απ' τη στιγμή που δεν έχουμε και τίποτα άλλο να την υποκαταστήσει".

Ένα πράμα δηλαδή σα να λέμε, όταν βρούμε κάτι άλλο, ε τότε βαράτε ελεύθερα. Yes, Sir!

Ο Λόγος Σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν. Προς τους αχαρίστους ο Ευεργέτης, προς τους αιχμαλώτους ο Ελευθερωτής. Προς τους εν σκότει καθημένους ο Ήλιος της Δικαιοσύνης. Επί τον Σταυρόν ο Απαθής, επί τον Άδην το Φως, επί τον θάνατον η Ζωή, η Ανάστασις δια τους πεσόντας.

Αγαπώ την ιστορία. Αν γράφω και πέντε ή δέκα κειμενάκια το χρόνο εδώ μέσα, τα μισά είναι ιστορικού περιεχομένου, και μάλιστα αυτά που τα ευχαριστιέμαι περισσότερο που τα γράφω, και που μου λέτε ότι τα ευχαριστιέστε περισσότερο κι εσείς που τα διαβάζετε.

Αλλά όλα αυτά τα συγκλονιστικά, δεν έγιναν για να έχει η μετα-Νεοελλάδα ιστορία, παράδοση, σύμβολα και κοινωνική συνοχή. Έγιναν δια την καταφθαρείσαν φύσιν - ή γι' αυτό, ή αλλοιώς είναι ψέμματα. Μύθος που πεθαίνει με τον παραμυθά που τον λέει, και δεν έχει καμία απολύτως αξία, και δεν πα να λένε ό,τι θέλουν τα δοκίμια - τα οποία άλλωστε κι αυτά στη συντριπτική τους πλειοψηφία θα ξεχαστούν με το θάνατο του δοκιμιογράφου - αν δε γίνουν πολτός πολύ νωρίτερα!

Όποιος καλοπροαίρετος ψάχνει την ελληνική παράδοση, είναι δεδομένο ότι κάποια στιγμή θα βρεθεί στο κατώφλι ενός ναού, και από μέσα θα ακούσει να σκούζουν ότι Χριστός Ανέστη. Στα δύο "άκρα του φάσματος", ο άνθρωπος αυτός είτε θα πει Αληθώς και θα μπει μέσα, είτε θα πει σαχλαμάρες και θα πάρει δρόμο. Φυσικά, στον κανονικό κόσμο συμβαίνουν πολλά και κανονικά πράγματα στον "ενδιάμεσο χώρο του φάσματος". Άλλος μπαίνει, κάθεται λίγο και βγαίνει, άλλος κοντοστέκεται για χρόνια στο κατώφλι και ξύνει το κεφάλι του, άλλος φεύγει τρέχοντας και μετά από... πενήντα ή εξήντα χρόνια γυρίζει. Γενικά καλό είναι ο καθένας μας κάποια στιγμή να δώσει μια απάντηση, γιατί δεν είναι και πολύ... σόι πράμα να ψάχνεσαι μια ζωή και να μην κατασταλάζεις. Δεν θα το παίξω, βέβαια, εγώ μεταφυσική αστυνομία, ας κάνει ο καθένας ό,τι θέλει κι ας πάρει όσο χρόνο θέλει. Και η αλήθεια είναι, και όσοι λέμε κάποτε Αληθώς, ουσιαστικά μπαινοβγαίνουμε. Μόνο για ροπή προς τα "μέσα" μπορεί να μιλήσει κανείς, ή ίσως ακόμα λιγότερο, για προσπάθεια προς ροπή προς τα "μέσα", ή ακόμα ακόμα για αδύναμη βούληση για προσπάθεια προς ροπή προς τα "μέσα", κάτι τέτοιο!

Πάντως, είναι δεδομένο ότι αυτός που θα κάτσει "μέσα", και όσο πιο πολύ κάτσει, και όσο πιο "μέσα" κάτσει, θα διαμορφώσει τρόπο σκέψης, κριτήριο, γούστα τέτοια, που θά 'ρθει στιγμή που θα είναι τελείως αδύνατο να συνεννοηθεί με το "έξω". Και ακόμα: όποιος κάνει μια προσπάθεια να καταλάβει - το κατά δύναμιν - τι γίνεται "μέσα", διαπιστώνει ότι ένα αντιμήνσιο, ένα τριμμένο πετραχήλι κι ένας παπάς που να πιστεύει στο Θεό, χωρίς κατ' ανάγκην καμιά σπουδαία μόρφωση, και δε λείπει καμιά Αγιά Σοφιά, και δε λείπει και τίποτε άλλο. Όταν λείπουν αυτά τα τρία, τότε είναι προς ανησυχία το πράγμα...

Η Εκκλησία γεννήθηκε σε μια σπηλιά, δοξάστηκε στις κατακόμβες και ζημιώθηκε στα ανάκτορα. Το άκουσα επί λέξει πρόσφατα. Και ναι μεν με άλλα λόγια και το είχα ξανακούσει και το ήξερα και το ξέρω χρόνια, πλην όμως αυτόν απ' τον οποίο το άκουσα, δεν τον είχα να τα πιάνει κάτι τέτοια. Είναι από τα ενθαρρυντικά των τελευταίων μηνών, τα πολλά ενθαρρυντικά. Σκεφτόμουν αυτές τις μέρες, αν η Αποκάλυψη (και ο Δανιήλ νομίζω;) λέει ότι το ένα τρίτο των αστέρων του ουρανού θα πέσουν, αυτό είναι τρομερό. Σα να λέμε, σκέψου όλους τους πιστούς ανθρώπους που ξέρεις, λαϊκούς, μοναχούς, ιερείς, επισκόπους. Αν αύριο (υποθετικά μιλώντας) μπαίναμε σε διαδικασία εσχάτων χρόνων, ένας στους τρεις απ' όλους αυτούς θα πλανιόταν. Από την άλλη όμως, τα δύο τρίτα θα βάσταγαν. Είναι πολύ μεγάλος αριθμός! Και ειδικά αν λάβει υπόψη του κανείς τι έχει να συμβεί στα έσχατα χρόνια και τι έχουν να τραβήξουν οι άνθρωποι, είναι τεράστιος ο αριθμός.

Θυμόμαστε και δοξάζουμε τους νεομάρτυρες και καλά κάνουμε, αλλά αν το καλοσκεφτείς ήταν μια ισχνή μειοψηφία. Η συντριπτική πλειοψηφία των μικρασιατών εξωμότησε, και μάλιστα πολύ σύντομα. Νομίζω ο Παπαρρηγόπουλος είναι που λέει πως όταν ο Μανουήλ Κομνηνός διέσχιζε τη Μικρά Ασία θέλοντας να χτυπήσει το Ικόνιο (και απέτυχε καθώς έπεσε σε ενέδρα στο Μυριοκέφαλο), στο δρόμο συναντούσε παντού τουρκεμένα χωριά. Μόλις εκατό χρόνια μετά το Μαντζικέρτ και την αρχική εγκατάσταση τούρκων στην περιοχή, οι παλιοί ακρίτες είχαν γίνει στη συντριπτική πλειοψηφία τους αποστάτες. Είναι εντυπωσιακό, λοιπόν, ότι στα έσχατα, με πιέσεις και διώξεις απείρως χειρότερες και απ' των τούρκων και απ' των ρωμαίων και απ' των σοβιετικών και από οποιουδήποτε άλλου καθεστώτος, τα δύο τρίτα των "μέσα" θα αντέξουν. Να μια περίπτωση που, αν τα χρόνια μας μάς φτάσουν μέχρι εκεί, θα πρέπει να ακολουθήσουμε την πλειοψηφία!

Λοιπόν, αν στη γειτονιά σου την Παρασκευή διαβάσουν την Παράκληση για την Αγιά Σοφιά, και μπορείς και θέλεις να πας, να πας. Είναι δυνατή ιστορία η Παράκληση στην Παναγία μας, δεν είναι απλό πράγμα. Και στην προσευχή σου να πεις... ό,τι θέλεις να πεις, δε θα ρωτήσεις δα και μένα! Αλλά να μη σου διαφύγει το χαράς μου την καρδίαν πλήρωσον, Παρθένε.

Με αφορμή ένα ενδιαφέρον γεωπολιτικό άρθρο

Με αφορμή αυτό εδώ του κυρίου Κωνσταντίνου Γρίβα.

Είδα αυτή την αγγλικούρα στην αρχή - για τις out of the box προσεγγίσεις - και την είδα με συμπάθεια, γιατί κι εγώ τις χρησιμοποιώ τις αγγλικούρες, πολύ δύσκολο να τις αποφύγει κανείς. Και τελοσπάντων καλύτερα αυτό, παρά έκφραση του τύπου για να πετύχεις στην επιχειρηματική καινοτομία, πρέπει να σκέφτεσαι έξω απ' το κουτί, δηλαδή πολύ μακριά απ' το κουτί, πώς να το πω, να μην υπάρχει κουτί.

Το είχα ακούσει σε μια συνέντευξη ενός απ' αυτούς τους σπουδαίους ρηξικέλευθους της νεοφυούς νεανικής επιχειρηματικότητας, που απ' ότι φαίνεται έσωσε την οικονομία μας. Ε, έτσι φαίνεται, γιατί για καιρό μας έλεγαν ότι αυτό θα μας σώσει, και μετά κάποια μέρα μας είπαν ότι σωθήκαμε.

Δεν θυμάμαι τι πουλούσε αυτός ο τύπος, εικονικά καπίστρια για 5G ψίλους που πηδάνε μέχρι το cloud ή κάτι παρεμφερές νομίζω, πάντως είναι σαφές πως ό,τι κι αν ήταν αυτό, δεν το έβαζε σε κουτί.

Ε, απ' το να χρησιμοποιούμε κάτι τέτοιες εκφράσεις, χίλιες φορές κατευθείαν η αγγλικούρα. Όμως άλλο είναι το ενδιαφέρον που βρήκα στο άρθρο.

...το αρχικό όριο των χωρικών υδάτων στα τρία ναυτικά μίλια διαμορφώθηκε εν πολλοίς από το μέγιστο βεληνεκές του χερσαίου πυροβολικού εκείνη την εποχή.

Μάλιστα. Είναι από τα σημεία που λες ότι ωραία, έμαθα και κάτι.

Πάμε στο βορρά και βρίσκουμε το Έρεσουντ, το στενό ανάμεσα στο νησιωτικό τμήμα της Δανίας και στις νότιες επαρχίες της Σουηδίας. Στη δανέζικη πλευρά το νησί είναι το Σιέλαντ, όπου βρίσκεται και η Κοπεγχάγη. Στο ελληνικά το βλέπεις και Ζηλανδία, κάτι που δεν είναι λάθος αλλά προκύπτει παρεξήγηση με μια άλλη Ζηλανδία που είναι επαρχία των Κάτω Χωρών και είναι απ' αυτή τη δεύτερη Ζηλανδία που πήρε το όνομά της η Νέα Ζηλανδία. Απ' τη σουηδική πλευρά η επαρχία είναι η Σκώνια, όπου βρίσκεται η ισλαμική πόλη του Μάλμε, η φοιτητούπολη του Λουντ και άλλα.

Το Λουντ είναι μια χαρακτηριστική μικρομεσαίου μεγέθους πολιτειούλα της βόρειας Ευρώπης, απ' αυτές όπου αν κάποιος από την Ελλάδα πέσει αλεξιπτωτιστής χωρίς να έχει ξαναταξιδέψει θα ενθουσιαστεί. Απ' την παλιά πόλη, απ' τις παμπ - τις υπαίθριες μάλιστα παμπ του καλοκαιριού - από την αρχιτεκτονική, απ' τη νεολαία που κυκλοφορεί λόγω του μεγάλου και καλού πανεπιστημίου. Αν πάλι κάποιος έχει ταξιδέψει έστω και λίγο, θα έχει δει άπειρες τέτοιες ωραίες πολιτειούλες ή παλιές αστικές γειτονιές, και το Λουντ δεν θα του κάνει καμία απολύτως ιδιαίτερη εντύπωση. Όποιος κατάλαβε τι εννοώ κατάλαβε!

Στο στενότερο σημείο του, το Έρεσουντ έχει πλάτος όλα κι όλα 2.5 ναυτικά μίλια, δηλαδή - με βάση και την πληροφορία του κυρίου Γρίβα - η διέλευση των πλοίων ήταν δυνατό να ελεγχθεί ή τουλάχιστον να παρενοχληθεί απ' όποιον έστηνε κανόνια είτε στη μία είτε στην άλλη ακτή - είτε κατά μείζονα λόγο και στις δύο.

Στο στενότερο αυτό σημείο, από την πλευρά της Σκώνιας υπάρχει το Χελσινμπόρι, για το οποίο δε νομίζω ότι έχω να πω τίποτα σπουδαίο, ισχύουν μάλλον ό,τι και για το Λουντ. Μια από τις άπειρες ίδιες βορειοευρωπαϊκές μικρομεσαίες πόλεις. Κάπου πρέπει να υπάρχουν υπολείμματα παλαιού παραθαλάσσιου οχυρού που βοηθούσε στον έλεγχο των στενών.

Από τη δανέζικη πλευρά, υπάρχει αντίστοιχα το Χέλσινγκορ, στο οποίο αξίζει μια στάση. Απαντάται στα αγγλικά ως Elsinore και στα ελληνικά ως Ελσινόρη. Το αξιοσημείωτο που έχει είναι το παραθαλάσσιο κάστρο Κρόνμποργκ, όπου τοποθετεί ο Σαίξπηρ τα γεγονότα του Άμλετ.

Ιδού το Κρόνμποργκ από φωτογραφία δική μου, έτσι για να μην ανεβάζω μόνο κλεμμένες!

Να και ο Σαίξπηρ.

Στην είσοδο του κάστρου, κάποιος είχε πετάξει δυο δαγκωμένα μήλα που σάπιζαν - κι επειδή ο χώρος ήταν προσεγμένος και καθαρός, φαντάζομαι ότι μάλλον τα μήλα τα άφηναν εκεί επίτηδες για να φανεί κάτι σάπιο στο βασίλειον της Δανιμαρκίας. Φυσικά, τα πήρα φωτογραφία!

Να κι ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στο Μιστρά με τη μαμά μου, καλοκαίρι '91 ή κάπου εκεί. Άσχετο, αλλά έψαχνα παλιές φωτογραφίες και τη βρήκα!

Λοιπόν τώρα, τι γίνεται; Γίνεται ότι μέχρι το 1658 η Σκώνια ήταν επαρχία υπό την επικυριαρχία του δανικού στέμματος, δηλαδή και οι δύο πλευρές του στενού ανήκαν στο ίδιο βασίλειο. Σημειωτέον παρενθετικά: κατά διαστήματα, τα τρία βασίλεια της περιοχής - Δανία, Νορβηγία, Σουηδία - είχαν κοινούς βασιλείς, ή κατά άλλα, εκτεταμένα διαστήματα μόνο δύο από αυτές (αυτό και αυτό και ίσως κι άλλα). Το 1658, πάντως, υπογράφεται η Συνθήκη του Ροσκίλντε, που μεταφέρει - οριστικά, όπως αποδείχτηκε - τη Σκώνια και άλλες επαρχίες της νότιας ηπειρωτικής Σκανδιναβίας από τη Δανία - Νορβηγία στη Σουηδία. Η συνθήκη αυτή ήταν αποτέλεσμα του Δευτέρου Βορείου Πολέμου, στον οποίο θα πρέπει να επανέλθω, γιατί βλέπω ότι έχει πιο πολύ ζουμί απ' ότι περίμενα όταν άρχισα να τα γράφω αυτά - αλλά προς το παρόν, ας δούμε γιατί έχει σημασία η κατάκτηση της Σκώνιας από τη Σουηδία.

Από το 1429 η Δανία είχε αρχίσει να εισπράττει δασμό διελεύσεως από τα εμπορικά πλοία που διέπλεαν το στενό του Έρεσουντ. Υπό την απειλή των κανονιών και από τις δύο ακτές, τα πλοία υποχρεώνονταν να σταματήσουν κάπου κοντά στο Κρόνμποργκ όπου και γινόταν ο εκτελωνισμός τους. Οι κυβερνήτες δήλωναν την αξία των εμπορευμάτων τους, πλήρωναν ένα ποσοστό 1% ή 2% επ' αυτής και αφήνονταν να συνεχίσουν το δρόμο τους. Για να αποφευχθεί η περίπτωση της ψευδούς δηλώσεως, η δανική διοίκηση διατηρούσε το δικαίωμα να αγοράσει η ίδια τα εμπορεύματα στην αξία που είχε δηλώσει ο εκάστοτε καπετάνιος. Βλέπω το άρθρο στη wikipedia μας λέει ότι τα έσοδα αυτού του εκτελωνισμού έφταναν να αποτελούν τα δύο τρίτα των εσόδων του δανικού στέμματος.

Θα έλεγε κανείς, ότι πολύ κακό για το τίποτα. Μιλάμε για το εμπόριο της Βαλτικής, δε μιλάμε για τη Βενετία, τη Γένοβα, την Αλεξάνδρεια, το πιπέρι, τα μπαχαρικά. Συνήθως αν πούμε για τη Βαλτική και μάλιστα πριν πεντακόσια χρόνια, θα σκεφτούμε χιόνι, πάγο, κρύο αέρα, παγωμένες θάλασσες. Κι όμως, δεν ήταν καθόλου ευκαταφρόνητο το εμπόριο στην περιοχή. Η σουηδική ξυλεία και ο σίδηρος, οι γούνες της Ευρασίας, το κατράμι και τα άλλα - πολύτιμα για την εποχή - υλικά ναυπηγικής, ακόμα και η τριπλέτα των προϊόντων που αποτελούσαν τη βάση της διατροφής στη βόρεια Ευρώπη: σιτηρά, ψάρια, μπύρα. Ψάρια από τη Βαλτική, σιτηρά προς τη Βαλτική, μπύρα από παντού και προς παντού! Η Στοκχόλμη, πρωτεύουσα και βασικό λιμάνι αυτοκρατορίας, από το 1703 επίσης το ίδιο η Αγία Πετρούπολη, το παλιό και ένδοξο Νόβγκοροντ, ακόμα τα χανσεατικά λιμάνια, η Λυβέκη, το Στετίνο, το Ροστόκ, το Ντάντσιγκ, το Ρεβάλ. Το Όμπο στη Φινλανδία. Κι αυτά μόνο πρόχειρα απ' το κεφάλι μου!

Η Χανσεατική Συμπολιτεία από μόνη της είναι ένα τεράστιο και πάρα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο, για το οποίο κι εγώ πέρα από εγκυκλοπαιδικά ή εκπαιδευτικά βιντεάκια δεν έχω κάποια πιο εξειδικευμένη πηγή ή πληροφορία. Δεν φαίνεται να ήταν μια "ζώνη ελευθέρου εμπορίου"· το αντίθετο, φαίνεται πως ήταν μια ζώνη πιο αποτελεσματικού ελέγχου του ελεγχόμενου εμπορίου. Πέρα από τα κατ' εξοχήν χανσεατικά λιμάνια της γερμανικής Βαλτικής, της Βόρειας Θάλασσας, ή και των ποταμών - Λυβέκη, Αμβούργο, Βρέμη, Κένιγκσμπεργκ, Κολωνία και άλλα πολλά - έντονη χανσεατική παρουσία σημειώνεται και σε άλλα μέρη, με τη μορφή των λεγόμενων kontor, που φαίνεται θά 'ταν κάτι ανάμεσα σε εμπορικές αντιπροσωπείες και εμπορικές αποικίες, με μεγάλο βαθμό αυτονομίας από τις γηγενείς κοινότητες με τις οποίες συνυπήρχαν. Οι περιγραφές αυτών των διευθετήσεων μάς θυμίζουν τη γενοβέζικη παρουσία στη γειτονιά του Γαλατά στην Πόλη, σε μεγάλο βαθμό αυτόνομη κι αυτή από τη ζωή της υπόλοιπης Πόλης. Τα πιο αξιοσημείωτα τέτοια kontor μας λένε οι ιστορικοί ότι σημειώνονται στο Νόβγκοροντ με τις γούνες του, στο Μπέργκεν με τα ψάρια, στο Λονδίνο και το Μπρυζ με το μαλλί και την υφαντουργία τους. Ιδού κάτι ενδιαφέρον σχετικό από το BBC και να κι ένα βιντεάκι τι θα τραβούσες αν ήθελες να γίνεις έμπορος της Χανσεατικής Συμπολιτείας! Μην επεκταθώ εγώ περισσότερο εδώ και μην μεταφράζω και αντιγράφω!

Πάντως, σημειώνεται ότι η εμπορική επιτυχία της Χάνσας και η επιθυμία του δανικού στέμματος να κόψει ένα κομμάτι από την πίτα των κερδών ήταν που οδήγησε σ' αυτή την πολιτική της επιβολής δασμών διέλευσης δια μέσου του Έρεσουντ. Η δε υλοποίηση της πολιτικής ήταν, φαίνεται, εύκολη υπόθεση όσο η Δανία ήλεγχε και τις δύο ακτές. Έχω την αίσθηση ότι ήταν τόση η ενόχληση των γερμανών εμπόρων από τα διαφυγόντα κέρδη, που θα πρέπει να είχαν συζητηθεί τρόποι να παρακαμφθεί το στενό, ίσως με χρήση χερσαίας οδού ανάμεσα στο Αμβούργο και τη Λυβέκη, ή ίσως είχε πέσει στο τραπέζι και κάποιας μορφής Διώρυγα του Κιέλου, που πάντως θα έφταναν τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι να κατασκευαστεί στ' αλήθεια.

Περνούν οι αιώνες, η Χάνσα παρακμάζει - νέες ήπειροι, νέες ναυτικές δυνάμεις, νέοι εμπορικοί δρόμοι - αλλά ο δασμός του Έρεσουντ παραμένει και γεμίζει το δανικό θησαυροφυλάκιο. Και κάπως έτσι ερχόμαστε στο 1655 και στο Δεύτερο Βόρειο Πόλεμο, έναν από τους πολέμους της περιόδου που συγκέντρωσαν πολύ και καλό κόσμο του βορρά. Ξεκινά όταν ο Κάρολος Γουσταύος της Σουηδίας αποφασίζει να εισβάλει στην - εξασθενημένη λόγω πολέμου με τους Μοσχοβίτες - Πολωνία - Λιθουανία και ακολουθεί ο κακός χαμός. Διάφορες δυνάμεις της περιοχής και της εποχής επεμβαίνουν στο πλευρό του ενός ή του άλλου, με τη μία ή την άλλη υπόσχεση, ενίοτε αλλάζουν στρατόπεδο, και τα λοιπά, και τα συνηθισμένα, και τα αναμενόμενα! Κάποια στιγμή, η Δανία αντιλαμβάνεται ότι ο σουηδικός στρατός λείπει στην Πολωνία και αποφασίζει να επέμβει προκειμένου να λύσει παλαιότερες διαφορές. Ο Κάρολος Γουσταύος τα μαζεύει άρον άρον και επιστρέφει, επιτίθεται με τη σειρά του στη Δανία, επικρατεί και επιβάλει τη Συνθήκη του Ροσκίλντε, με την οποία πλέον η ανατολική ακτή του Έρεσουντ γίνεται σουηδικό έδαφος. Κι άλλες συνθήκες αναφέρονται μεταξύ άλλων εμπολέμων του εν λόγω πολέμου, που ρυθμίζουν άλλα πράγματα και έχουν το ενδιαφέρον τους.

Ας καταλάβουμε, κατ' αρχήν, τι σημαίνει Σουηδία για την εποχή. Να μην επηρεαστούμε από την σύγχρονη εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας! Η Σουηδία του 17ου αιώνα κατείχε, πρώτα απ' όλα, σταθερά και παλαιόθεν όλο το έδαφος που σήμερα ονομάζουμε Φινλανδία. Επίσης είχε κτήσεις σ' όλη τη νότια ακτή της Βαλτικής, στα μέρη που σήμερα τα λέμε Εσθονία, Λετονία, επίσης και κάποιες περιοχές της βαλτικής Γερμανίας.

Αν λοιπόν γεννάται το ερώτημα, τι δουλειά είχε η Σουηδία να επιτεθεί πέραν της Βαλτικής στην Πολωνία, η απάντηση είναι απλώς ότι δε χρειάστηκε να διασχίσει τη Βαλτική. Είχε ήδη χερσαία σύνορα με την Πολωνία - και φυσικά χερσαία σύνορα σημαίνει και εκατέροθεν εδαφικές διεκδικήσεις.

Στρατιωτικά μιλώντας, η Σουηδία δεν ήταν στην ακμή της ακμής της, αλλά ούτε και στην παρακμή της. Το ορόσημο της παρακμής θεωρείται ο Μέγας Βόρειος Πόλεμος του 1700-1721, που ανέτρεψε τη Σουηδία και ανέδειξε τη Ρωσία ως την υπερδύναμη της περιοχής, ενώ ως ακμή της ακμής θα πρέπει να οριστεί η βασιλεία του Γουσταύου Αδόλφου, του περίφημου ή περιβόητου Λέοντος του Βορρά, μερικές δεκαετίες πριν τα γεγονότα που κυρίως συζητάμε εδώ.

Το κομμάτι είναι άγριο, αλλά προσήκει ούτως, καθότι άγριος ήταν και ο ίδιος ο Γουσταύος. Ο στρατός που έφτιαξε ήταν μάλλον ο ισχυρότερος της Ευρώπης εκείνη την εποχή, τουλάχιστον από πλευράς τακτικής και πειθαρχίας. Θεωρείται καινοτόμος της στρατιωτικής τέχνης, και αν προσθέσει κανείς την αφθονία του καλής ποιότητας σουηδικού σιδήρου ως πρώτη ύλη και το υψηλό ηθικό του (φανατικά προτεσταντικού) σουηδικού στρατεύματος, ως "το στράτευμα του Θεού" που έχει "ιερή αποστολή" να τιμωρήσει τη "δαιμονική Ρώμη", σχηματίζει μια ιδέα.

Ο Γουσταύος Αδόλφος είναι από εκείνες τις ιστορικές προσωπικότητες που δίνουν το όνομά τους σε πράγματα. Πού και πού συναντάς αναφορές σε γουσταυϊανό στρατό, γουσταυϊανό ιππικό, πυροβολικό, πεζικό. Ίσως περιττεύει να σημειωθεί, υπήρξε από τους μεγαλύτερους στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες του προτεσταντικού στρατοπέδου στον Τριακονταετή Πόλεμο, σε κάποια μάχη του οποίου (προσηκόντως, θα έλεγε κανείς!) σκοτώθηκε μεν, πλην όμως η πλευρά του επικράτησε (προσηκόντως κι αυτό!).

Αντίπαλος του Γουσταύου στα πεδία των μαχών του Τριακονταετούς Πολέμου ήταν ένας άλλος περίφημος ή περιβόητος, ένα άλλο θηρίο της εποχής, ο αρχιμισθοφόρος Άλμπρεχτ φον Βαλλενστάιν. Να μη συνεχίσω όμως άλλο προς αυτή την κατεύθυνση, γιατί αυτά είναι τεράστια κεφάλαια της ευρωπαϊκής ιστορίας που κι εγώ για να γράψω στα σοβαρά, θα πρέπει πρώτα να διαβάσω στα σοβαρά! Απλά να σημειώσω, ευκαρίας δοθείσης, ότι τον καιρό εκείνο σπουδαία τροφοδοσία των στρατευμάτων δεν υπήρχε - είτε αυτά ήταν εθνικά είτε μισθοφορικά. Ήταν απολύτως δεδομένο ότι οι άμαχοι θα λεηλατούνταν, και θα λεηλατούνταν ξανά και ξανά, όσο διαρκούσε ο πόλεμος - για να μην πω, θα λεηλατούνταν και εκτός πολέμου, γιατί κι οι μισθοφόροι κάπως έπρεπε να ζήσουν μέχρι την επόμενη δουλειά! Ειδικά αν τύχαινε οι άμαχοι να είχαν τη λάθος πίστη! Αλί κι αλίμονο στο καθολικό χωριό απ' το οποίο θα περνούσε ο Γουσταύος, αλί κι αλίμονο στο προτεσταντικό χωριό απ' το οποίο θα περνούσε ο Βαλλενστάιν!

Επιστροφή στο μέλλον, στον πόλεμο του 1655, και βλέπω πως ένα από τα αποτελέσματά του ήταν η ανεξαρτησία της Πρωσίας. Και τι να πρωτοπείς τώρα εδώ, άλλο τεράστιο κεφάλαιο! Για αρχή: απ' όσα βλέπω, μάλλον αυτό ήταν μακροπρόθεσμα το σημαντικότερο επακόλουθο του Δευτέρου Βορείου Πολέμου, οπωσδήποτε σημαντικότερο απ' την κατάκτηση της Σκώνιας από τη Σουηδία!

Πάμε πίσω στα τέλη του 12ου αιώνα, εποχή σταυροφορική, και βλέπουμε ότι στη φράγκικη Άκρα του σημερινού Ισραήλ ιδρύεται ρωμαιοκαθολικό μοναστικό τάγμα, που σκοπό έχει να εξυπηρετήσει τους γερμανόφωνους προσκυνητές. Είναι το Τευτονικό Τάγμα. Σύντομα θα αποκτήσει στρατιωτικά χαρακτηριστικά, κατά τα πρότυπα των Ναϊτών και των Οσπιταλίων, και επίσης σύντομα, το 13ο αιώνα, θα αποκτήσει γη στα βάθη της Βαλτικής, σε μέρη που σήμερα ανήκουν στην Πολωνία, τη Λιθουανία, τη Λετονία και το Καλίνινγκραντ στη Ρωσία. Αποστολή του Τάγματος στη Βαλτική είναι να εκχριστιανίσει τους τελευταίους ειδωλολάτρες της Ευρώπης που ζούσαν στην περιοχή - και, παρεμπιπτόντως, να δώσει κι ένα μάθημα στους "σχισματικούς" ορθόδοξους του Νόβγκοροντ, του Πσκωφ, του Σμολένσκ και άλλων ρωσικών ηγεμονιών.

Ένα μουσικό διάλειμμα και επανέρχομαι. Το έχω ξαναβάλει το βιντεάκι, αλλά μ' αρέσει πολύ και η μελωδία και οι σκηνές. Και προσήκει ιδιαίτερα σ' αυτό το σημείο.

Η παρουσία των φράγκων στο Λεβάντε ήταν ούτως ή άλλως θνησιγενής, ο τελευταίος ειδωλολάτρης ηγεμόνας της Ευρώπης εκχριστιανίστηκε κάπου το 14ο αιώνα, οι "σχισματικές" ηγεμονίες κράτησαν καλά και οι Τεύτονες Ιππότες βρέθηκαν χωρίς ιδιαίτερο σκοπό, αλλά με αρκετή γη, αρκετά κάστρα και κανονική κρατική οργάνωση στις νοτιοανατολικές ακτές της Βαλτικής. Σύντομα ήρθαν σε σύγκρουση με την περιφερειακή υπερδύναμη της περιοχής, την Πολωνία - Λιθουανία, που προφανώς εποφθαλμιούσε τα εδάφη τους. Επιπλέον, οι χανσεατικές πόλεις της περιοχής, συνηθισμένες σε ευρύτατη αυτονομία, δεν ήταν και πολύ ικανοποιημένες υπό την επικυριαρχία ενός θεοκρατικού τάγματος. Ήρθε και η Μεταρρύθμιση που συγκλόνισε συθέμελα την καθεστηκυία τάξη στην Ευρώπη, να μην τα πολυλογώ το 1525 ο τότε μάγιστρος του Τευτονικού Τάγματος απορρίπτει τη Ρώμη, ασπάζεται το λουθηρανισμό και στρέφεται για προστασία προς τους παλιούς εχθρούς του, τους Πολωνούς. Ο καθολικός μάγιστρος γίνεται λουθηρανός δούκας και η γη που ήλεγχε το μοναστικό τάγμα γίνεται το κανονικό, κοσμικό δουκάτο της Πρωσίας, υπό την επικυριαρχία πάντως της καθολικής μεν, ανεξίθρησκης για τα δεδομένα της εποχής δε, Πολωνίας.

Ε λοιπόν, το 1655 όταν ξεσπά ο Δεύτερος Βόρειος Πόλεμος, ο Κάρολος Γουσταύος της Σουηδίας υπόσχεται ανεξαρτησία από την Πολωνία στον τότε δούκα της Πρωσίας και εκλέκτορα του Βραδεμβούργου Φρειδερίκο Γουλιέλμο, αν ο τελευταίος τον υποστήριζε. Ο πόλεμος κύλησε θετικά για τη Σουηδία και τους συμμάχους της και σ' αυτό το μέτωπο, οπότε το 1660 υπογράφεται η Συνθήκη της Ολίβας, κάπου σ' ένα προάστιο του παλαιού χανσεατικού Ντάντσιγκ, που μεταξύ άλλων αναγνωρίζει την Πρωσία ως ανεξάρτητη, αλλά και συνδεδεμένη με το Βραδεμβούργο, δηλαδή με το Βερολίνο!

The rest is history που λένε και στο χωριό μου! Στην Πρωσία - Βραδεμβούργο διαμορφώνεται υπό αυτές τις συνθήκες ένας "σπαρτιατικός", μιλιταριστικός γερμανικός πολιτισμός που τον λένε διαφορετικό από αυτόν των πιο "αλέγκρων" ειρηνικών ζυθοποτών της Ρηνανίας, της Βαυαρίας ή της Αυστρίας. Που στα τέλη του 18ου αιώνα θα πάρει μέρος στο διαμελισμό του πτώματος της μέχρι πρότινος επικυριάρχου της Πολωνίας και στα τέλη του 19ου θα πραγματώσει τη Γερμανική Ενοποίηση - που έχω δει να λέγεται και κατάκτηση της Γερμανίας από την πολύ διαφορετική Πρωσία!

Υπάρχει αυτό το βιβλίο, είναι καλό και αρκετά σύντομο. Εγώ το πήρα με σκοπό να βρω τίποτα για τη Χάνσα που με ενδιέφερε και με ενδιαφέρει πάρα πολύ. Τελικά για τη Χάνσα βρήκα όλη κι όλη μία σελίδα (!), αλλά βρήκα άλλα ενδιαφέροντα πράγματα. Κυρίως από εκεί παίρνω αυτή την ιδέα, ότι άλλη η πέραν του Έλβα Γερμανία - ουσιαστικά η Πρωσία - και άλλη η δυτικώς του Έλβα. Επιμένει πάρα πολύ ο συγγραφέας σ' αυτό. Ουσιαστικά είναι η κεντρική ιδέα του έργου του. Όλα τα γεγονότα των τελευταίων τριακοσίων χρόνων στη Γερμανία και όχι μόνο, τα ερμηνεύει υπό το πρίσμα αυτής της θεώρησης. Την καταγράφω λοιπόν κι εγώ ως άξια καταγραφής, τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο!

Αυτά τα επιγραμματικά περί Πρωσίας, και τώρα εγώ να συνεχίσω ή κούρασα; Ας συνεχίσω!

Μετά τη συνθήκη του Ροσκίλντε του 1658, κι ενώ ο ευρύτερος πόλεμος εμαίνετο, ο Κάρολος Γουσταύος της Σουηδίας θεώρησε ότι ήταν καλή ευκαιρία να ξεμπερδέψει μια και καλή με τη Δανία. Πριν στεγνώσει καλά καλά το μελάνι της συμφωνίας, επιτίθεται ξανά στη νησιωτική Δανία, στη Ζηλανδία και στο Φιούν. Οι Δανοί αμύνονται της Κοπεγχάγης με επιτυχία· παρεμβαίνουν, δε, οι Ολλανδοί! Στέλνουν στόλο στο Έρεσουντ και ναυμαχούν με τους Σουηδούς στο στενό, αναγκάζοντάς τους να αποσυρθούν. Καθώς οι απώλειες εκατέροθεν είναι μικρές και οι Σουηδοί ακόμα ισχυροί, οι Ολλανδοί στέλνουν κι άλλες δυνάμεις, αυτή τη φορά υπό τον θρυλικό ναύαρχο Μίχελ ντε Ράουτερ. Ο στόλος του κυριαρχεί στο στενό, οι πεζοναύτες του καθαρίζουν μικρά τμήματα σουηδικού στρατού που έχουν αποκλειστεί στο δανικό αρχιπέλαγος και απελευθερώνουν κάποιες μικρομεσαίες πόλεις που είχαν καταλάβει. Ο κύριος όγκος του σουηδικού στρατού αδυνατεί να προχωρήσει προς τα δανικά νησιά, δεν απειλείται βέβαια στην κυρίως ηπειρωτική Σκανδιναβία αφού οι Ολλανδοί έχουν στόλο αλλά όχι και σπουδαίο στρατό, και τελοσπάντων έχουμε ισοπαλία! Η κατάσταση παγιώνεται με τη Συνθήκη της Κοπεγχάγης, η οποία είναι κάπως ευνοϊκή για τη Δανία, της επιστρέφει κάποια λίγα εδάφη, όχι όμως τη Σκώνια. Κι έτσι πλέον οριστικά οι δύο όχθες του στενού ανήκουν στο εξής σε διαφορετικές δυνάμεις.

Έχω την αίσθηση ότι η ολλανδική παρέμβαση είχε αυτόν ακριβώς το σκοπό, να εξασφαλίσει ότι οι δύο όχθες θα ανήκαν σε δύο διαφορετικά κράτη. Για να επιτευχθεί αυτό, έπρεπε να επιβιώσει η Δανία, αλλά τίποτα παραπάνω! Σε καμία περίπτωση να μην επανέλθει στα ante bellum σύνορά της. Εξάλλου, εντύπωση προξενεί και η πλήρης ουδετερότητα της Αγγλίας σε όλη αυτή την ιστορία. Λόγω της έντονης αντιπαλότητας που είχε εκείνα τα χρόνια με την Ολλανδία, θα περίμενε κανείς να επέμβει στο πλευρό της Σουηδίας. Μια αγγλική ναυτική δύναμη ήταν πράγματι παρούσα στη ναυμαχία του Έρεσουντ, αλλά αρκέστηκε να παρακολουθήσει από απόσταση. Προφανώς και της Αγγλίας τα εμπορικά συμφέροντα αυτό επέβαλαν, ήττα της Σουηδίας στη θάλασσα, αλλά περιορισμένη ήττα. Τέτοια ήττα που να μην της επέτρεπε να προχωρήσει, αλλά όχι τέτοια ήττα που να την υποχρέωνε να επιστρέψει τα προγενέστερα κέρδη.

Εν συντομία, επομένως: ο μόνος λόγος που η Δανία επιβίωσε ως ανεξάρτητο βασίλειο και δεν απορροφήθηκε από τη Σουηδία ήταν ότι οι εμπορικές δυνάμεις της εποχής δεν ήθελαν το στενό του Έρεσουντ να βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο ενός και μόνο κράτους.

Η Δανία συνέχισε να χρεώνει δασμό διελεύσεως, αλλά ήταν πιο δύσκολο να τον επιβάλει και πιο εύκολο στα διερχόμενα πλοία να ξεφύγουν. Αυτή η κατάσταση συνεχίστηκε μέχρι το 1857, όταν η Δανία παραιτήθηκε της συγκεκριμένης πολιτικής, με αντάλλαγμα κάποια εφ' άπαξ οικονομική αποζημίωση, τη μερίδα του λέοντος της οποίας πλήρωσαν η Βρετανία και η Ρωσία, και εν συνεχεία ξεχωριστά και οι ΗΠΑ. Φαίνεται πως οι ναυτικές δυνάμεις της εποχής δεν ήταν διατεθειμένες να ανεχθούν αυτή τη νόμιμη πειρατεία άλλο (αυτό δεν ήταν, νόμιμη πειρατεία;!). Και επιπλέον, ίσως έχει σημασία και ότι το 19ο αιώνα μεταβάλλεται σταδιακά η επικρατούσα οικονομική θεωρία. Το εμπορικό ισοζύγιο έχει πια μικρότερη σημασία και η ανάπτυξη (που διευκολύνεται, θεωρητικά, από φτηνές εισαγωγές π.χ. πρώτων υλών, άρα κατάργηση δασμών) μεγαλύτερη.

Δε θέλω να επεκταθώ προς αυτή την κατεύθυνση της οικονομικής θεωρίας. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι φαίνεται πως η Δανία βρέθηκε με μια παλιομοδίτικη πολιτική, την οποία ούτως ή άλλως δεν μπορούσε να ασκήσει πια το ίδιο αποτελεσματικά, και επιπλέον πιεζόταν πολιτικά και "πειραζόταν" οικονομικά να καταργήσει. Το οποίο και έκανε.

Όταν το ποδόσφαιρο ήταν ένα πολύ διαφορετικό παιχνίδι

Όποιος βλέπει καμιά ουγγαρέζικη άμυνα στο παρακάτω, να μου τη δείξει κι εμένα.

Πάντως στην Ουγγαρία έπαιζαν ο Ντέταρι, που μετά από λίγα χρόνια ήρθε στον Ολυμπιακό, και ο Εστερχάζυ που εκείνο τον καιρό έπαιζε στην ΑΕΚ και μετά πέρασε λίγο κι από Παναθηναϊκό.

Ο Εστερχάζυ ήταν και ενδιαφέρουσα περίπτωση ευρύτερα, γιατί δεν ήταν ο κλασσικός κλωτσομπαλάς, ξέρω γω Μητρόπουλος, Γεωργάτος ή ο Ρούνυ που και τη φάτσα του να δεις, τον φαντάζεσαι να φοράει προβιά και να κρατάει τσεκούρι. Ο Εστερχάζυ ήταν από διακεκριμένη οικογένεια της παλιάς ουγγρικής αριστοκρατίας, ο αδερφός του ήταν λογοτέχνης, και νομίζω και ο ίδιος όταν σταμάτησε τη μπάλα πρέπει να έγραψε κάνα δυο βιβλία.

Εδώ τώρα να δεις!

Στο 2:25, ο Λίνεκερ τρώει μια αγκωνιά και πέφτει κάτω. Και καλά που δεν το είδε ο διαιτητής ούτε ο επόπτης να βγάλουν κάρτα, καλά που δεν υπήρχε VAR, αλλά δε σταματάει και κανείς το παιχνίδι για τις πρώτες βοήθειες. Όχι οι αντίπαλοι να το σταματήσουν, ούτε οι συμπαίκτες του! Συνεχίζουν κανονικά να βγαίνουν στα πλάγια και να κάνουν σέντρες. Το κερασάκι στην τούρτα είναι τα λόγια του σχολιαστή: England have such good possession, they must go on!

Για το παρακάτω τι να πρωτοπείς.

Για τα μαλλιά και τις φαβορίτες των ποδοσφαιριστών. Για το κλωτσίδι που πέφτει. Για τις συνεχείς σέντρες. Για τα γεγονότα στο τέλος. Αυτό είναι ποδόσφαιρο άλλης γεωλογικής περιόδου, δεν το πρόλαβα ούτε εγώ.

Δύο πιο πρόσφατα για τέλος.

Κάθε ελληνικό μπλογκ που σέβεται τον εαυτό του οφείλει μία τουλάχιστον φορά να ανεβάσει έναν Γεωργούντζο. Γατάκια!

Η κολοκύνθη

Κόντεψα να σκάσω στα γέλια μια απ' αυτές τις μέρες, όταν κοιτάζοντας περσινές αναρτήσεις μου, έπεσα στην παρακάτω αποστροφή του λόγου μου:

Σε μερικούς μήνες, να είμαστε καλά και θα έρθει πάλι η μεγαλοβδομάδα και θα ακούσουμε δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της Γης.

Μετά από μερικούς μήνες, ήρθε πάλι η μεγαλοβδομάδα και πέρασε, και ήρθε και πέρασε και το Χριστός Ανέστη, αλλά εμείς δεν ήμασταν καλά ούτε ακούσαμε δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της Γης! Ούτε, άλλωστε, και τα συγκλονιστικά αναγνώσματα της Παλαιάς Διαθήκης, των τελευταίων ημερών της μεγαλοβδομάδας.

Την Παλαιά Διαθήκη δεν την έχω ανοίξει και ποτέ να την διαβάσω, είναι αλήθεια. Εδώ ούτε την Καινή δεν πολυανοίγω. Μου έχουν συστήσει, πάντως, ιδιαιτέρως το Βιβλίο του Ιώβ και θα πρέπει κάποτε να το διαβάσω. Είναι κρίμα, όμως, που δεν έχω ασχοληθεί ακόμα, γιατί κάποια από τα αναγνώσματα που περιλαμβάνονται στις ιερές ακολουθίες των ημερών του Πάσχα είναι από τις αγαπημένες μου στιγμές του λειτουργικού χρόνου. Ειδικά αν κάποτε βρεθεί κανένας αναγνώστης που να καταλαβαίνει τι διαβάζει και να δώσει λίγο χρώμα στη φωνή του, θα σπάσουνε τζάμια απ' αυτά που λέγονται. Αλλά δεν είναι ώρες τώρα να γκρινιάζω για το άχρωμο της φωνής των αναγνωστών!

Πρώτα πρώτα, χρονολογικά όπως θα τα ακούγαμε, αν τα ακούγαμε, Μεγάλη Παρασκευή μετά την περιφορά του Επιταφίου, υπάρχει η φοβερή προφητεία του Ιεζεκιήλ, περί της γενικής Αναστάσεως. Το πεδίον το μεστόν οστέων ανθρωπίνων και ο υιός ανθρώπου που ερωτάται ει ζήσεται τα οστέα ταύτα. Να το διαβάσεις μόνος σου, μην αντιγράφω τώρα! Αλλά οι τελευταίες λέξεις, μετά από τη συγκλονιστική περιγραφή: λελάληκα και ποιήσω, λέγει Κύριος. Τό 'πα και θα το κάνω! Ανατριχίλα.

Πρωί Μεγάλου Σαββάτου, κατά τις 7:30 - 8 η ώρα, ανάλογα πότε αρχίζει η κάθε ενορία! Κάνα μισάωρο, τέλος πάντων, μετά το χτύπημα της καμπάνας. Τρία αναγνώσματα από την Παλαιά Διαθήκη. Το βιβλιαράκι μου εδώ λέει ότι παλαιότερον τα αναγνώσματα της ημέρας ήσαν 15. Βραδύτερον περιωρίσθησαν εις τα ανωτέρω τρία. Κι εγώ εδώ και καμιά τριανταριά χρόνια αναρωτιέμαι τι ομορφιές χάνουμε από τα 12 που κόψαμε, αλλά να μην παραπονιέμαι, αφού εδώ και καμιά τριανταριά χρόνια δεν έψαξα ποτέ να βρω ποια είναι αυτά τα 12!

Το δεύτερο από τα τρία, λοιπόν. Προφητείας Ιωνά το Ανάγνωσμα.

Κάπου στην περιοχή του σημερινού ιρακινού Κουρδιστάν, υπήρχε η πασίγνωστη Νινευή των Ασσυρίων, μια από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου. Τεράστια σε έκταση, τρεις μέρες να την περπατήσεις από τη μια άκρη στην άλλη, δηλαδή σημαντικά (συντριπτικά;) πιο εκτεταμμένη από την Αθήνα του 21ου αιώνα.

Δεν μου αρέσουν και πολύ όσοι εφαρμόζουν σχολαστικές μεθόδους σ' αυτά τα πράγματα, αλλά ας παρεκκλίνω λίγο προς την κατεύθυνση της χρονολόγησης της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Αβραάμ τοποθετείται γύρω στο 2100 π.Χ., η Έξοδος κάπου γύρω στο 1380 π.Χ. και η ολοκλήρωση του Ναού του Σολομώντα γύρω στο 900 π.Χ. Είναι τρία εμβληματικά ορόσημα της βιβλικής διήγησης. Τον καιρό της Εξόδου, η αρχαία Ασσυρία είχε παρακμάσει και στην περιοχή της Νινευής επικυριαρχούσε το κράτος που στις μέρες μας οι ιστορικοί και οι αρχαιολόγοι το ονομάζουν Μιτάννι. Τον ίδιο καιρό, ή μάλλον λίγο αργότερα, στην Αίγυπτο προέκυψε ο Φαραώ Αμενόφις Δ', που επιχείρησε να επιβάλει τον Ατενισμό, μια ενοθεϊστική θρησκεία με πασιφιστικά χαρακτηριστικά, και τελοσπάντων υπήρξαν πολλές ταραχές και επεισόδια μέχρι να επανέλθει η προτέρα τάξη.

Το γεγονός ότι η θρησκεία του Αμενόφεως ήταν ενοθεϊστική και η απόπειρα επιβολής της δεν χρονολογείται και πολύ μακριά από την Έξοδο, έχει οδηγήσει διάφορους φαντασιόπληκτους να υποστηρίζουν ότι οι Εβραίοι ήταν οι Αιγύπτιοι πιστοί του Ατενισμού που έφυγαν από τις διώξεις των αντιπάλων τους πιστών των άλλων θεών, ο δε Μωυσής τίποτα άλλο παρά ιερέας του θεού Ατόν.

Τι σχέση έχουν αυτά με τον Ιωνά; Καμία, παρεξέκλινα απλώς σε άλλα ενδιαφέροντα πράγματα! Επιστρέφω!

Ο Ιωνάς τοποθετείται κάπου τον 8ο αιώνα π.Χ., όταν στη Νινευή κυριαρχούσε το Νεοασσυριακό κράτος, ήταν δε τόσο διεφθαρμένη η Νινευή που ο Θεός είπε στον Ιωνά ότι η "κραυγή της κακίας" αυτής - η μπόχα της θα λέγαμε σήμερα! - έφτασε μέχρι τον ουρανό! Διατάχθηκε να πάει, λοιπόν, ο Ιωνάς, και να κηρύξει τη μετάνοια στους διεστραμμένους νινευΐτες.

Ο Ιωνάς δεν ήθελε να πάει! Και σκέφτηκε να το σκάσει, να φύγει μακριά, κάπου που μπορεί να κατάφερνε να ξεφύγει απ' το Θεό και τις παραγγελίες του. Κατέβηκε στο λιμάνι της Ιόππης - είναι η σημερινή Γιάφα στο Ισραήλ - και μπάρκαρε σ' ένα πλοίο που κατευθυνόταν προς "Θαρσίς". Θαρσίς - στο κείμενο απαντάται μόνο έτσι, στην αιτιατική, εις Θαρσίς, με ιώτα, τουλάχιστον στο βιβλιαράκι μου έτσι είναι. Δεν είμαστε και πολύ σίγουροι πού είναι αυτό το λιμάνι. Παλαιότερα που το είχα ψιλοκοιτάξει από περιέργεια, είχα σχηματίσει την εντύπωση ότι θα ήταν το σημερινό Καντίθ της Ανδαλουσίας, αλλά φαίνεται υπάρχουν κι άλλες θεωρίες. Ας πούμε, τέλος πάντων, μπήκε σ' ένα πλοίο που έφευγε για πολύ μακριά, για παράδειγμα για Ισπανία - στα παράλια της οποίας, ειρήσθω εν παρόδω, υπήρχαν φοινικικές αποικίες από παλιά, ένθεν κακείθεν του Γιβραλτάρ.

Κάπως έτσι θά 'τανε, λοιπόν, το πλοίο στο οποίο επιβιβάστηκε ο Ιωνάς και κίνησε για Θαρσίς. Πολύ σύντομα σηκώθηκε μεγάλη θαλασσοταραχή· οι ναύτες και οι επιβάτες - θά 'ταν από πολλές φυλές και πολλά γένη - θορυβήθηκαν και άρχισαν τις ικεσίες, ο καθένας στο δικό του θεό. Κι ο ίδιος ο Ιωνάς; Ο ίδιος ο Ιωνάς κοιμόταν "τον ύπνο του δικαίου" - ίσως από κει να έχει βγει η φράση! Είχε κατέβει στο αμπάρι, είχε αρντανιαστεί, εκάθευδε και έρρεγχε. Κοιμόταν και ροχάλιζε! Αυτό το έρρεγχε πάντα μού έφερνε ένα χαμόγελο, έβρισκα πάντα πολύ παραστατική την περιγραφή. Νατουραλιστική, θα έλεγαν τα βαριά πεπόνια με τη χοντρή τη φλούδα, αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι που πρέπει να βρίσκουν πάντα εντυπωσιακές λέξεις για να εξυμνηθεί το αυτοείδωλό τους.

Μέσα στην αντάρα, εν πάση περιπτώσει, τον ξύπνησαν και τον Ιωνά, να προσευχηθεί κι αυτός στο δικό του Θεό. Έβαλαν, δε, κλήρο, για να φανεί, όπως νόμιζαν, ποιος φταίει, για ποιού τα κρίματα οι ανώτερες δυνάμεις τους έστειλαν τη φουρτούνα που κόντευε να τους βυθίσει. Ο κλήρος έπεσε στον Ιωνά, και άρχισαν οι ερωτήσεις. Ποιος είναι, από πού έρχεται, πού πάει και ποιον Θεό λατρεύει. Όταν, δε, πληροφορήθηκαν ότι Θεός του είναι Κύριος ο Θεός του ουρανού, ος εποίησε την θάλασσαν και την ξηράν, και από Αυτόν προσπαθεί να το σκάσει, εφοβήθησαν φόβον μέγαν, και κατόπιν προτροπής και του ίδιου του Ιωνά, τον πήραν και τον πέταξαν στη θάλασσα, για να κοπάσει επιτέλους η τρικυμία και να σωθεί το πλοίο.

Ένα πράγμα μου κάνει μεγάλη εντύπωση: οι ναύτες και οι επιβάτες, που λάτρευαν ο καθένας τους δικούς του θεούς και κανείς τον Αληθινό Θεό του περιούσιου λαού του Ισραήλ, μόλις ακούουν ποιος είναι ο Θεός του Ιωνά, αμέσως τρομάζουν - σα να αναγνωρίζουν μια δύναμη ανώτερη από τους δικούς τους θεούς. Δηλαδή, δεν είναι ο φοίνικας που λάτρευε τον Βάαλ, ξαφνικά είδε έναν αιγύπτιο και φοβήθηκε τη δύναμη του Άμωνος. Πριν μιλήσουν με τον Ιωνά, ο καθένας προσευχόταν στο δικό του θεό και ο φοίνικας δεν έδινε σημασία στον Άμωνα του αιγύπτιου· εδώ, όμως, ο φοίνικας και ο αιγύπτιος μαζί φαίνεται να έχουν μια κάποια συνείδηση ή ανάμνηση ότι υπάρχει κάπου Κάποιος ος εποίησε την θάλασσαν και την ξηράν, που δεν έχουν μάθει το νόμο Του, ούτε Του προσφέρουν θυσίες, αλλά που μπροστά του ούτε ο Βάαλ ούτε ο Άμων δε μετράνε τίποτα.

Σε μια σχετικά πρόσφατη συζήτηση με άνθρωπο που γνωρίζει την Παλαιά Διαθήκη αρκετά καλά, μου είχε πει ότι προ του Αβραάμ, δηλαδή προ της κλήσεως του περιούσιου λαού, υπήρχαν μεμονωμένοι άνθρωποι ή και διάσπαρτες μικρές ομάδες, που είχαν κρατήσει την ανάμνηση και τη λατρεία του Αληθινού Θεού. Ο μάλλον μυστηριώδης Μελχισεδέκ ήταν ένα παράδειγμα: βασιλέας και ταυτόχρονα ιερέας του Υψίστου, τον συνάντησε ο Αβραάμ και μάλιστα ευλογήθηκε απ' αυτόν. Οι υπόλοιποι άνθρωποι είχαν φτιάξει τα πάνθεά τους, μέσω των οποίων λάτρευαν δυνάμεις της φύσεως, ιδιότητες, τις φοβίες τους, τις ελπίδες τους, τα προβλήματά τους, τις λύσεις των προβλημάτων τους! Καλοί και κακοί θεοί, καλοπροαίρετοι και μοχθηροί, ευφυείς και... αφελείς! Η Ιντούν του νορδικού πανθέου ήταν μάλλον ηλίθια, ξανθιά κυριολεκτικά και ξανθιά μεταφορικά.

Θεοί που πολεμούσαν μεταξύ τους, που αλληλοσκοτώνονταν, που είχαν γυναίκες θεές που τους απατούσαν με άλλους θεούς. Θεοποίηση της τύχης και του πλούτου. Α ναι, και της υγείας, μέρες που είναι.

Κι όμως, κάπου κάπως υπήρχε μια ανάμνηση ενός Δημιουργού, ενός Θεού που δεν είχε σχέση με τους άλλους, που ήταν πιο ψηλά και πιο δυνατός από τους υπόλοιπους. Και κάποτε κάποτε, τις ιδιότητες Αυτού του Θεού τις προσέδιδαν στους επικεφαλής των δικών τους πανθέων, ή στους δημιουργούς θεούς των δικών τους παραδόσεων που δεν ταυτίζονταν πάντα με τους επικεφαλής.

Βέβαια η εποχή του Ιωνά ήταν 1300 χρόνια μετά τον Αβραάμ και την εκλογή του Ισραήλ, αλλά σκέφτομαι μήπως τυχόν η αντίδραση των υπόλοιπων στο πλοίο παραπέμπει ακριβώς σε ένα τέτοιο φαινόμενο. Δε βλέπω για ποιο λόγο να χάθηκε η εν λόγω συνείδηση και ανάμνηση εξ' αιτίας της κλήσεως του περιούσιου λαού του Θεού.

Με τον Ιωνά, λοιπόν, στο φούντο, η θάλασσα ησύχασε, το πλοίο σώθηκε, και οι επιβαίνοντες έθυσαν θυσίαν τω Κυρίω και ηύξαντο τας ευχάς - ευχαρίστησαν τον Άγνωστο Θεό, θα έλεγε κανείς. Το ίδιο φαινόμενο με πριν: δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε ότι ασπάστηκαν τον ιουδαϊσμό, αφού άλλωστε δεν έψαχναν για προσηλύτους οι εβραίοι, δεν είχαν τέτοια εντολή από το Θεό. Αυτά θα γίνουν αργότερα, με τον Νέο Ισραήλ, αλλά κι εδώ μια αντίληψη κάποιας Ανώτερης Δύναμης που μόλις τους έσωσε από πνιγμό φαίνεται να υπάρχει, και όπου θέλουν να αναπέμψουν ευχαριστίες, όπως ξέρουν και όπως καταλαβαίνουν.

Ακολουθεί η γνωστή ιστορία με το κήτος που καταπίνει τον Ιωνά αμάσητο. Κάποιοι που δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν με τη ζωή τους συζητούν και διαφωνούν ποιο θαλάσσιο πλάσμα θα μπορούσε να ήταν το κήτος, μήπως ήταν π.χ. σπερμοφάλαινα - φυσητήρας όπως ο Πορφύριος που έλεγα πέρσι. Ο Ιωνάς περνάει τρεις μέρες στην κοιλιά του κήτους, απευθύνει εναγώνιες προσευχές στο Θεό από εκεί μέσα, πριν τον ξεράσει πάλι το κήτος στην ξηρά, σε μια εικόνα που ως γνωστόν την ερμηνεύουμε ως προτύπωση της Ταφής και της Τριημέρου Αναστάσεως του Κυρίου μας.

Στην ξηρά, λοιπόν, ο Θεός δίνει εκ νέου εντολή στον Ιωνά να τραβήξει για τη Νινευή και να κηρύξει τη μετάνοια. Αυτή τη φορά ο προφήτης δεν κάνει κόλπα, αλλά τραβάει για την ασσυριακή μεγαλούπολη. Πιάνει την πρώτη μέρα και διαβαίνει στις γειτονιές. "Για την κακία σας ο Θεός θα σας καταστρέψει, τρεις μέρες ακόμα και η πόλη σας θα καταστραφεί". Οι νινευΐτες τον πιστεύουν, το ρίχνουν στη νηστεία και τις προσευχές, βγάζουν και τα πολυτελή τους ρούχα και φορούν τσουβάλια. Το κήρυγμα φτάνει μέχρι τα αυτιά του βασιλιά, που κι αυτός πιστεύει και εκδίδει και διάταγμα με αυστηρές εντολές, κανένας άνθρωπος και κανένα ζώο να μη φάει τίποτα ούτε και να πιεί νερό. Τις οίδεν ει μετανοήσει ο Θεός και αποστρέψει εξ οργής θυμού Αυτού και ου μη απολώμεθα; Αρκετά ξεσαλώσαμε, αλλά τώρα αφού πάμε που πάμε για φούντο, ας συμμαζευτούμε κι ας κάνουμε μια προσπάθεια, μπας και τη σκαπουλάρουμε!

Αυτός είναι ο προφητικός λόγος, δεν είναι ευχάριστος, σάλπισμα μετανοίας είναι. Και γι' αυτό εγώ γενικά δεν δίνω μεγάλη σημασία σε φερόμενες ως προφητείες αγίων δικών μας, που προβλέπουν να έρχονται καλά και θριαμβευτικές εξελίξεις για τον τόπο μας, και μάλιστα χωρίς εμείς να κάνουμε τίποτα γι' αυτό. Στο κάτω κάτω, αν πρόκειται να έρθουν καλά, εγώ δε χάνω τίποτα αν δυσπιστώ τώρα. Όταν έρθουν, αν έρθουν επί των ημερών μου, θα τα δω! Προφητείες σαν του Ιωνά, όμως, αυτές είναι για να τους δίνουμε σημασία μεγάλη και να προσπαθούμε να συμμαζευόμαστε κι εμείς.

Κι αυτή είναι η νινευητική μετάνοια, που μας ζητήθηκε μάλιστα τους τελευταίους μήνες. Παρατηρούμε ότι έχει και στοιχείο κρατικής παρέμβασης, δεν είναι μόνο ιδιωτική πρωτοβουλία! Όποιος, λοιπόν, θέλει νινευητική μετάνοια, καλά θα κάνει να απευθυνθεί στον καισαροπάπα μας Κούλη Α' τον Κοπρώνυμο, προς έκδοσιν του σχετικού διατάγματος.

Όποιος, πάλι, θέλει προσωπική μετάνοια από εμένα, από εσένα, από το γείτονα:

α) καλά κάνει! Επιτέλους! Καιρός ήταν!

Φτάνει, όμως, πρώτα:

β) να έχει πει στον κόσμο τι είναι αυτή η μετάνοια!

γ) προϋποτίθεται να έχει πει πρώτα στον κόσμο και τι είναι αμαρτία! Από τι να μετανοήσουν οι άνθρωποι;

Εξυπακούεται ότι:

δ) θα πρέπει να είναι ενεργή και η Μυστηριακή Ζωή, και μάλιστα η Ιερά Εξομολόγηση, δηλαδή η "αρχή μετανοίας", η αρχή που είναι το ήμισυ του παντός.

Πότε τις τελευταίες δεκαετίες η διοικούσα Εκκλησία της Ελλάδος ανέφερε τίποτα ξεκάθαρο περί των β και γ;

Μη μου πει κανείς το συνηθισμένο, "αν ήταν ο μακαριστός Χριστόδουλος"! Ο συγχωρεμένος ο Χριστόδουλος, λαλίστατος και μάλιστα στα ΜΜΕ, όλα τα άλλα τα είπε, εκτός από αυτά που οφείλει κατεξοχήν να λέει ένας χριστιανός παπάς, τα σημεία β και γ ανωτέρω. Όση δουλειά έχει γίνει, και δεν είναι λίγη, έχει γίνει από τους παπάδες της πρώτης γραμμής, με χίλια δύο προσκόμματα.

Για το δ, τι να πω; Ελπίζω άνθρωποι που τηλεφωνούσαν το Μάρτιο, τον Απρίλιο και ζητούσαν πέντε λεπτά να εξομολογηθούν - οπουδήποτε, σε ένα σπίτι - και "έτρωγαν πόρτα" απλώς να πάνε αλλού και να μη φύγουν τελείως. Υπήρξαν, βέβαια, και ιερείς που τα έδωσαν τα πέντε λεπτά, και υπήρξαν και ιερείς που έδωσαν και πολύ περισσότερα από τα πέντε λεπτά. Περισσότεροι ιερείς απ' όσους περίμενα, αν κρίνω από όσα είδα και όσα άκουσα.

Πάντως, απαίτηση για το α χωρίς το β, το γ και το δ είναι εκ του Πονηρού, και το π το έχω κεφαλαίο πολύ συνειδητά.

Το υπόλοιπο της βιβλικής διήγησης είναι περίπου comic relief!

Βλέποντας τις προσπάθειες των νινευϊτών, ο Θεός αλλάζει γνώμη και αποφασίζει να μην καταστρέψει την πόλη. Ο Ιωνάς μούτρωσε! Γι' αυτό σηκώθηκα να φύγω στην Ισπανία, γιατί Σε ξέρω ότι είσαι ελεήμων και οικτίρμων, μακρόθυμος και πολυέλεος, και μετανοών επί κακίαις. Ήρθα μέχρι εδώ, τους είπα όλα αυτά τα τρομερά ότι θα τους κάνεις, και τώρα Εσύ δεν τα κάνεις, και με εκθέτεις, με βγάζεις ψεύτη! Μα πού ακούστηκε, ψεύτης προφήτης; Και νυν, Δέσποτα Κύριε, λάβε την ψυχήν μου απ' εμού, ότι καλόν το αποθανείν με μάλλον ή ζην με. Πώς θα βγω στην κοινωνία;

Και είπε Κύριος προς Ιωνάν· ει σφόδρα λελύπησαί συ;

Για φαντάσου! Ζοχαδιάστηκες κιόλας εσύ!

Ο Ιωνάς βγήκε από την πόλη και έστησε μια σκηνή απέναντί της, να μείνει και να περιμένει να δει τι θα γίνει. Ο Θεός, πάλι, προσέταξε μια κολοκύνθη (!) να μεγαλώσει, να ψηλώσει, να βγάλει φύλλα φαντάζομαι, για να κάνει σκιά στον προφήτη Του, να τον προστατεύει από τις ζεστές ακτίνες του ήλιου.

Μια κολοκύνθη! Η λέξη ακούγεται κωμική για εκκλησιαστικό ανάγνωσμα, μάλλον όταν κανείς την πρωτοακούει ή την πρωτοπροσέχει θέλει να βάλει τα γέλια. Είναι προφανώς η μετάφραση των Εβδομήκοντα κάποιας εβραϊκής λέξης, που δεν ξέρω αν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα σε ποιο δένδρο ή φυτό θα αντιστοιχούσε. Μάλλον πρέπει να υποθέσουμε ότι θα ήταν κάτι σαν φοινικιά, παρά κολοκυθιά.

Και σ' αυτό το σημείο, όταν ζούσε ακόμα η συγχωρεμένη η μάνα μου, γυρνούσε το κεφάλι της χαμογελώντας και έψαχνε με το βλέμμα της το δικό μου. Της άρεσε πάρα πολύ αυτό το ανάγνωσμα με την κολοκύνθη, και το είχε μεταδώσει και σε μένα, όπως εξάλλου μου είχε μεταδώσει και την αγάπη για το λόγο του Ντοστογιέφσκυ. Συνήθως το Μέγα Σάββατο το πρωί πεταγόμασταν σαν ελατήρια από τα κρεβάτια μας, παρόλη την κούραση της μεγαλοβδομάδας, μην αργήσουμε και δεν προλάβουμε να ακούσουμε την κολοκύνθη!

Και μετά τι έγινε; Έγινε ότι ο Ιωνάς χάρηκε πολύ με τη σκιά της φοινικιάς. Φαίνεται ότι του άρεσε γενικά η ξάπλα, αν κρίνουμε και από τα ροχαλητά στο πλοίο στην αρχή της ιστορίας! Ο Θεός, όμως, προσέταξε τώρα ένα σκουλήκι - μια αρρώστια, ίσως, δάκο, μουχρίτσα, κάτι τέτοιο - να πατάξει τη φοινικιά και να την ξεράνει, να στερηθεί ο Ιωνάς τη σκιά. Κι από πάνω έστειλε και καύσωνα, ανέβασε τη θερμοκρασία πολύ πάνω από το φυσιολογικό. Κι ο Ιωνάς τα χρειάστηκε. Και του απευθύνεται πάλι ο Θεός.

Λυπάσαι για τη φοινικιά, Ιωνά; Ναι, λυπάμαι, λυπάμαι μέχρι θανάτου.

Εσύ λυπάσαι μια φοινικιά που ούτε τη φύτεψες, ούτε την πότισες, ούτε την καλλιέργησες, σε μια νύχτα φύτρωσε πάνω από το κεφάλι σου και σε μια νύχτα ξεράθηκε, κι Εγώ δεν θα λυπηθώ τη Νινευή την πόλη τη μεγάλη, όπου κατοικούν άνω των 12000 κατοίκων, οίτινες ουκ έγνωσαν δεξιάν αυτών ή αριστεράν αυτών, χώρια τα ζώα;

Εδώ τελειώνει το κείμενο, και τι να πρωτοπεί κανείς. Οίτινες ουκ έγνωσαν δεξιάν αυτών ή αριστεράν αυτών, δηλαδή δεν ξέρουν το σωστό και το λάθος, αφού δεν τους έχει δοθεί ο Νόμος, δεν είναι ο Ισραήλ. Ασσύριοι ήταν οι άνθρωποι, και λάτρευαν την Ιστάρ και δεν ξέρω ποιους άλλους. Σαν να βλέπουμε, δηλαδή, κι εδώ το ίδιο φαινόμενο με πριν. Ειδωλολάτρες, που όμως πίστεψαν στο κήρυγμα του προφήτη του Θεού, αντιλήφθηκαν ότι τα πράγματα σοβαρεύουν, και έκαναν ό,τι σκέφτηκαν και ό,τι μπορούσαν για να τους λυπηθεί αυτός ο Θεός, στον Οποίο κατά τα άλλα δεν θυσίαζαν και τον Οποίο κατά τα άλλα δεν ήξεραν ούτε πώς να Τον λατρεύουν, ούτε πώς να κάνουν το θέλημά Του. Ελλείψει αναφορών περί του αντιθέτου, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι μέχρι και οι ιερείς της Ιστάρ θα πίστεψαν και θα απευθύνθηκαν στον Αληθινό Θεό για τη σωτηρία της πόλεως!

Προφανώς δε θα κάνω εγώ τον ερμηνευτή της Γραφής, είμαι βέβαιος ότι όλα αυτά τα πράγματα έχουν αναλυθεί μέχρι κεραίας στα κείμενα των Πατέρων. Αλλά μερικές σκέψεις γεννιούνται αβίαστα, και θα τολμήσω να τις καταγράψω.

Ο Θεός φαίνεται να ανέχεται την ειδωλολατρεία των νινευητών, και μάλιστα να την ανέχεται και μετά το επεισόδιο με τον Ιωνά. Δεν τους προσηλυτίζει ο Ιωνάς, εφόσον στο τέλος-τέλος της διήγησης ουκ έγνωσαν δεξιάν και αριστεράν. Άλλωστε, γενικά οι Εβραίοι της Παλαιάς Διαθήκης δεν προσηλυτίζουν. Δεν είναι καιρός ευαγγελισμού των εθνών ακόμα.

Από τι όμως, άραγε, καλούνται να μετανοήσουν, εφόσον η ειδωλολατρεία τους φαίνεται να γίνεται ανεκτή; Το κείμενο μιλάει για κακία, για πονηρά οδόν, για αδικία την εν χερσίν αυτών. Δεν υπάρχει τίποτα πιο συγκεκριμένο. Η γενική εικόνα που αποκομίζω είναι, σα να σκέφτεται ο Θεός ότι, "άστους! Πέντε βασικά πράγματα να κάνουν, να έχουν κανονικές κοινωνίες, κανονικές, κατά φύσιν οικογένειες, κανονική εργασία, να αυξάνονται και να πληθύνονται, να μη σφάζονται μεταξύ τους, κι ας θυσιάζουν και σε ψεύτικους θεούς, φτάνει που Με θυμήθηκαν όταν τους έστειλα τον προφήτη Μου". Να υπάρχει μια κοινωνία οργανωμένη, ώστε όταν έρθουν τα χρόνια του Ευαγγελίου και κληθούν τα έθνη, να υπάρχουν κανονικά έθνη για να κληθούν!

Η περιοχή της Νινευή και κλήθηκε κατά τα έτη του Ευαγγελίου, και πίστεψε, και μεγάλους αγίους ανέδειξε (εδώ, εδώ και σίγουρα και άλλους), αλλά εν καιρώ και αποστάτησε. Απ' όλα, δηλαδή!

Πολύ διαφορετικά, όμως, είναι τα πράγματα, όταν ειδωλολατρεί ο Ισραήλ. Αυτό δεν το ανέχεται ο Θεός! Αυτός είναι ο λαός που ξέρει το Νόμο, ξέρει τα δεξιά και τα αριστερά, έφαγε το μάννα, ήπιε από τις πηγές στην έρημο και τόσες άλλες ευεργεσίες απήλαυσε. Όταν πέφτει σε ειδωλολατρεία ο περιούσιος λαός, τα πράγματα γίνονται ζόρικα. Το πρώτο που έρχεται στο μυαλό είναι η ιστορία του βασιλιά Αχαάβ, της φανατικής ειδωλολάτρισσας βασίλισσας Ιεζάβελ, και της συγκριτιστικής θρησκείας που επέβαλαν στο Βόρειο Βασίλειο. Και που έληξε με τη σφαγή των... 450 (τόσοι δεν ήταν;) ιερέων - ψευδοπροφητών του Βάαλ από τον Ηλία το Θεσβίτη. Καμιά εκατοστή χρόνια πριν τον Ιωνά, όλα αυτά. Και άλλες βιβλικές διηγήσεις αντίστοιχες.

Κι όταν, άραγε, ειδωλολατρεί ο Νέος Ισραήλ, τι να περιμένουμε;

Ο Νέος Ισραήλ, που είδε Ενανθρώπιση, είδε Ανάσταση, είδε Πεντηκοστή. Που ήπιε Πόμα Καινόν ουκ εκ πέτρας αγόνου αλλ' Αφθαρσίας Πηγήν.

Ο παλιός Ισραήλ, στο τέλος-τέλος ούτε Εκκλησία είχε, ούτε Μυστηριακή Ζωή. Ώρες-ώρες την ξεροκεφαλιά των Δικαίων του είχε μόνο. Κάπου τον δικαιολογείς.

Αλλά ο Νέος Ισραήλ να θεοποιεί τις ίδιες του τις ικανότητες, τα ίδια του τα χαρίσματα; Να θεοποιεί τη λογική του - που αν το σκάψεις λίγο, συχνά μόνο λογική δεν είναι. Έγραφα κάποια πράγματα πέρσι εδώ, και αν βρω διάθεση θα γράψω κι άλλα. Να θεοποιεί τις φοβίες του; Γιατί αυτό κάνει, λίγο έχουν αλλάξει τα πράγματα από τους παλιούς ειδωλολάτρες.

Εγώ προφήτης δεν είμαι, και τι θα ανέχεται ο Θεός και για πόσο, προφανώς δε θα ρωτήσει εμένα. Αλλά να πω ότι είμαι και ευχαριστημένος; Όχι, δεν είμαι καθόλου ευχαριστημένος.

Και το τρίτο ανάγνωσμα του Μεγάλου Σαββάτου, η ιστορία των Τριών Παίδων. Είναι κι αυτή συγκλονιστική, αλλά δε θέλω να γράψω πολλά. Όποιος θέλει τη διαβάζει μόνος του. Ένα σημείο μόνο.

Μιλάει ο Ναβουχοδονόσορ.

Και τις εστί θεός, ος εξελείται υμάς εκ των χειρών μου;

Απαντούν οι Τρεις Παίδες.

Έστι γαρ ο Θεός ημών, εν ουρανοίς, ω ημείς λατρεύομεν, δυνατός εξελέσθαι ημάς εκ της καμίνου του πυρός της καιομένης, και εκ των χειρών σου, βασιλεύ, ρήσεται ημάς· και εάν μη, γνωστόν έστω σοι, βασιλεύ, ότι τοις θεοίς σου ου λατρεύομεν, και τη εικόνι η έστησας ου προσκυνούμεν.

Και εάν μη! Ανατριχίλα.

Και εάν μη! Ακόμα κι αν δεν το κάνει!

Υπάρχει ο Θεός μας στον ουρανό, που τον λατρεύουμε, μπορεί να μας σώσει από τα χέρια σου, βασιλιά, και θα μας σώσει· και εν πάση περιπτώσει, ακόμα κι αν δε μας σώσει, εσύ πάντως να το ξέρεις, δε λατρεύουμε τους θεούς σου, ούτε προσκυνάμε το είδωλό σου.

Ήταν τρία νεαρά αγόρια, που ούτε τη Χάρη των Μυστηρίων είχαν, ούτε ολόκληρη Εκκλησία να προσεύχεται μαζί μ' αυτούς και γι' αυτούς είχαν, όπως οι δικοί μας ενδοξότατοι μάρτυρες και νεομάρτυρες, αφού όλος ο υπόλοιπος Ισραήλ είχε προσκυνήσει τη εικόνι τη χρυσή, η έστησε Ναβουχοδονόσορ ο βασιλεύς εν πεδίω Δεειρά. Είχαν μόνο την ξεροκεφαλιά τους, αυτό που είπα παραπάνω! Και τη βοήθεια του Θεού βεβαίως, αλλά ακόμα κι απ' τον τρόπο που μιλούν στο βασιλιά φαίνεται ότι δεν ήταν και βέβαιοι ότι ήταν θέλημά Του να τους γλυτώσει.

Συγκλονιστικά πράγματα.

Ένας γελοίος παρλαπίπας κοκοράκος

Αρνούμαι να παρακολουθήσω ιερές ακολουθίες από την τηλεόραση - που ούτως ή άλλως δεν έχω εδώ - ή το ίντερνετ. Από το ίντερνετ θα δω τα παραμύθια του Τόλκιν. Ή... καμιά τσόντα. Η Θεία Λατρεία δεν είναι θέατρο ούτε κινηματογράφος, και δεν υπάρχει "άκρα οικονομία" που θα την καταστήσει κάτι τέτοιο. Δε θέλω να βγει κανείς αύριο μεθαύριο σε κανένα κανάλι και να πει ότι, είδατε πόσο καλά τα καταφέραμε; 2000 άτομα παρακολούθησαν την Ακολουθία των Παθών από το live streaming μας!

Όχι. Δεν θα είμαι ένα από τα 2000 άτομα. Δεν θα δώσω επίφαση κανονικότητας σ' αυτή την κατάσταση.

Εφόσον η Θεία Λατρεία επί του παρόντος για λόγους δημοσίας υγείας τελεί εν διωγμώ και δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο, βγάζω το βιβλιαράκι μου και διαβάζω μόνος μου ό,τι άκρη βγάλω.

Σημαντική σημείωση: δεν λέω τι να κάνεις εσύ. Λέω τι κάνω εγώ. Εσύ κατά συνείδησιν.

Υπάρχει ένα "πρόσωπο" σ' αυτό που συνηθίζουμε να αποκαλούμε "Θείο Δράμα", που φρονώ πως δεν έχει τύχει της προσοχής που του αρμόζει, και είπα να γράψω έτσι δύο λόγια, μια προσπάθεια να του αποδώσω κι αυτουνού τη δέουσα τιμή.

Ποιο "πρόσωπο"; Ο κόκορας!

...Αμήν λέγω σοι, ότι εν ταύτη τη νυκτί, πριν αλέκτορα φωνήσαι, τρις απαρνήση με...

...Και ευθέως αλέκτωρ εφώνησε. Και εμνήσθη ο Πέτρος του ρήματος Ιησού ειρηκότος αυτώ, ότι, πριν αλέκτωρ φωνήσαι, τρις απαρνήση με· και εξελθών έξω έκλαυσε πικρώς.

Αυτός ο κόκορας! Ο αλέκτωρ! Ένας "γελοίος παρλαπίπας κοκοράκος", που μας έλεγαν παλιά ο Χάρης κι ο Πάνος.

Δε νομίζω ότι έχουμε συνειδητοποιήσει πόσα χρωστάμε ως χριστιανοί σ' αυτόν το γελοίο, τον παρλαπίπα, τον κοκοράκο! Του χρωστάμε ακριβώς έναν "των Αποστόλων Πρωτόθρονο και της Οικουμένης Διδάσκαλο"! Δεν υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στους οποίους μπορούμε να πούμε ότι χρωστάμε κάτι τέτοιο! Κάτσε καλά!

Ξαφνικά στις μέρες μας θυμηθήκαμε και τη Μέλλουσα Κρίση. Έγινε μόδα να εκτοξεύει ο ένας στον άλλο τι θα του χρεώσει ο Θεός όταν "έλθει εν δόξη". Βρέθηκε εγκύκλιος μητροπολίτη που μας είπε ότι ο Θεός θα μας χρεώσει φόνο εάν πάμε στην Εκκλησία εν μέσω της επιδημίας! Φόνο, τίποτα λιγότερο! Για τις αμβλώσεις τα τελευταία χρόνια δε θα δεις τέτοιο λεξιλόγιο σε εγκυκλίους. Κάτι συγκεκαλυμμένα θα δεις, μην ενοχλήσουμε κανέναν. Ιερείς, βέβαια, στα κηρύγματά τους τα λένε. Θυμάμαι κάποιος - απλός, γλυκομίλητος και μακαρίτης πλέον - το είχε πει στα δυο λόγια που συνηθίζονται μετά από ένα γάμο - και από κάτω έγινε σούσουρο! Αλλά σε εγκυκλίους μητροπολιτών θα πρέπει να ψάξεις πολύ για να βρεις τέτοια. Το μόνο που έχει χαρακτηριστεί φόνος τελευταία σε εγκύκλιο φαίνεται πως είναι αυτό ακριβώς, ο εκκλησιασμός. Δεν συγκράτησα ποιος ακριβώς ήταν που το έγραψε, και ευτυχώς δεν το συγκράτησα, και δεν θέλω να το θυμηθώ, και μη διανοηθεί κανείς να μου το θυμίσει, αλλά γράφτηκε και το είδα.

Αφού, λοιπόν, έγινε τόσο trendy η Μέλλουσα Κρίση, λέω κι εγώ να κάνω μια υπόθεση. Υποτιθέστω ότι ο κόκορας δε λαλούσε εκείνη τη φρικτή νύχτα! Και υποτιθέστω ότι ο Πέτρος δεν συναισθανόταν την άρνησή του, έπαιρνε το δρόμο του, επέστρεφε στα δίκτυα του και στα ψάρια του.

Τι λόγο θα έδινε μετά στο Θεό ο... κόκορας;!

Θεός: Γιατί, κόκορα, δε λάλησες εκείνη τη νύχτα;
Κόκορας: Εγώ, Θεέ μου, σιωπούσα και προσευχόμουν.
Θεός: Μα εγώ σου έδωσα και λαλιά και, τελοσπάντων, ενός κοκόρου γνώση σου την έδωσα κι αυτήν!
Κόκορας: Μα εγώ, Θεέ μου, έκανα και υπακοή στην εγκύκλιο. Να σιωπώ και να προσεύχομαι έλεγε η εγκύκλιος.
Θεός: Ναι, αλλά εγώ ετοίμαζα έναν Πρωτοκορυφαίο και το μόνο που περίμενα ήταν ένα κικιρίκου να του τσιγκλίσει τη συνείδηση, και να πάρουν τα πράγματα το δρόμο τους. Ένας κόκορας δε βρέθηκε να κράξει ένα κικιρίκου;

Δεν ξέρω πώς θα μπορούσε να συνεχιστεί αυτή η υποθετική συζήτηση, καθότι δεν μπορώ να εικάσω τι θα γίνει μετά τη Δευτέρα Παρουσία με τα... πουλερικά, αλλά νομίζω ότι συγκλίνω δι' αυτής της οδού με τον αρθρογράφο του Sportime, με αυτό εδώ το άρθρο που ξαναπρότεινα σε προηγούμενη ανάρτηση.

Στον πόλεμο της πληροφορίας, πρέπει να απαντήσεις με πληροφορίες. Να ανοίξεις το στόμα. Να γράψεις. Να σχολιάσεις. Να ομολογήσεις.

Όχι να ανοίξεις το στόμα γιατί είσαι σπουδαίος, αφού άλλωστε δεν είσαι σπουδαίος. Ούτε γιατί είσαι ευσεβής. Το ξαναείπα: δεν είμαι βέβαιος ότι γνωρίζω τι σημαίνει αυτή η λέξη και άλλωστε στις εποχές που ζούμε πολλές λέξεις χάνουν το νόημά τους.

Γελοία κοκοράκια είμαστε εμείς. Αλλά εδώ κοτζάμ Πέτρος ένα γελοίο κοκοράκι το χρειάστηκε να τον κράξει για να γίνει Πρωτοκορυφαίος!

Χωρίς ψευδαισθήσεις! Η συντριπτική πλειοψηφία των κακαρισμάτων πνίγεται στη γενικότερη ηχορύπανση και ακόμα και όσα ακούγονται δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα. Το συντριπτικά πιθανότερο είναι ότι το ίδιο θα γίνει και με τα δικά μας. Αλλά πάλι ποιος ξέρει, σε ποιανού τα αυτιά μπορεί να φτάσει το δικό σου το κακάρισμα ή το δικό μου, τι αποτέλεσμα μπορεί να φέρει το ένα ή το άλλο.

Δεν σιωπούμε, λοιπόν.